انتخاب رئیس جمهور جدید، چیزی در ایران تغییر می کند!؟

روزنامه گاردین در گزارشی پیرامون واکنش آزادی خواهان ایران به انتخاب رئیس جمهور جدید نوشته است: در سپتامبر ۲۰۲۲، موجی از اعتراضات در ایران پس از مرگ مهسا امینی در بازداشت به وقوع پیوست. لیلا* در آن زمان نوجوانی بود که شجاعانه در این اعتراضات شرکت کرد و روسری خود را در برابر نیروهای امنیتی تهران بالا گرفت و در نهایت گلوله‌های ساچمه‌ای به پای او شلیک شد.

تقریباً دو سال بعد، ایران رئیس جمهور جدیدی به نام مسعود پزشکیان را انتخاب کرده است. این جراح قلب و وزیر بهداشت سابق که به عنوان “اصلاح‌طلب” معرفی شده، گفته است: سرکوب شدید حجاب، کرامت انسانی را به خطر می‌اندازد. اما بسیاری از ایرانیانی که با گاردین صحبت کردند، همچنان شک دارند چیزی تغییر کند.

برای لیلا، انتخابات نشانه‌ای از پیشرفت نبوده است. او هر چند واجد شرایط رای دادن بود، اما انتخابات را تحریم کرد.

او می‌گوید: “غرب حتی وقتی که ما را در خیابان‌ها کتک زدند، شکنجه کردند، تجاوز کردند و کشتند، هیچ کاری نکرد. تا وقتی که دوباره به خیابان‌ها بازنگردیم، چیزی تغییر نخواهد کرد. من نه تنها از غرب بلکه از مردم خودم که به خیابان‌ها بازنمی‌گردند نیز احساس خیانت می‌کنم.”

دیگران نیز با لیلا هم‌عقیده هستند. سوریا* یکی از چهره‌های اصلی اعتراضات دانشجویی در میدان ولی‌عصر تهران بود. این میدان برجسته در بلندترین خیابان کشور، یکی از اولین مکان‌هایی بود که در سپتامبر ۲۰۲۲ اعتراضات در آن شکل گرفت.

سوریا که توسط نیروهای امنیتی تعقیب شده و از ناحیه سر مورد ضربه باتوم قرار گرفته بود، اکنون در حوزه مالی کار می‌کند. او می‌گوید بسیاری از هم‌نسلانش حتی نام رئیس‌جمهور منتخب را نشنیده بودند.

“تا هفته گذشته هیچ‌یک از دوستانم و من نام پزشکیان را نشنیده بودیم. شاید نسل مادران ما آن را شنیده بودند، اما هیچ‌کدام از ما در گروه‌های اعتراضی نمی‌دانستیم او وجود دارد. نمی‌دانم و اهمیتی نمی‌دهم که به کدام جناح تعلق دارد، اما هیچ ‘اصلاح‌طلب’ یا ‘اصول‌گرا’یی کاری برای کشور انجام نخواهد داد. قدرت قاطع کشور فقط در دست رهبر [علی خامنه‌ای] است.”

سوریا می‌گوید می‌خواهد به جهان را یادآوری کند کسانی که در خیابان‌ها به اعتراض پرداختند، “هنوز به سقوط رژیم امیدوارند، مهم نیست چه کسی به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود.”

آریانا*، دانشجویی از کرج، پایتخت استان البرز، می‌گوید پوشش رسانه‌ای پیروزی پزشکیان نه تنها او را ناراحت کرده بلکه او را متوجه کرده ایرانیان خواهان آزادی تنها هستند. او می‌گوید: “پوشش رسانه‌ای در مورد نظرات پزشکیان، که او با قانون حجاب مخالفت خواهد کرد یا ضد قوانین اجباری حجاب است، پوچ است.

او ادامه می‌دهد: “ما ایرانی‌ها باهوش‌تر و آگاه‌تر از قبل هستیم و تحقیقات خود را انجام داده‌ایم. ما به تبلیغات جعلی که او ضد حجاب است، باور نمی کنیم، فقط شما خارجی ها فریب می‌خورید، ما نه. این حتی نباید یک سوال باشد.”

در مقابل، آریانا می‌گوید پیروزی پزشکیان، “مانند این است که این رژیم بی‌رحم به ما یک روسری ابریشمی ارائه می‌دهد، به این امید که زیبا به نظر می رسد و ما باید خوشحال باشیم که آن را می‌پوشیم. اما ما نیستیم. سرکوب زیبا نیست. و وحشتی که من از سر گذرانده‌ام و شاهد بوده‌ام که دوستانم از دست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گذرانده‌اند، هرگز فراموش نخواهد شد. برخی از ما ممکن است با گلوله‌های ساچمه‌ای کور شده باشیم، اما خاطرات ما زنده هستند.”

چندین معترض جوان که مصاحبه شدند می‌گویند تحریم انتخابات غیرقابل مذاکره بود. کاوه*، مرد جوان ۱۹ ساله کرد، می‌گوید یک عضو خانواده‌اش در اعتراضات ۲۰۲۲ به ضرب گلوله کشته شد. او می‌گوید: “این توهین به حافظه فرزند محبوب خانواده ماست که حتی به رای دادن به این رژیم فکر کنیم.”

به گفته وزارت کشور ایران، میزان مشارکت رسمی در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری ۴۰٪ بود – پایین‌ترین از زمان انقلاب ۱۹۷۹ – و ۵۰٪ در دور دوم.

این هفته، قوه قضائیه ایران اعلام کرد که بیش از ۱۰۰ نفر را به دلیل “اقدامات مجرمانه” و “نقض قوانین انتخابات” و دلسرد کردن رای‌دهندگان دستگیر کرده است. سخنگوی قوه قضائیه گفت صدها حساب اینستاگرام به دلیل فراخوان برای تحریم انتخابات علامت گذاری شدند.

اما همه معترضان به تحریم نپیوستند. برای محمود*، دانشجویی در شهر مشهد در شمال‌شرقی ایران، چند ماه پیش ایده شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری یک “فکر غیرممکن” بود. او به یاد می‌آورد در دانشگاهش توسط بسیجی ها محاصره شده بود و دانشجویان معترض را برای ساعت‌ها گروگان گرفته بودند.

محمود می‌گوید: “به دوستانم نگفته‌ام که رای داده‌ام زیرا نمی‌خواهم آنها را ناراحت کنم. اما این رای دادن یک فرصت دیگر برای ایستادگی بود، زیرا هنوز یک مخالفت قوی در داخل کشور نداریم. به پزشکیان رای دادم زیرا از انتظار خسته‌ام. می‌دانم این چیزی نیست که ما می‌خواستیم و فداکاری‌ها را فراموش نکرده‌ام. اما به امید اینکه هم‌وطنانم فرصتی برای نفس کشیدن پیدا کنند، برخلاف فراخوان‌های تحریم عمل کردم.”