مرگ بیش از هزار فُک خزری در سواحل قزاقستان

دولت قزاقستان می‌گوید در ماه گذشته بیش از هزار لاشه فُک در امتداد سواحل دریای خزر کشف شده است. هرچند مرگ دست‌جمعی فُک‌ها در این منطقه قبلاً هم گزارش شده بود، اما داده‌های جدید وزارت کشاورزی قزاقستان نشان می‌دهد تلفات اخیر در «مقیاس بزرگ» رخ داده است. به گفته این وزارتخانه، مقامات شیلات ۱۰۳۴ لاشه فُک را در امتداد ساحل در ناحیه «توپکاراگان» در منطقه «مین‌قشلاق» در غرب قزاقستان بین ۲۴ اکتبر تا ۱۳ نوامبر کشف کرده‌اند.

کمیته شیلات وزارت کشاورزی قزاقستان احتمال می‌دهد که پدیده‌های طبیعی، از جمله انتشار گاز طبیعی ناشی از زمین‌لرزه‌های زیر آب، دلیل مرگ‌ومیر فُک‌ها بوده باشد اما نتیجه‌گیری نهایی در مورد علل این اتفاق پس از تکمیل آزمایش‌های آزمایشگاهی ممکن است سه تا چهار ماه طول بکشد.

با این وجود آزمایش نمونه‌های بافتی تا تاریخ ۱۳ نوامبر برای تعدادی از بیماری‌های عفونی و آنفولانزای پرندگان منفی بوده است.

متخصصان محیط‌زیست در «مین‌قشلاق» می‌گویند که نمونه‌های آب گرفته شده از مناطقی که فک‌ها در آنجا یافت شدند، هیچ «انحراف غیرعادی» را نشان نمی‌دهد. بر اساس اعلام وزارت کشاورزی قزاقستان، اداره بازرسی شیلات به نظارت بر آب‌های سرزمینی برای شناسایی عوامل منجر به مرگ در بین فُک‌ها ادامه می‌دهد.

متخصصان بوم‌شناسی و اکولوژی تاکنون احتمالات مختلفی از جمله «فقدان کنترل بر محیط‌زیست» و «شکار غیرمجاز» را دلیل مرگ فُک‌ها ارزیابی کرده‌اند.

ادیلبک کوزیباکوف، بوم‌شناس نگرانی خود را در مورد مرگ دسته جمعی فُک‌های خزری ابراز کرده و آن را به «فقدان کنترل واقعی» بر زیست‌بوم منطقه نسبت داده است.

به گفته آسل بایموقانووا، متخصص انستیتوی هیدروبیولوژی و اکولوژی، مطالعات روی لاشه‌هایی که تاکنون مورد بررسی قرار گرفته‌اند، نشان می‌دهد که همه آن‌ها تغذیه خوبی داشته‌اند و بیش از نیمی از نمونه‌های ماده باردار بودند.

این پژوهشگر در صفحه شخصی خود در اینستاگرم نوشته است: «فُک‌ها قبل از مرگ جوان و زنده بودند. مرگ آن‌ها ظاهراً غیرطبیعی و ناگهانی بوده است.»

این کارشناس همچنین اعلام کرده است فُک‌ها در پاییز هر سال برای تولید مثل به شمال دریای خزر مهاجرت می‌کنند و به همین دلیل مرگ‌ومیرها در این مدت به صورت متمرکز در آب‌های شمالی رخ داده است.

به گزارش وب‌سایت «اوراسیانت» مقامات قزاقستان جمعیت کلی فُک خزری را در محدوده ۳۰۰ هزار تخمین می‌زنند اما متخصصان می‌گویند ممکن است کمتر از ۱۰۰ هزار فُک خزری باقی مانده باشد.

رسانه خبری «لادا» به دام افتادن فُک‌ها در تورهای ماهیگیری را یکی از تئوری‌های مورد بررسی برای توضیح علت مرگ آن‌ها اعلام کرده و احتمال داده است که فُک‌ها در تورهای ماهیگیری «شکارچیان غیرقانونی» به دام افتاده باشند.

فُک‌ دریای خزر گونه‌ای منحصربه‌فرد است که جمعیت آن در بحبوحه تغییرات اقلیمی و سایر تهدیدات محیطی مانند ماهیگیری، آلودگی و کوچک شدن دریا به شدت در حال کاهش است.

مرگ و میر دسته جمعی فُک برای اولین بار در دریای خزر در اوایل دهه ۲۰۰۰ به دلیل «مسمومیت مزمن» گزارش شد. مقامات قزاقستان مرگ نزدیک به ۲۰۰ فُک در اواخر سال ۲۰۲۲ را به «ذات الریه» نسبت داده بودند.

در شرایطی که نگرانی‌ها در مورد تأثیر استخراج نفت، زباله‌های صنعتی و سایر آسیب‌های زیست‌محیطی بر اکوسیستم دریا در حال افزایش است، موارد قابل‌توجهی از مرگ فُک‌ها در دریای خزر در سال‌های اخیر گزارش شده است.

در نوامبر ۲۰۲۲، بیش از ۱۷۰ لاشه در امتداد سواحل قزاقستان پیدا شد و یک ماه بعد، حدود ۲۵۰۰ فُک مرده در خاک روسیه کشف شد.

در سال ۲۰۲۳ مقامات قزاقستان «عفونت‌های ویروسی» را علت اصلی مرگ فُک‌ها اعلام کردند و افزودند که سیستم ایمنی این حیوانات به دلیل آلودگی به خطر افتاده است.

مقامات بهداشتی روسیه نیز این مرگ‌ومیر دسته‌جمعی را به «عوامل طبیعی» نسبت دادند و علت آن را مسمومیت ناشی از گازهایی دانستند که از زیر بستر دریا خارج می‌شود.

رادیو فردا