معمای انتقال پول ایران به عمان! / صابر گل‌عنبری

آمریکا اعلام کرد که بخشی از پول ایران در عراق را به عمان منتقل و تاکید کرده است که این پول صرفا می‌تواند برای فعالیت‌های تجاری غیر تحریمی هزینه شود. این اتفاق احتمالا با موافقت ایران به امید سهولت دسترسی به این اموال در عمان صورت می‌گیرد و در کنار آن هم بسیار دور از انتظار است که عمان بدون جلب رضایت ایران با انتقال این اموال موافقت کرده باشد.

گفته می‌شود که این پول‌ها به حسابی دیناری به نام شرکت توانیر و شرکت گاز در بانک تی بی ای عراق واریز می‌شود و تبدیل آن به ارز برای خرید کالاهای غیر تحریمی نیاز به مجوز آمریکا دارد و به این آسانی هم مجوز صادر نمی‌شود.

حال چند پرسش مهم در این باره مطرح می‌شود. اول این که وقتی بنا به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مکانیسم دسترسی ایران به این اموال هیچ تغییری حاصل نشده است و امکان پرداخت نقدی وجود ندارد و صرفا باید با آن‌ها کالاهای غیر تحریمی خرید، تغییر مکان این پول‌ها از عراق به عمان چه معنا و مفهومی دارد؟

دوم این که مگر آمریکایی که در عراق حتی به سختی به بانک تی بی ای مجوز تبدیل پول‌های دیناری به دلار برای خرید کالاهای غیر تحریمی را می‌داد، با آمریکایی که در عمان هم بر این روند نظارت خواهد کرد، متفاوت است؟ بعید است که آمریکا مدیریت کامل این اموال را به عمان واگذار کند تا عملیات خرید کالاهای غیر تحریمی به دلخواه ایران تسهیل شود.

این جابجایی به احتمال زیاد روند تجارت خارجی ایران را پیچیده‌تر می‌کند. این که کالا به کشوری صادر شود و پول آن با مجوز کشور ثالثی (آمریکا) به کشور چهارمی (عمان) منتقل شود و با تحمیل هزینه‌های جانبی دیگر همان پول باز با مجوز همان کشور ثالث برای کالاهای بشر دوستانه هزینه شود.

حال با توضیحی که رفت و جدا از این که این دست اتفاقات و در کل تحریم‌ها تا چه اندازه استقلال عمل در تجارت خارجی را محدود و به پرستیژ کشور آسیب زده و می‌زند، پرسش دیگر این است که آیا آمریکا با این اقدام خواسته است که این اهرم فشار را از ایران علیه دولت عراق بگیرد و این کشور را تا حدودی از مخمصه عدم پرداخت بدهی‌های خود به تهران نجات دهد تا دیگر نتواند عراق را به خاطر مشکل پرداخت بهای صادرات برق و گاز خود تحت فشار قرار دهد و این صادرات را به عنوان اهرم فشاری کم و یا احیانا قطع کند؟

به هر حال، وقتی پول به عمان منتقل شود، دیگر در صورت مطالبه بهای صادرات برق و گاز، بغداد می‌تواند مدعی شود که پول شما در مسقط است و به آنجا حواله دهد. کما این که آمریکا هم به نوعی با این کار، خود را از زیر  بار فشار درخواست‌های مکرر بغداد برای دادن مجوز به منظور پرداخت بدهی ایران رها می‌کند.

دیگر هدف آمریکا از این اقدام می‌تواند ایجاد ما به ازایی از جیب خود ایران برای گرفتن امتیاز در مذاکرات با میانجیگری عمان باشد. به این معنا که صرف دادن مجوز برای هزینه کردن این اموال در عمان وارد پروسه مذاکرات درباره مسائل متعدد با وساطت مسقط شود و آزاد کردن آن‌ها رفته رفته به عنوان “امتیازی” به این مذاکرات و هر گونه گشایشی در آن گره بخورد.

اما هدف دیگر نظر به تحریم‌های بانکی اخیر آمریکا علیه ۱۴ بانک عراقی، می‌تواند قطع تدریجی ارتباط بانکی میان ایران و عراق و پیچیده‌تر کردن روند تجارت میان دو کشور باشد و از این منظر می‌توان این انتقال پول به عمان را به عنوان گامی در جهت تشدید تحریم‌ها و کاستن از قدرت مانور ایران در عراق در نظر گرفت و نه تسهیل پرداخت بدهی‌ها به ایران که اگر چنین بود، همان آمریکایی که قرار است در عمان این پول‌ها تحت نظارتش هزینه شود، در عراق این کار را تسهیل می‌کرد.

از این رو، گر چه احتمالا ایران به امید دسترسی آسان‌تر به این اموال با انتقال آن‌ها به عمان موافقت کرده یا به مسقط چراغ سبز نشان داده باشد، اما با شرحی که رفت، تحقق این دسترسی آسان چندان هم محتمل نیست، بلکه این اقدام آمریکا پیامدهایی نیز می‌تواند داشته باشد.