شورش واگنر، ولادیمیر پوتین و راه‌های پیش رو

با اینکه ابتدا خبر برداشته شدن محدودیت‌های جاده و بزرگراه‌های منتهی به مسکو گزارش شد اما تاس، خبرگزاری دولتی روسیه گزارش کرد برخی محدودیت‌ها همچنان برقرار خواهند ماند.

با این حال سوالات زیادی در مورد اوضاع روسیه و رئیس‌جمهوری آن وجود دارد.

قدم بعدی ولادیمیر پوتین چیست؟

ولادیمیر پوتین در طول ۲۴ ساعت پر اُفت‌وخیز، بزرگترین بحران داخلی از زمان به قدرت رسیدنش در بیش دو دهه پیش را تجربه کرد. به نظر می‌رسد خطر برطرف شده اما کارشناسان می‌گویند رئیس‌جمهوری روسیه بشدت در موضع ضعف قرار گرفته است.

خشم و عصبانیت آقای پوتین در سخنان دیروزش که در آن یوگنی پروگوژین را به «خیانت» و «خنجر زدن از پشت» متهم کرد، بوضوح قابل مشاهده بود.

پس از این سخنرانی، اطلاعی از مکان دقیق آقای پوتین در دست نیست و گفته می‌شود برنامه‌ای هم برای سخنرانی ندارد.

او یکشنبه (۲۵ ژوئن) در سخنانی از پیش ضبط شده‌ در تلویزیون دولتی گفت که به پیشرفت جنگ در اوکراین مطمئن است. درواقع حتی مشخص نیست که آقای پوتین در حال حاضر در پایتخت است یا خیر.

بعضی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که او حمله اوکراین را تشدید و با کسانی که در داخل حمایت‌های لازم را از او و دولتش نکردند برخوردی جدی خواهد کرد.

رادک سیکورسکی نماینده لهستان در پارلمان اروپا به بی‌بی‌سی گفت رهبر روسیه احتمالا افرادی در دولتش را که به نظر او «قدرت و جربزه کافی» ندارند، برکنار می‌کند. این به این معنی است که رژیم او «اقتدارگراتر و به عبارتی وحشی‌تر» خواهد شد.

برنامه یوگنی پریگوژین در بلاروس چه خواهد بود؟

یوگنی پریگوژین فرمانده شورش که آن را «اجرای عدالت و پایان دادن به فساد و دروغ در راس فرماندهی ارتش روسیه» توصیف کرد، مشمول عفو از اتهام شورش مسلحانه شده است اما از جزئیات توافق کرملین و واگنر اطلاع دقیقی در دست نیست.

البته برخی تحلیلگران روسیه انتظار ندارند که پریگوژین بی‌سروصدا در بلاروس فراموش شود.

پریگوژین که مدت‌ها در سایه فعالیت می‌کرد، مجری بعضی از خشن‌ترین عملیات کرملین بوده است، از حضور در جنگ سوریه گرفته تا جنگ اوکراین.

اما پس از به چالش کشیدن اقتدار پوتین و به باور بعضی حتی تحقیر او، تضمین امنیتی که به او داده شده یا نقش‌اش در آینده جنگ اوکراین نامعلوم است.

این سوال نیز مطرح است که الکساندر لوکاشنکو، رهبر بلاروس تا چه حد می‌تواند نظراتش را بر پریگوژین اعمال کند و اگر نیروهای واگنر همچنان از فرمانده خود اطاعت کنند، چه خطر روسیه، بلاروس و اوکراین را تهدید خواهد کرد.

البته اگر پریگوژین واقعا به مینسک، پایتخت بلاروس برود.

چه آینده‌ای در انتظار گروه واگنر است؟

قبل از شورش دیروز (۲۴ ژوئن)، نقش کلیدی واگنر در جنگ اوکراین غیرقابل کتمان بود.

اما دوران اوج پریگوژین و نیروهایش به عنوان «یک ارتش مستقل» که در برابر فشار برای جذب به وزارت دفاع روسیه مقاومت می‌کنند، رو به پایان بود.

حال با پایان یافتن این شورش ۲۴ ساعته و تبعید فرمانده به بلاروس این پرسش مطرح است که نیروهای واگنر چه خواهند کرد.

ظاهرا جنگجویان واگنر هم مثل فرمانده‌شان مشمول عفو شده و مجازات نخواهند شد. آنها روستوف، شهری که در آن ظاهرا کنترل مرکز فرماندهی ارتش روسیه در جنگ اوکراین را در دست گرفتند، ترک کرده‌اند.

با این حال پیش‌بینی سخت است، آیا این نیرو اکنون حاضر به همکاری و ادغام در ارتش روسیه هست؟ این سوال نیز مطرح است که آیا سربازان ارتش تمایلی به حضور نیروهای واگنر در کنار خود دارند؟

برخی از تحلیلگران این نگرانی را مطرح کرده‌اند که اگر پریگوژین به بلاروس برود، با توجه نزدیکی کی‌یف به مرز بلاروس، حملات روسیه به پایتخت اوکراین تشدید خواهد شد.

جنگ اوکراین چگونه تحت تاثیر اتفاقات داخلی روسیه قرار می‌گیرد؟

بااینکه واگنر یکی از موفق‌ترین نیروهای واکنش سریع روسیه در جنگ اوکراین بود، کرملین ادعا می‌کند این شورش تاثیری بر جنگ اوکراین نداشته است. به عنوان مثال نقش این گروه در تصرف شهر باخموت بسیار پررنگ بود و به همین دلیل هم این اخبار احتمالا موجب تضعیف روحیه نیروهای ارتش روسیه می‌شود.

در میان مقامات اوکراینی، علاوه بر نگرانی در مورد احتمال تشدید حملات روسیه، صحبت‌هایی درباره استفاده از فرصت ایجاد بی‌ثباتی بیشتر در روسیه مطرح است.

اوکراین که ضدحملات بهاره خود را از چند هفته پیش آغاز کرده‌، معتقد است که ناآرامی در روسیه «دریچه فرصت‌» را برای ارتش‌اش باز می‌کند.

بیل تیلور، سفیر سابق ایالات متحده در اوکراین، به بی‌بی‌سی گفت نیروهای اوکراین در «موقعیت خوبی» برای بهره‌برداری از ضعف‌های تاکتیکی ناشی از بحران داخلی روسیه قرار دارند.

آمریکا و متحدانش اتفاقات پیش آمده را چگونه ارزیابی کرده بودند؟

به گفته رسانه‌های آمریکایی، شورش پریگوژین شاید کرملین را غافلگیر کرده باشد اما نهاهای امنیتی ایالات متحده نشانه‌های اینکه او قصد چنین کاری را دارد رصد کرده و جو بایدن و رهبران ارشد کنگره را در اوایل این هفته در جریان قرار داده بودند.

گزارش‌های رسانه‌های آمریکا نشان می‌دهند کاخ سفید پیشتر از شورش واگنر اطلاع داشته است. به‌ گفته مقامات آمریکایی که با واشنگتن پست صحبت کرده‌اند، ممکن است ایالات متحده آمریکا دریافته باشد که یوگنی پریگوژین در اوایل ماه ژوئن در حال برنامه‌ریزی بوده است.

سی‌ان‌ان هم در گزارشی گفت که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا متوجه تحرکات واگنر در جمع‌آوری سلاح، مهمات و سایر تجهیزات در مناطق مرزی روسیه شده بودند.

به گزارش نیویورک‌ تایمز، جو بایدن نگرانی خود را در ارتباط با زرادخانه عظیم هسته‌ای روسیه با رهبران فرانسه، آلمان و بریتانیا در میان گذاشته و درباره اینکه ممکن است کنترل این تسلیلات هسته‌ای در میانه بحران از دست خارج شود، با آنها گفتگو کرده است.

نیویورک‌ تایمز همچنین می‌گوید روسای سازمان‌های امنیتی آمریکا از ماه‌ها پیش در جریان تیرگی روابط پریگوژین و فرماندهان ارتش روسیه بوده‌اند و نتیجه گیری آنها از وضعیت موجود این بود که جنگ اوکراین هم برای گروه واگنر و هم ارتش روسیه خوب پیش نمی‌رود.

واشنگتن‌پست هم گفت که ایالات متحده احتمالا در اواسط ژوئن دریافته بود که پریگوژین در حال برنامه‌ریزی برای این شورش بوده است.

این روزنامه گزارش داد که ولادیمیر پوتین همچنین از طریق کانال‌های شخصی خود گفته بود که پریگوژین در حال طراحی «چیزی» است. این روزنامه شنبه (۲۴ ژوئن) به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت: «دقیقا مشخص نیست که پوتین چه زمانی این اظهار نظر را مطرح کرده است، اما “قطعا بیش از ۲۴ ساعت پیش” بوده است.»

تحلیل مردم روسیه از شرایط موجود چیست؟

سخنان دیروز آقای پوتین نشانگر این بود که او تهدید را کاملا جدی گرفته و تلاش می‌کند به مردم روسیه القا کند که اوضاع تحت کنترل است.

تاتیانا استانوایا تحلیلگر برجسته مسائل روسیه در تلگرام خود نوشت: «بسیاری از کارشناسان مشخصا ولادیمیر پوتین را به خاطر این که تا لحظه آخر هیچ واکنشی نشان نداد، سرزنش می‌کنند. بنابراین، تمامی اتفاقات مربوط به این شورش را نیز ضربه‌ای به مواضع او می‌دانند.»

با اینکه که هنوز نتیجه‌گیری در مورد افکار عمومی روسیه دشوار است، اما دیدن غیرنظامیانی که نیروهای واگنر را در شهر روستوف تشویق می‌کردند، مقامات را نگران کرده است.

از آن سو نیز تصاویری منتشر شده که بعضی از ساکنان روستوف را نشان می‌‌دهد که پس از ورود نیروهای واگنر، شهر را ترک می‌کنند.