خطر فرسودگی کامل زیر ساخت ها جدی است

جمهوری اسلامی در دهه‌90 و با اعمال تحریم‌های آمریکایی در فضایی جدید قرار گرفت که پیش از آن تجربه نکرده بود. این فضا با تحریم‌های گسترده در سال‌1397 اقتصاد ایران آشکار شد. بخش آشکارشده اعمال تحریم‌ها جهش تورمی بود که میانگین نرخ تورم را از 25درصد قبل از 1397 به میانگین 45‌‌درصد در سال‌های تازه سپری‌شده رساند. با توجه به اینکه میانگین رشد مزد و حقوق در این سال‌ها با میانگین نرخ تورم شکافپیدا کرد قدرت خرید شهروندان کاهنده شد. این روزها سختی زندگی شهروندان را می‌بینیم اما بخش فراموش‌شده و نادیده گرفته شده ابعاد تحریم‌های اقتصادی حذف خاموش هزینه‌های عمرانی در بودجه‌های سالانه بوده و هست.

اینگونه است که زیرساخت‌های مادی کشور فرسوده و ناکارآمد شده و همانند سیل به همه بخش‌های زندگی ایرانیان رسیده است. یک خبرگزاری حکومتی تیتر زده که گاز ایران در خطر است و می‌دانیم که درست می‌گوید. می‌دانیم که منابع آب برای بخش‌های کشاورزی و صنعت به‌سرعت تمام می‌شود و نیز می‌دانیم که توانایی تولید سوخت برای نیروگاه‌ها را از دست داده‌ایم و خاموشی بر زندگی شهروندان و بنگاه‌ها اثرات منفی گذاشته است. حقیقت تلخ این است که در این وضعیت برخی هنوز باور ندارند تحریم بر اقتصاد ایران چه پیامدهای دهشتناکی داشته و ادامه این وضعیت چه بر سر شهروندان می‌آورد. نبود سرمایه برای اختصاص به توسعه زیرساخت‌ها تنها خطر بزرگ برای سرزمین ایران نیست. خطر بزرگ‌تر تحرک فوق‌العاده دیگر کشورها به‌ویژه همسایه‌های بلافصل و کمی دورتر ایران برای جذب سرمایه‌های بین‌ا‌لمللی و سرمایه‌گذاری از منابع داخلی برای توسعه زیر‌ساخت‌هایی است که در صورت بهره‌برداری از آن‌ها وضعیت ایران در مرزها و در مناسبات منطقه‌ای و جهانی بدتر از امروز خواهد شد.

سرمایه‌گذاری کلان ترکیه برای ساخت سد در بالادست ارس و سرمایه‌گذاری برای توسعه جهانگردی و در عراق نیز توسعه بنادر جنوب عراق شرایط را گونه‌ای کرده است که باید احساس خطر کرد. در شرق ایران نیز توسعه بندر گوادر و بی‌تحرکی ایران خطری است که مهم‌ترین منطقه راهبردی بندری ایران را از چرخه ترانزیت خارج خواهد کرد.

ترکمنستان و حتی افغانستان نیز دنبال احداث کریدورهای تازه هستند و می‌خواهند از اهمیت ترانزیت ایران بکاهند. ایرانی که می‌توانست ‌هاب انرژی منطقه باشد احتمالا و با این دست فرمان شاید به وارد‌کننده انرژی تبدیل شود. بندرها‌، سدها و نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌های ایران و چاه‌های نفت به دوران فرسودگی رسیده‌اند و خطر را برای ایران حتی در میان‌مدت افزایش می‌دهند. مهم‌ترین مساله کشور در این حوزه مبهم بودن منابع سرمایه‌ای برای عبور از رکود در نوسازی و گسترش زیربناهاست. با وجود اعمال تحریم از یک‌سو درآمدهای ارزی کفاف سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها را نمی‌دهد و از سوی دیگر راه ورود سرمایه‌های خارجی را بسته است. برای حل این معضل چه باید کرد؟