تلاشی جدید برای ارایه راه حل جایگزین برای توافق هسته‌ای برجام

در حالیکه به نظر میرسد توافق هسته ای برجام به بن بست خورده و از سپتامبر 2022 مذاکراتی میان ایران وغرب انجام نشده و چشم انداز توافق میان ایران وغرب به بن بست خورده و امریکا به خاطر مسایل داخلی و انتخاباتی نمیتواند توافقی انجام دهد اکنون بعد از توافق ایران و عربستان و در سالگرد پنچمین سال خروج دولت دونالد ترامپ از برجام دو نفر از کارشناسان سیاست خارجی امریکا که در جزییات توافق برجام مسلط هستند، یعنی دکتر ولی نصر استاد دانشگاه و مشاور سابق سیاست خارجی در دولت اوباما و علی واعظ رییس میزایران در گروه بحران که جانشین رابرت مالی شده است سعی کردند که راه خروج جدیدی برای این موضوع ارایه دهند انها میگویند گاهی اوقات، بهترین راه برای حل یک مشکل آزاردهنده، بزرگتر کردن آن است.و برای همین در این طرح سعی کردند یک نماد جدیدی و بلند پروازانه از یک توافق با در نطر گرفتن مشکلات مطرح سازند و لذا نویسندگان میگویند اکنون برای قدرتمندترین کشورهای خاورمیانه به استثنای اسرائیل امکان آغاز گفت‌وگوی منطقه‌ای با ایران وجود دارد؛ که هدف آن دستیابی به افزایش امنیت وگسترش تجارت و ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در خلیج‌فارس است در این طرح شرط لازم برای دستیابی به این اهداف، تضمین‌هایی از سوی ایران در مورد چشم‌انداز قدرت منطقه‌ای‌اش نظیر تعهد به عدم حمایت مالی یا نظامی بازیگران غیردولتی در شبه‌جزیره عربستان. در مقابل، این کشورها متعهد می‌شوند که از گروه‌هایی که ایران را بی‌ثبات می‌کنند، حمایت نکنند. و همجنین تمامی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با کنترل‌‌‌های سختگیرانه توسعه برنامه‌های هسته‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران توافق کنند و برای همیشه غنی‌سازی اورانیوم بالای پنج درصد را کنار بگذارند. و پروتکل الحاقی در خصوص معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را تصویب کنند که به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دسترسی غیرقابل برگشت و افزایش‌یافته به همه سایت‌های اعلام‌شده و مشکوک هسته‌ای را ارائه می‌کند. ایران نیز ذخایر 20 و 60 درصدی مواد شکافت‌پذیر موجود خود را به مواد با غنای زیر پنج درصد تبدیل کرده یا آنها را به خارج ارسال کند.
بنا براین پیشنهاد برخلاف برجام، این توافق به ایران اجازه می‌دهد با محدودیت‌های بلندمدت برنامه هسته‌ای خود موافقت کند، بدون اینکه زیرساخت‌های خود را از بین ببرد همچنین این توافق همچنین خطر حمله ایالات‌متحده و اسرائیل به بهانه برنامه هسته‌ای ایران را خنثی می‌کند. و این به نفع کشورهای عربی منطقه خلیج فارس که مایل نیستند میان درگیری ایران با امریکا و اسراییل قرار گیرند و از این بابت ضربه بخورند و قربانی چنین درگیری شوند در عوض ، ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش می‌توانند از چنین توافقی حمایت کنند و توافق تجارت آزاد ایران و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس را از تحریم‌ها مستثنی کنند و یک مسیر قدرتمند برای رشد اقتصادی در میان همه طرف‌های توافق ایجاد کنند. از نظر نویسندگان شورای امنیت سازمان ملل نیز می‌تواند این توافق را به‌عنوان جانشین برجام تأیید کند و پیامدهای تنبیهی را برای نقض‌ مفاد آن تعیین کند. و تثبیت توافق هسته‌ای در چارچوب منطقه‌ای همچنین اعمال مجدد تحریم‌ها را برای ایالات‌متحده دشوارتر می‌کند، زیرا برخلاف سال 2018، واشنگتن در صورت تلاش برای کناره‌گیری از توافق با مقاومت دوستان عرب خلیج‌فارس خود مواجه خواهد شد. ودر نتیجه برای ایران، این توافق ممکن است از نوع طول عمر تضمین‌شده‌ای برخوردار باشد؛ طول عمری که برجام هرگز از آن برخوردار نبود. از نظر نویسندگان برای ایران و کشورهای عرب منطقه مزایای اقتصادی و امنیتی و کاهش تنش به همراه دارد و به ایالات متحده این امکان را می‌دهد که بیشتر بر نگرانی‌های دیگر و سیاسی مهمی مانند تغییرات آب‌وهوایی و رقابت قدرت‌های بزرگ تمرکز کند.
مشکل این طرح این است که اسراییل در این طرح مسیولتی ندارد و علاوه براین هر چند برخی کشورهای عربی از ان حمایت کرده اند اما به نظر نمیرسد ایران حاضر باشد این طرح را پذیرا شود چون محدودیت هسته ای و نیز مسیولیت خاصی برای اسراییل قایل نشده ودر عین حال مشخص نیست منافع روسیه وچین نیز در این طرح در نظر گرفته شده باشد. علاوه براین بدون تصویب کنگره امریکا مشخص نیست چنین طرحی میتواند تداوم داشته باشد.