دو و ماه نیم پس از اعلام آتشبس توسط دونالد ترامپ میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، سهشنبه ۹ سپتامبر (۱۸ شهریور) در قاهره با عباس عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد. در این دیدار بدر عبدالعاطی وزیر خارجه مصر نیز حضور داشت.
کیهان لندن – این توافق پس از آن انجام شد که برخی منابع داخلی مدعی شدند پرونده هستهای جمهوری اسلامی که توسط علی شمخانی دبیر پیشین شورای عالی «امنیت ملی» جمهوری اسلامی «راهبری» میشد، از او گرفته و به علی لاریجانی دبیر جدید این شورا سپرده شد.
طبق گفتهی گروسی این توافق قرار است شرایط دسترسی بازرسان به تأسیسات اتمی در ایران را فراهم کند.
لارنس نورمن خبرنگار روزنامه «والاستریت ژورنال» شامگاه سهشنبه به نقل از منابع خود نوشت: «من متوجه شدهام که [جمهوری اسلامی] ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی به یک توافق دست پیدا کردهاند، این میتواند تأثیر مهمی روی روند مکانیسم ماشه بگذارد اما این توافق به تنهایی نمیتواند مهلت مکانیسم ماشه را تمدید کند. جزئیات برای نحوه تصمیمگیری سه قدرت اروپایی و آمریکا در این موضوع بسیار مهم است.»
فرصت کوتاه برای دسترسی به سایتها
نورمن همچنین نوشت: «یک پرسش کلیدی این است که آژانس بینالمللی انرژی اتمی قبل از پایان مهلت ۳۰ روزه اسنپبک چقدر اطلاعات کسب خواهد کرد و چقدر به وعدههای دسترسی پس از آن مهلت متکی خواهد بود؟»
اینهمه در حالیست که امضای چنین توافقی در میانه نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی عجیب و ناگهانی به نظر میرسد آنهم در حالی که تا پیش از آنکه عراقچی به قاهره برود، شماری از مقامات تهران مدیرکل آژانس بینالمللی را «جاسوس موساد» و «خائن» نامیدند! برخی مقامات از جمله برادران لاریجانی نیز او را تهدید جانی کرده و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم در بیانیهای اعلام کردند آژانس سرسپرده آمریکا و اسرائیل است و مشروعیت خود را از دست داده است.
البته مفاد این توافق هنوز مشخص نیست. اما آنچه آژانس طی این مدت از جمهوری اسلامی میخواست شامل بازدید از تأسیسات اتمی بمباران شده، مکان نگهداری از بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده ۶۰ درصدی و صدور مجوز برای بازرسان مجرب و همچنین دسترسی به دوربینهای نظارتی بود که جمهوری اسلامی با همه آنها مخالفت کرده بود.
پیشتر، رافائل گروسی مدیرکل آژانس در مصاحبه با «فاکس نیوز» به جمهوری اسلامی هشدار داده بود: «اگر بخواهید از تکرار آنچه در ژوئن [جنگ ۱۲ روزه] دیدیم جلوگیری کنید، باید فعالیتهای آژانس از سر گرفته شوند.» او به حکومت اخطار داد: «بدون نظارت آژانس در ایران هیچ مذاکره جدی شکل نمیگیرد.»
با توجه به اینکه مقامات رژیم از جمله عباس عراقچی بارها گفته بودند که تصمیمهای کلان نظام از سوی علی خامنهای گرفته میشود، مشخص نیست آیا او با حضور بازرسان آژانس در ایران و بازدید از تأسیسات فردو، اصفهان و نطنز موافق کرده است یا نه؟ علی خامنهای در تازهترین سخنان خود گفته بود که میبایست به حالت «نه جنگ نه صلح» با کار و فعالیت پایان داد!
از سوی دیگر، عراقچی وزیر خارجه جمهوری اسلامی همواره میگفت توافق با آژانس فقط زمانی انجام میشود که نظام «تضمین عدم حمله دریافت کند» و «آژانس حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات اتمی در ایران را محکوم کند». حالا مشخص نیست که آیا حکومت تحت فشار مجبور به امضاء توافق با آژانس شده و یا از آژانس و غرب امتیازاتی دریافت کرده است که البته بعید به نظر میرسد.
«تله امنیتی»
برخی تحلیلگران میگویند این توافق درواقع سند عقبنشینی جمهوری اسلامی است، بدون اینکه امتیازی دریافت کرده باشد.
تقریبا همزمان با امضاء این توافق، اسرائیل در یک حمله هوایی محل جلسه سران حماس در دوحه پایتخت قطر را هدف قرار داد. رهبران گروه تروریستی حماس جمع شده بودند تا در باره مسائل غزه و گروگانها گفتگو کنند. برخی مقامات و رسانههای حکومتی از جمله کیهان چاپ تهران با اشاره به این اقدام اسرائیل نسبت به «تله امنیتی مذاکرات» هشدار دادهاند.
حسین شریعتمداری مدیرمسئول کیهان تهران نوشت: «اکنون با جرأت و بدون کمترین تردیدی میتوان گفت از این پس کسانی که پیشنهاد مذاکره با آمریکا را مطرح میکنند، یا فوقالعاده احمقند و یا خائنند و نقش پادوهای داخلی دشمن را بر عهده دارند.»
مقاماتی که به قدرت اصلی در ایران نزدیک هستند تا پیش از امضاء این توافق در قاهره مدام میگفتند دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات اتمی ایران در ایران باعث لو رفتن اطلاعات و اقدام مجدد نظامی خواهد شد. حالا معلوم نیست با توافقی که قاعدتا میبایست دسترسی بازرسان را به این تأسیسات ممکن سازد، چه خواهند گفت.