پیام جواد ظریف و نقد غیر رسمی سیاست خامنه‌ای

محمد جواد ظریف وزیر خارجه سابق جمهوری اسلامی که پس از تغییر دولت و به ویژه پس از فاش شدن فایل صوتی که شرایط کشور و خود او را بسیار بغرنج کره بود، کمتر در رسانه‌ها حضور داشته است و به قول خودش وقت خود را عمدتا در دانشگاه سپری می‌کند، در تازه‌ترین سخنان خود با انتشار یادداشتی در فضای اینستاگرام بار دیگر به سخنان قبلی خود در خصوص اینکه مردم خودشان میدان را انتخاب کرده‌اند، اشاره کرد و گلایه هایی را از فضای سیاسی و سیاستهای رسمی حکومت در قالب یک یادداشت تحلیلی مطرح کرد. وی در این یادداشت امضا کنندگان قرار داد ترکمانچای را که در ادبیات سیاسی ایران به عنوان خائن و سازشکار مینامند را خدمتگزاران به وطن نامیده او به طور تلویحی خامنه ای را کسی دانسته که تفاوت آرزو و واقعیت را نمیشناسد و نحوه رسیدن به ان را نمیشناسد .
وی در این یادداشت، با بیان این موضوع که جامعه نخبگان را بیشتر نکوهش می‌کند تا ستایش، گفت جامعه‌ی ایران عادت کرده است که به جای واقعیت‌ها، آرزوهایش را دنبال کند و به همین دلیل با شکست مواجه می‌شود.
وی همچنین با اشاره به سخنان پیشین خود در خصوص سیاست خارجی گفت بسیاری از این سخن وی که خود مردم این سیاست مقاومت را انتخاب کرده‌اند، رنجیده‌اند، اما واقعیت این است که مردم ایران همواره نه در چارچوب امکانات خود بلکه در قالب آرزوهای خود حرکت کرده‌اند. وی با استناد به سخنان یکی از متخصصان سیاست خارجی ایران، گفت وی با آسیب‌شناسی سیاست خارجی ایران در پانصد سال گذشته، تاکید دارد که ایران در پی به دست آوردن دوباره قلمرویی بود که زمانی در تصرف داشت و اغلب نمی‌توانست فاصله‌ی میان این اهداف و امکانات در دسترس برای تحقق آن‌ها را درک کند.
ظریف تصریح کرد ایران در طول تاریخ اهداف خود را بر اساس آرزوهای خود چیده‌ است و به توانایی‌های خود توجهی نکرده‌ است.
وی تصریح کرد گرایش تاریخی در ایران برای رسیدن به آرزو‌ها بدون در نظر گرفتن امکانات، نه تنها در سیاست خارجی نمایان است، بلکه در شکل گیری ترافیک در مسیرهای ترددی نیز کاملا مشهود است.
وی تصریح کرد طی ۷۵ سال برنامه‌ریزی توسعه، منابع ملی نابود شده و توسعه نیز حاصل نشده، چون بیشتر برنامه‌ها به جای ترسیم مسیر جبران عقب‌ماندگی‌ها متناسب با امکانات و فرصت‌ها، حدیث آرزومندی رهبران کشور بوده‌اند.
ظریف همچنین در ادامه افزود مردم ایران آگاهانه یا ناخودآگاه انتخاب کرده‌‌اند که کسانی را که به دنبال آرزوهای ملت بوده‌اند بستایند، هر چند برای خود و کشور خسارات فراوان به بار آورده باشند. وی افزود اما کسانی را که در حد امکانات خود کوشیده‌اند تا از گستره خسارات ناشی از حرکات آرزومندانه بکاهند، سازشکار و حتی خائن معرفی کرده است.
ظریف در ادامه‌ی سخنانش با اشاره به قرارداد تاریخی ترکمانچای، گفت باید دید مردم بیشتر کسانی را می‌ستایند که با آرزوی بازپس‌گرفتن سرزمین از دست رفته در قرارداد گلستان، بخش‌های بیشتری از سرزمین و حتی استقلال ایران را به باد دادند، یا کسانی را که با قرارداد ترکمانچای دست‌کم قسمتی از سرزمین تازه از دست رفته را بازپس گرفتند؟ وی تاکید کرد برای پیشگیری از ترکمانچای‌ها ملت ایران باید انتخاب کند که آرزوهای خود را در چارچوب امکانات خود دنبال کند.
وی همچنین با انتقاد از واژگانی که در این خصوص وجود دارد، این موضوع را مطرح کرده که چرا سازش‌کار باید منفی، و سازش‌ناپذیر مثبت باشد؟ ظریف تاکید کرده است مگر سازش جز به معنی دستیابی به نقطه‌ی اشتراک و توازن برای حرکت به سوی آرمان‌هاست؟ وی این سوال را مطرح کرده است که پس وقتی سازش کردن تنها راه دستیابی به آرمان‌هاست چرا باید سازش کردن مورد انتقاد قرار بگیرد. وی تصریح کرده است جز سازش کردن راه دیگری برای دستیابی به آرمان‌ها وجود ندارد.
محمدجواد ظریف، انتخاب هوشمندانه و کنشگری مرزی را راه دستیابی به آرمان‌ها عنوان کرده و تاکید کرده است که دو مقوله‌ی انتخاب و کنشگری مرزی نیاز اصلی امروز در جامعه هستند.
اظهارات ظریف همانگونه که همیشه انتظار می‌رود، واکنش‌های تندی را برانگیخته است و به جز گروهی که هنوز جزو حامیان و طرفداران وزیر سابق امور خارجه هستند، بسیاری دیگر با فحاشی نسبت به او، او را مقصر اصلی وضعیت فعلی جامعه معرفی کرده‌اند. ضمن اینکه بسیاری از آنها همان افرادی هستند که او را پس از برجام امیرکبیر ایران و قهرمان بزرگ ایران می‌نامیدند.برخی تحلیلگران بدفهمی سخنان ظریف را یکی از دلایل این نفرت گسترده از ظریف توسط طرفداران سابق او می‌دانند و در همان حال تاکید دارند که دلیل این بدفهمی، این است که محمدجواد ظریف به جای آنکه مستقیم حاکمیت را خطاب دهد، انتقاد خود را از مردم عنوان می کند، در حالی که خود او هم می‌‌داند که در مواردی بسیاری مردم در این خصوص تقصیری ندارند و این حاکمیت است که این شیوه‌ی کنش‌ورزی را به مردم تحمیل می‌کند. این حاکمیت است که آرمان‌ها و ارزش‌ها را انتخاب مي کند و آن را به مردم تحمیل می‌کند.
به گفته‌ی تحلیلگران حتی در دوره‌ی سیاسی قبل از جمهوری اسلامی نیز این نظام سیاسی بود که فراتر از انتظارات و امکانات جامعه، آرزوها و آرمان‌های بلندپروازانه‌ی سیاسی را به جامعه و مردم تحمیل کرد و نه خود مردم. خطاب کردن مردم برای مشکلاتی که وجود دارد توسط ظریف، مردم را و مخاطبان او را بیش از پیش عصبانی می‌کند و در عین حال این اجازه را نمی‌دهد که حرف او آنگونه که مدنظر او هست، فهمیده و خوانده شود. ضمن اینکه مردم از او انتظار دارند که به واسطه‌ی حمایت یکپارچه‌ی که از او داشتند در دفاع از حق مسلم مرم نیز در مقابل حاکمیت صریح‌تر و رک‌تر صحبت کند.