لطفا به ژوهانسبورگ نیا آقای پوتین

حضور رئیس جمهور روسیه در اجلاس آتی بریکس، چالشی برای آفریقای جنوبی خواهد بود. به گزارش جماران، «دولت آفریقای جنوبی واقعا امیدوار است که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در نشست گروه بریکس که ژوهانسبورگ ماه آینده میزبانی آن را برعهده دارد حاضر نشود چرا که این حضور می‌تواند به یک حادثه بین المللی تبدیل شود. » این جمله را روز گذشته پل ماشاتیل، معاون رئیس جمهور آفریقای جنوبی به رسانه‌ها گفت.

به گزارش بیزینس اینسایدر، این موضع‌گیری جدید از سوی آفریقای جنوبی در حالی اعلام شد که مقام‌های آفریقای جنوبی در ماه ژانویه اعلام کردند که از حضور ولادیمیر پوتین در نشست پیش روی بریکس در ژوهانسبورگ، که از ۲۲ اوت آغاز می‌شود، استقبال می‌کنند.

بریکس مخفف برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است که دولت‌های آن‌ها رقیبی برای ائتلاف G7 از اقتصادهای توسعه یافته تشکیل داده‌اند. روسیه بارها این گروه بندی را به عنوان چالشی برای هژمونی غرب و کلیدی برای جهان «چند قطبی» آینده که دیگر تحت سلطه ایالات متحده یا اروپا نیست، معرفی کرده است.

روسیه در ماه فوریه، تمرینات دریایی مشترکی را با چین و آفریقای جنوبی در نزدیکی سواحل این کشور برگزار کرد. اما در ماه مارس، دادگاه کیفری بین‌المللی حکم بازداشت رئیس‌جمهور روسیه را صادر کرد و او را به نظارت بر جنایات جنگی در اوکراین، یعنی انتقال غیرقانونی کودکان اوکراینی به روسیه متهم کرد. کشورهایی که معاهده ایجاد دادگاه موسوم به اساسنامه رم را امضا کردند، موظفند “فورا اقداماتی” برای بازداشت مظنونان انجام دهند.

پل ماشاتیل، معاون رئیس جمهور آفریقای جنوبی در این باره می‌گوید: «ما به اساسنامه رم متعهد هستیم، اما نمی‌توانیم کسی را دعوت کنیم و سپس او را دستگیر کنیم. تقریباً مثل این است که دوست خود را به خانه خود دعوت کنید و سپس او را دستگیر کنید. به همین دلیل است که برای ما نیامدن او بهترین راه حل است. اگرچه روس‌ها خوشحال نیستند. آنها می‌خواهند پوتین حتما به این نشست بیاید.»

ماشاتیل بعداً به فایننشال تایمز گفت که دولت آفریقای جنوبی “مستقیماً با رئیس جمهور پوتین در مورد مشکل دیوان بین‌المللی کیفری صحبت می‌کند.” پوتین در اجلاس سران بریکس سال گذشته که به میزبانی چین برگزار شد، به صورت مجازی شرکت کرد. کرملین نگفته است که آیا او سعی خواهد کرد شخصا در نشست بعدی شرکت کند یا خیر.

نیویورک تایمز نیز در گزارشی در این باره نوشت: معاون رئیس جمهور آفریقای جنوبی برای مدیریت بحران دیپلماتیک پیش رو یک کمیته تشکیل داده است. سخنگوی این مقام آفریقای جنوبی می‌گوید که تاکنون چند راه حل پیشنهاد شده که دو مورد آن رد شده است: تشکیل نشست مجازی و حضور سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به جای رئیس جمهور . به گفته این مقام پیشنهاد انتقال اجلاس به چین که عضوی از دادگاه بین‌المللی نیست نیز با “حمایت واحدی” از سوی همه اعضا روبه رو نشده است. مقامات روسیه از احتمال محرومیت ولادیمیر پوتین از شرکت در نشست سران کشورها ناراضی هستند.

یک رسانه چینی South China Morning Post در این باره نوشت: استیون گروزد، رئیس پروژه آفریقا-روسیه در موسسه آفریقای جنوبی در این باره می‌گوید: پس از تلاش ماه گذشته گروه واگنر برای شورش در روسیه، پوتین حتی کمتر از قبل تمایل به سفر به خارج از کشور خواهد داشت. البته بعید به نظر می‌رسد که پوتین در صورت سفر به آفریقای جنوبی بازداشت شود.

ممکن است که آنچه برای عمر البشیر در سال ۲۰۱۵ رخ داد برای رئیس جمهور روسیه هم تکرار شود. در آن زمان عمر البشیر، رئیس جمهور وقت سودان – که تحت کیفرخواست دیوان بین المللی کیفری نیز قرار داشت – در نشست اتحادیه آفریقا در آفریقای جنوبی شرکت کرد و علیرغم دستور فوری دادگاه برای دستگیری او، اجازه خروج را پیدا کرد. البته آفریقای جنوبی نمی‌خواهد به عنوان یک کشور سرکش برچسب زده شود و اکنون به دلیل جنگ اوکراین توجه بین‌المللی بسیار بیشتری به موضوع پوتین وجود دارد.

میهایلا پاپا، استادیار دانشگاه تافتس در ماساچوست، معتقد است که حضور پوتین در این اجلاس در نهایت چالشی برای آفریقای جنوبی خواهد بود. این کشور هم باید مراقب مسائل حقوق بشری و رابطه با غرب باشد و هم مراقب وضعیت خود در گروه بریکس.