نقش ترکیه در تحولات اخیر سوریه، واکنش اسرائیل و اظهارات مظلوم عبدی، فرمانده کرد‌ها

مظلوم عبدی، فرمانده نیرو‌های دموکراتیک سوریه (ائتلاف کرد‌ها یا SDF)، اعلام کرد که نیروی تحت رهبری کُرد‌ها “در حال هماهنگی با تمامی طرف‌های مرتبط در سوریه” است تا پس از حملات شبه‌نظامیان تحت حمایت ترکیه که کریدور نیرو‌های SDF را مختل کردند، مردم مناطق تل‌رفعت و الشهباء را به صورت ایمن به مناطق تحت تسلط خود در شمال و شمال شرقی سوریه منتقل کنند.

مظلوم عبدی گفت: رویدادها در شمال غرب سوریه به سرعت و به طور ناگهانی پیش رفت، به طوری که نیروهای ما با حملات شدید از چندین طرف مواجه شدند. با فروپاشی و عقب‌نشینی ارتش سوریه و متحدانش، ما برای باز کردن یک کریدور انسانی بین مناطق شرقی خود، حلب و منطقه تل‌رفعت مداخله کردیم تا مردم خود را از کشتارها محافظت کنیم. حملات گروه‌های مسلح تحت حمایت اشغالگران ترکیه این کریدور را قطع کردند.

مظلوم عبدی تاکید کرد، نیروهای ما به مقاومت برای حفاظت از مردم خود در محله‌های کُردنشین شهر حلب ادامه می‌دهند.

در ادامه درگیری و یورش سنگین نیروهای تحت رهبری هیئت تحریرالشام، «نیرو‌های دموکراتیک سوریه» (ائتلاف کرد‌ها) ناچار به عقب نشینی شدند و مناطق تحت کنترل خود در حومه شمالی حلب را به گروه‌های مسلح تحت حمایت ترکیه موسوم به “ارتش ملی سوریه” واگذار کردند.

این مناطق شامل تل رفعت، حربل، ام حوش، احرص، کفرنایا، دیرالجمال، عقیبه، الزیاره، کفین، مسقان و فافین در حومه حلب است. مساحت مناطقی که بعد از عقب نشینی «نیرو‌های دموکراتیک سوریه» به تسلط گروه‌های تحت حمایت ترکیه درآمد بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتر مربع برآورد می‌شود. مخالفان مسلح سوری هم مدعی شدند: پس از درگیری‌های شدید با یگان‌های مدافع خلق کرد، کنترل تمام روستا‌های سد الشهباء در شمال حلب را به دست گرفتیم.

در ارتباط با عقب نشینی از بخشی از مناطق تحت اداره نیروهای دموکراتیک سوریه، شورای مردمی عفرین-شهبا با انتشار بیانیه ای اعلام کرد:

«دولت اشغالگر ترکیه و تبهکارانش به منطقه تل‌رفعت و شهبا حمله کردند. در این روزها نیروهای آزادی‌بخش عفرین برای محافظت از ما مقاومت باورنکردنی از خود نشان دادند تا مردم ما قتل‌عام را تجربه نکنند، تا مردم بی‌گناه کشته نشوند. تصمیم گرفتیم منطقه محاصره شده توسط تبهکاران دولت اشغالگر ترکیه را ترک کنیم.

ما تأیید می‌کنیم که خروج ما از منطقه شهبا به این معنا نیست که ما از مقاومت خود برای آزادسازی عفرین دست برداشته‌ایم. اما ما در سال‌های اخیر تمام شرایط سخت اردوگاه‌ها را تحمل کرده‌ایم و از این پس مبارزه‌مان قوی‌تر ادامه خواهد یافت. ما تمام تلاش خود را برای رهایی سرزمین و میهن‌مان از چنگ اشغالگران به کار خواهیم بست.

ترکیه طراح و سازمانگر حملات

دَمهات تولهلدان، روزنامه‌نگار، در مورد حملات به رهبری هیئت تحریر الشام HTŞ علیه حلب گفت که این حملات توسط دولت ترکیه طراحی شده‌اند.

تولهلدان با بیان اینکه این تبهکاران در منطقه وسیعی از حماه تا درعا در حال پیشروی هستند، گفت: «هیچ مقاومتی در برابر آنها وجود ندارد، نیروهای رژیم اسد و روسیه همه جا را برای این تبهکاران خالی کرده‌اند.» تولهلدان با اشاره به اینکه مهاجمان با آمادگی فراوان این حمله را انجام دادند، تصریح کرد که با این حمله، هسته‌های منفعل در مناطق تحت کنترل نیروهای دولتی دمشق نیز وارد عمل شدند.

تولهلدان با بیان اینکه افرادی که از تبهکاران می‌ترسند به محله‌های کوردنشین و مناطق خودمدیریتی پناه می‌برند، گفت: «به دلیل اختلافات مذهبی، این افراد نمی‌توانند در مناطق تحت کنترل تبهکاران زندگی کنند. دَمهات تولهلدان با بیان اینکه دولت ترکیه به طور غیرمستقیم مسئولیت این حملات را بر عهده گرفته است، تهدیدات ترکیه مبنی بر «اگر سوریه راه‌حل را نپذیرد، منطقه آشفته‌تر خواهد شد» را به عنوان پذیرش مسئولیتش نسبت به حملات جاری توصیف کرد. تولهلدان با اشاره به تجهیزات تسلیحاتی این تبهکاران تاکید کرد که بدیهی است که این تبهکاران توسط دولت ترکیه آموزش دیده‌اند، افزود که از سیستم‌های دید در شب حرارتی گرفته تا هواپیماهای انتحاری آشکار است که این تبهکاران توسط دولت ترکیه آموزش دیده و مجهز شده‌اند.

وی همچنین توضیح داد که این تبهکاران توسط سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه (MİT) آموزش دیده‌اند و گفت: «آنها نام تیمی را که از پهپادهای انتحاری استفاده می‌کنند ‘گروه شاهین’ گذاشته‌اند، اما در زبان عربی اصطلاحی به نام شاهین وجود ندارد. ظاهراً حتی دولت ترکیه نیز این نام را گذاشته است. این تبهکاران معمولاً به این گونه حملات اسامی اسلامی می‌دهند، اما حتی نام این حملات نیز اسلامی نیست. مشخص است که تمام برنامه‌ریزی‌ها توسط دولت ترکیه انجام شده و این برنامه‌ریزی در اختیار تبهکاران قرار داده شده است. علاوه بر این، این تبهکاران بدون قدرت پشتیبانی نمی‌توانند به جایی حمله کنند. بدیهی است که دولت ترکیه این حملات را با سوء استفاده از تغییرات موازنه ی قدرت در منطقه انجام داده است.»

تولهلدان با بیان اینکه این حملات نمی‌تواند مستقل از ناتو و آمریکا باشد، به بیانیه آمریکا که همسو با ترکیه است، اشاره کرد و گفت: «وظیفه کنترل این گروه‌های جهادی و دریافت مهاجران سوری به ترکیه واگذار شده است، اما ترکیه هم وظیفه ناتو را انجام می‌دهد و هم از این تبهکاران مطابق با برنامه‌های خودش استفاده می‌کند.»

پشتیبانی رسمی وزیر خارجه ترکیه از اقدام “مخالفان” اسد

هاکان فیدان وزیر امورخارجه ترکیه بعد از گفتگو با عراقچی در آنکارا صراحتا به موضوع کنترل تحرک کردها در سوریه، بازگرداندن مهاجران سوریه به مناطق تحت نفوذ گروهای مورد حمایت ترکیه در خاک این کشور، شرط و شروط متقابل اردوغان و اسد اشاره کرد و گفت: تلاش برای توضیح وقایع سوریه بر مبنای مداخلات خارجی در این مرحله اشتباه خواهد بود. این اشتباه توسط کسانی صورت می‌گیرد که نمی‌خواهند واقعیت‌های سوریه را درک کنند. روند آستانه درگیری‌های مسلح و شدید میدانی را متوقف کرده بود که تعامل رژیم با مخالفان در صحنه سیاسی را بیشتر بکنیم. برای برقراری صلح و آرامش در سوریه باید فرآیند سیاسی بین رژیم و مخالفان به نتیجه برسد. فیدان در ادامه اظهارات خود در دفاع از حملات تحریر الشام زیر عنوان “مخالفان رژیم” تاکید کرد: «حل نشدن مشکلات داخلی سوریه منجر به درگیری‌های اخیر شد و رژیم [دمشق] به هشدارهای ما توجه نکرد».

وزیر خارجه ترکیه در ادامه سخنان خود اضافه کرد: «مشکلاتی که در سوریه حل آنها به تعویق افتاد، هر بار ظاهر می‌شود و اوضاع را ملتهب می‌کند. ما نمی‌خواهیم جنگ در سوریه را تشدید کنیم و می‌خواهیم شاهد باز شدن کانال‌های گفتگو بین رژیم و مخالفان باشیم». «جلوگیری از مهاجرت از سوریه و بازگرداندن پناهجویان به سوریه بسیار مهم است. متأسفانه رژیم سوریه نمی‌خواست یا برنامه‌ای برای مذاکره با مخالفان نداشت که منجر به تحولات اخیر شد.»

وی همچنین یادآور شد: با همتای ایرانی خود برای تقویت همکاری علیه سازمان‌های “تروریستی” از جمله حزب کارگران کردستان به توافق رسیدم.

احمد داود اوغلو نخست وزیر و وزیر امورخارجه اسبق دولت اردوغان در بیان دخالت ترکیه در رویدادهای اخیر سوریه صراحت بیشتری دارد. او در گفتگو با رسانه های ترکیه با اشاره به تمایل اردوغان به معامله با اسد و شرط اسد مبنی از خروج نیروهای ترکیه از سوریه گفت: اسد با گستاخی به تماس‌های آقای اردوغان پاسخ داد. حالا او دارد تاوان این پاسخ‌های متکبرانه را می‌دهد. اگر اسد با ترکیه به توافق می‌رسید و به دنبال راه حلی می‌گشت، ممکن بود همچنان موقعیت فعال خود را در دمشق حفظ می‌کرد.

هشدار نهاد‌های اطلاعاتی اسرائیل به نتانیاهو

تحولات تا به امروز به نفع اردوغان و نتانیاهو و به زیان جمهوری اسلامی، نیروهای نیابتی آن در منطقه و بشار اسد پیش رفته است. در فاصله دو روز دژی را که جمهوری اسلامی و روسیه در سوریه ساخته بودند مثل بنایی از کارتون در هم فرو ریخت و آنکارا به هدف مطلوب خود برای اعمال فشار بر اسد دست یافت. جمهوری اسلامی علیرغم ضعف ناشی از ضرباتی که در منطقه و داخل خورده همچنان تلاش می کند ورق را برگرداند اما عراقچی بعد از دیدار اخیر با اسد در دمشق به صراحت تایید کرد که برای تهران «شرایط دشوار است» و بسته به این که جنگ‌در هفته‌ها و ماه‌های آینده چگونه گسترش یابد، سقوط حلب می‌تواند برای آنکارا نقشی مسلط در آینده سوریه فراهم کند؛ چشم‌اندازی که به احتمال زیاد اسرائیل با احتیاط از آن استقبال خواهد کرد.

ضعف اسد و کوتاه شدن پای جمهوری اسلامی از سوریه اتفاق مطلوبی برای نتانیاهو است اما هشدار نهادهای اطلاعاتی اسرائیلی پیام دیگری برای نخست وزیر دارد. رؤسای اطلاعاتی اسرائیل خطاب به دولت اعلام کردند که “تحولات اخیر به نظر مثبت می‌رسند. ” اما، به گفته آنان، “سقوط حکومت اسد احتمالاً منجر به هرج و مرجی خواهد شد که در آن تهدیدات نظامی علیه اسرائیل ایجاد می‌شود. “

همچنین ارزیابی شده است که سوریه ممکن است برای تلاش جهت تثبیت کشور، دروازه‌های خود را به روی تعداد قابل توجهی از نیروهای جمهوری اسلامی و وابسته به آن باز کند.