تداوم مذاکرات پنهان برای انجام توافق و تبادل زندانیان در هفته آینده و تداوم واکنش ها

در حالیکه مذاکرات پنهانی برای حل یک توافق کوتاه مدت میان ایران و امریکا ادامه دارد و با ابرازخوشبینی وزیر خارجه عمان احتمالا هفته اینده زندانیان میان دو کشور متبادل خواهند شد. در عین حال چالشهاو نگرانی‌ها در خصوص احتمال بی‌اثر بودن مذاکرات همچنان ادامه دارد.هر چند برمبنای اخبار منتشره و در حالیکه جمهوری اسلامی و دولت ابراهیم رئیسی به دلیل لجبازی با دولت روحانی از یک سو و ناتوانی و کم دانشی و بی‌تجربه‌گی تیم مذاکرات ابراهیم رئیسی از سوی دیگر، فرصت‌های کلیدی برای ایجاد توافق بین ایران و غرب را از دست داده است، که متن توافق ان در اسفند 99 کاملا اماده بود و در مذاکرات دولت جدید در 8 مارج 2022 و اگوست 2023 نیز امکان احیا برجام را فراهم میکرد اما اکنون به گفته‌ی کارشناسان و تحلیلگران چندان قطعی نیست که در شرایطی که مذاکرات رو به پیشرفت هم هست، بتواند به توافق موردنظر دست پیدا کند و منافع بلند مدت ایران را از این طریق تامین کند.
به گفته‌ی کارشناسان، پس از مدت‌ها اصرار بر این که جمهوری اسلامی تنها به توافق کامل و آن هم توافقی که امریکا در آن پیش قدم باشد تن خواهد داد، حالا مجبور شده توافقی موقتی را بپذیرد که نه تنها مطلوب ایران نیست، بلکه منافع ایران را هم تامین نمی‌کند. از دید ناظران آنچه به جای توافق موقت در حال انجام است، شکلی از یک توافق نانوشته و تفاهم سیاسی است که به منظور کنترل اوضاع و عدم تنش میان ایران و آمریکا انجام می‌شود. که در پی این تفاهم، ایران نیز از امتیاز‌های خرد مالی استفاده می‌کند و در مقابل زندانی‌های خارجی آزاد می‌شوند.
ناظران معتقدند دلیل عدم احیا برجام به فضای انتخاباتی واشنگتن و همچنین مسائل داخلی ایران و فشار سیاسی رقبای سیاسی جمهوریخواه به بایدن است و با بیان این موضوع که این شرایط موجب شده تا فضا برای احیای برجام مساعد نباشد، آن را صرفا جایگزین یک توافق نانوشته و یک تفاهم سیاسی عنوان کرده که هدف از‌ آن این است که بتواند موقتا مشکلات طرفین را کاهش دهد و از تشدید تنش‌ها جلوگیری کند وتنها یک تفاهم موقت است که می‌تواند مسکنی برای اختلافات طرفین در آینده‌ نزدیک باشد.تا سرنوشت انتخابات آمریکا مشخص شود. چون برای طرفین زمان می‌خرد و یک فضای تنفسی جدید ایجاد می‌کند. درعین حال ایران نمیخواهد توافق رسمی کند که امکانات حقوقی برحام از بین برود. همچنین برخی معتقدند این میتوان توافق موقتی باشد که مانند سال 92 به توافق کلی برجام منجر شد ولی رسیدن به یک توافق بزرگ نیازمند مذاکره طولانی و جدید خواهد بود که فعلا امکانش فراهم نیست.
هرچند عدم پیروزی دمکراتها شرایط را برای ایران پیچیده خواهد ساخت و در صورت پیروزی جمهوریخواهان که مواضع تند تری دارند این پرونده میتواند به تنشهای بیشتری منجر شود هر چند بنا برگزارشها توافق غیر رسمی شامل تبادل زندانیان و رفع انسداد بخشی از دارایی های مسدود شده ایران می شود. گام‌های بیشتر ممکن است شامل معافیت‌های تحریمی آمریکا برای صادرات نفت ایران در ازای توقف غنی‌سازی 60 درصد و همکاری بیشتر ایران با آژانس هسته‌ای بین المللی سازمان ملل باشد.
در این میان متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز پنجشنبه بار دیگر گفت واشینگتن هرگونه گزارشی مبنی بر قریب الوقوع بودن توافق با تهران را رد می‌کند اما گفت ایالات متحده از ایران می‌خواهد که گام‌هایی در راستای کاهش تنش از جمله در خصوص مهار برنامه توقف هسته‌ای، فعالیت‌های بی‌ثبات کننده منطقه‌ای و آزادی زندانیان آمریکایی بردارد.وی افزودکه ایالات متحده همچنان از تعاملات دیپلماتیک در هماهنگی با متحدان و شرکای خود جهت پیگیری اهدافش در قبال با ایران استفاده می‌کند. این درحالیست که وزیر امور خارجه عمان نیز گفت، تهران و واشینگتن به نهایی کردن توافقی برای آزادی زندانیان دوتابعیتی آمریکایی در ایران، نزدیک شده‌اند.
این مقام غربی افزود: هدف اصلی ایالات متحده جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کنترل برنامه هسته ای و جلوگیری از درگیری احتمالی بین اسرائیل و ایران است. اگر ایرانی‌ها اشتباه محاسباتی کنند، احتمال پاسخ اسرائیل قوی است چیزی که امریکا می‌خواهید از آن اجتناب کنند.
در این میان راب مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران نیز پس از ماه‌ها امتناع ایران از تماس مستقیم، با سفیر ایران در سازمان ملل دیدار کرده است.
به نظر می رسد مقامات دولت امریکا از گفتن اینکه به دنبال یک توافق هستند، اجتناب دارند. این به دلیل قانونی در سال 2015 است که بر اساس آن کنگره باید متن هر توافقی را در مورد برنامه هسته ای ایران دریافت و بررسی کند.
در این میان مایکل مک کال، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا که از جمهوری‌خواهان است، روز پنج‌شنبه در نامه‌ای به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، گفت هر گونه توافق یا تفاهم با ایران، حتی غیررسمی، مستلزم ارائه به کنگره است.
ایران ماه‌هاست که به این دلیل مذاکرات را به تعویق انداخته که بتواند امتیازات بیشتری از غرب بگیرد، اما نتیجه‌ی این تاخیر، فشار بیشتر بر مردم و سخت‌تر شدن شرایط سیاسی و اقتصادی ایران از یکسو و اجبار برای تن دادن به خواسته‌های بیشتر غرب و واگذاری امتیازات بیشتر به غرب بوده است.
کما اینکه تیم هسته‌ای دولت ابراهیم رئیسی به بازرسان آژانس اجازه داده است که در مناطقی دوربین نصب کنند که تاکنون پیش از این دوربین نبوده است.
با این حال، این دولت همچنان مورد حمایت علی خامنه‌ای قراردارد و این اقدامات به عنوان موفقیت‌های دولت ابراهیم رئیسی عنوان می‌شود، نه وادادگی دولت در مقابل آژانس و غرب. امری که روزنامه جمهوری اسلامی ان را تحقیز امیز خوانده و مورد انتقاد قرار داده است.