پرتاب ماهواره‌بر ایرانی با سوخت جامد به فضا در بحبوحه نگرانی غرب از تسری این فناوری به حوزه موشکی

این دومین بار است که ایران یک ماهواره را با موشک ماهواره‌بر ساخت داخل در مدار زمین قرار می‌دهد. رسانه‌های ایران در ماه ژانویه نیز گزارش داده بودند که ماهواره «ثریا» با همین ماهواره‌بر به مدار ۷۵۰ کیلومتری پرتاب شد.

ایران این پرتاب را موفقیت‌آمیز توصیف کرده است؛ با این حال، هنوز هیچ تایید مستقلی در مورد موفقیت آن وجود ندارد.

بعداً رسانه های ایرانی تصاویری را منتشر کردند که نشان می‌داد این موشک از یک پرتابگر سیار به فضا برخاست. این ویدئو نشان می‌دهد که این پرتاب در تاسیسات سپاه پاسداران در حومه شهر شاهرود، تقریباً در ۳۵۰ کیلومتری شرق تهران انجام شده است.

پرتاب این ماهواره در بحبوحه تشدید تنش‌ها در خاورمیانه بر سر جنگ جاری اسرائیل و حماس در نوار غزه انجام ‌شد که در طی آن، تهران یک حمله موشکی و پهپادی بی‌سابقه‌ای به اسرائیل انجام داد.

به طور همزمان، ایران به غنی‌سازی اورانیوم با درجه‌ای از خلوص نزدیک به سطح تسلیحاتی ادامه می‌دهد و نگرانی‌هایی را در میان کارشناسان منع اشاعه در مورد برنامه تهران ایجاد کرده است.

ماهواره‌بر قائم و نگرانی غرب

ایران موشک مورد استفاده برای حمل ماهواره تحقیقاتی «چمران – ۱» را «قائم-۱۰۰» عنوان کرد. قائم در زبان فارسی به معنای راست قامت است. به گفته رسانه‌های دولتی، موشک «قائم-۱۰۰» با سوخت جامد کار می‌کند و ماهواره ۶۰ کیلوگرمی «چمران-۱» را در ارتفاع ۵۵۰ کیلومتری در مدار زمین قرار داده است.

وزارت امور خارجه و ارتش آمریکا هنوز اظهارنظری درباره پرتاب این موشک از سوی ایران نکرده‌اند.

ایالات متحده پیش از این گفته بود که پرتاب ماهواره‌های ایران ناقض قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است و از تهران خواسته است که هیچ گونه فعالیتی در حوزه موشک‌های بالستیک با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای انجام ندهد. تحریم‌های سازمان ملل مرتبط با برنامه موشکی بالستیک ایران اکتبر گذشته منقضی شد.

در نوبت قبلی، تروئیکای اروپایی [بریتانیا،‌ فرانسه و آلمان] پرتاب موشک قائم را نشانه بی‌توجهی ایران به نگرانی‌های جامعه جهانی و اقدام خلاف جهت قطعنامه‌های سازمان ملل در خصوص توسعه برنامه‌های موشکی در این کشور قلمداد و محکوم کرده‌ بودند.

در زمان حسن روحانی، رئیس جمهور نسبتا میانه‌رو ایران، جمهوری اسلامی از بیم افزایش تنش با غرب، برنامه فضایی خود را کند کرد.

ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور تندروتر ایران که در سال ۲۰۲۱ به قدرت رسید، این برنامه را پیش برد. رئیسی در اردیبهشت ماه در یک سقوط هلیکوپتر جان باخت.

هنوز مشخص نیست که مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران با دیدگاه‌های نزدیک به اصلاح طلبان، با برنامه فضایی چه مسیری را در پیش خواهد گرفت.

جامعه اطلاعاتی ایالات متحده در سند بالادستی «ارزیابی تهدیدات جهانی» برای سال جاری میلادی اعلام کرد که توسعه موشک‌های ماهواره‌بر توسط ایران «زمان» ایران را برای توسعه یک موشک بالستیک قاره‌پیما کوتاه‌تر می‌کند، چرا که هر دو مورد عملا از یک فناوری مشابه استفاده می‌کنند.

می‌توان از موشک‌های بالستیک قاره‌پیما برای حمل سلاح‌های هسته‌ای استفاده کرد. ایران اکنون پس از فروپاشی توافق هسته‌ای خود با قدرت‌های جهانی در حال تولید اورانیوم نزدیک به سطح تسلیحاتی است.

رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها هشدار داده است که تهران به قدری اورانیوم غنی شده ذخیره کرده که در صورت تمایل، بتواند «چندین» سلاح هسته‌ای تولید کند.

البته ایران همواره تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده و می‌گوید که برنامه فضایی آن، مانند فعالیت‌های هسته‌ای‌اش، صرفاً برای اهداف غیرنظامی است. با این حال، آژانس های اطلاعاتی ایالات متحده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند که ایران تا سال ۲۰۰۳ یک برنامه هسته‌ای نظامی سازمان‌یافته داشته است.

این پرتاب همچنین در آستانه دومین سالگرد درگذشت مهسا امینی ۲۲ ساله انجام شد که اعتراضات سراسری را علیه حجاب اجباری در این کشور برانگیخت.