مذاکرات صلح اوکراین؛ اروپا در شوک

رویترز در گزارشی می نویسد: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، وعده داده که جنگ اوکراین را به سرعت پایان خواهد داد، اما با آغاز مذاکرات، این تاجر معروف که خود را «استاد معامله» می‌داند، ممکن است با دادن امتیازات زودهنگام، موضع آمریکا را تضعیف کرده باشد. ترامپ که از ۲۰ ژانویه قدرت را در دست گرفته است، روز چهارشنبه در گفت‌وگوهای جداگانه‌ای با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، از مقام‌های آمریکایی خواست تا مذاکراتی برای پایان دادن به این جنگ تقریباً سه‌ساله آغاز کنند.

این تماس‌ها مدت کوتاهی پس از آن انجام شد که پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، به متحدان نظامی اوکراین در بروکسل گفت که بازگرداندن مرزهای اوکراین به وضعیت پیش از سال ۲۰۱۴ – یعنی پیش از الحاق کریمه به روسیه – واقع‌بینانه نیست. او همچنین گفت: ایالات متحده عضویت اوکراین در ناتو را بخشی از راه‌حل جنگ نمی‌داند. او همچنین تأکید کرد نیروهای آمریکایی در هیچ عملیات امنیتی در اوکراین حضور نخواهند داشت.

مایکل مک‌فال، سفیر پیشین آمریکا در روسیه در دوران باراک اوباما، استراتژی دولت ترامپ در قبال روسیه و اوکراین را زیر سؤال برد. او در شبکه اجتماعی X (توییتر سابق) نوشت: «چرا دولت ترامپ قبل از آغاز مذاکرات به پوتین هدیه می‌دهد – زمین‌های اوکراین و عدم عضویت در ناتو؟ من با روس‌ها مذاکره کرده‌ام، هرگز نباید چیزی را رایگان به آنها داد.»

روسیه اکنون حدود یک‌پنجم از خاک اوکراین را اشغال کرده و خواهان آن است که کی‌یف این مناطق را به رسمیت بشناسد و بی‌طرفی دائمی خود را اعلام کند. در مقابل، اوکراین خواستار خروج کامل نیروهای روسیه و دریافت تضمین‌های امنیتی از ناتو یا یک سازوکار معادل است تا از حملات آینده مسکو جلوگیری کند.

پوتین بارها اعلام کرده روسیه آماده گفت‌وگو برای پایان دادن به درگیری است اما در عین حال تأکید کرده اهداف مسکو در اوکراین – خلع سلاح این کشور و بی‌طرفی آن – محقق خواهد شد.

واکنش متحدان اروپایی

در حالی که مقام‌های دولت ترامپ پیش از این سیگنال‌هایی ارسال کرده بودند که همه خواسته‌های اوکراین را پشتیبانی نخواهند کرد، اما اظهارات ترامپ و هگست اروپا را شوکه کرد.

گابریلیوس لندزبرگیس، وزیر امور خارجه سابق لیتوانی، در واکنش به اظهارات هگست در شبکه X نوشت: «عدم عضویت در ناتو، عدم حضور نیروهای آمریکایی؟ این یعنی رها کردن اوکراین.»

او اشاره کرد مقام‌های آمریکایی برای شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ در این هفته به آلمان می‌روند، اما نه برای مذاکره، بلکه برای اعلام خبرهای بد به زلنسکی.

هنگامی که ترامپ در یک کنفرانس خبری در مورد کاهش اهرم فشار آمریکا در قبال روسیه مورد سؤال قرار گرفت، پاسخ داد: «من از اوکراین حمایت می‌کنم.»

استفن ورتهایم، تحلیلگر بنیاد کارنگی، اظهارات هگست را یک «امتیازدهی به واقعیت» توصیف کرد و گفت: «اظهارات هگست به این معنا نیست که آمریکا آماده به رسمیت شناختن سرزمین‌های اشغالی اوکراین به عنوان بخشی از روسیه است. بلکه کنار گذاشتن موضوع عضویت اوکراین در ناتو می‌تواند نشانه‌ای باشد که توافقی واقع‌بینانه ممکن است به دست آید.»

از زمان آغاز جنگ در فوریه ۲۰۲۲، جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، همراه با متحدان اروپایی، بر موضع سخت‌گیرانه در برابر روسیه تأکید داشتند. آمریکا و اروپا ده‌ها میلیارد دلار کمک نظامی به اوکراین ارسال کردند.

دیدار ترامپ و پوتین در راه است؟

کرملین روز چهارشنبه اعلام کرد ترامپ و پوتین توافق کرده‌اند با یکدیگر دیدار کنند و پوتین از ترامپ برای سفر به مسکو دعوت کرده است. چنین سفری می‌تواند یک پیروزی بزرگ برای پوتین باشد که اکنون با حکم بازداشت بین‌المللی از سوی دیوان کیفری بین‌المللی به دلیل جنایات جنگی در اوکراین روبرو است.

برت بروئن، مشاور پیشین سیاست خارجی دولت اوباما، مقایسه‌ای میان ترامپ و دیدارهایش با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، انجام داد و گفت: «این همان اشتباهی است که ترامپ قبلاً با کیم جونگ اون مرتکب شد. او بدون گرفتن هیچ امتیازی، به کیم دو نشست سطح بالا داد، اما کره شمالی برنامه هسته‌ای خود را ادامه داد.»

او افزود: «اگر ترامپ می‌خواهد با پوتین مذاکره کند، باید ابتدا از کرملین امتیازات بزرگی بگیرد، از جمله آزادی آمریکایی‌های زندانی در روسیه و خروج نیروهای روسیه از خاک اوکراین.»

«مواد معدنی در برابر امنیت»؟

همزمان با گفت‌وگوهای ترامپ، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، به کی‌یف سفر کرد و اعلام کرد یک توافق درباره منابع معدنی میان آمریکا و اوکراین می‌تواند به عنوان «سپر امنیتی» پس از جنگ عمل کند. زلنسکی نیز اعلام کرد آماده است تا منابع معدنی اوکراین را برای سرمایه‌گذاری آمریکا باز کند.

ترامپ در یک کنفرانس خبری گفت: «من به بایدن گفتم: تو باید در ازای کمک‌ها، یا وام بگیری یا ضمانت امنیتی داشته باشی، مثل نفت و گاز اوکراین.»

جان هربست، سفیر پیشین آمریکا در اوکراین، گفت دولت ترامپ برخی اهرم‌های فشار خود بر روسیه را از دست داده است، اما سفر بسنت به کی‌یف نشانه‌ای مثبت است.

او گفت: «ترامپ درباره معامله‌ای صحبت می‌کند که در آن آمریکا سلاح می‌دهد و در ازای آن منابع معدنی اوکراین را دریافت می‌کند. این یعنی او هنوز هم می‌خواهد به اوکراین کمک نظامی کند.»

رویترز در پایان گزارش خود می نویسد: در حالی که دولت ترامپ درباره پایان جنگ اوکراین مذاکره می‌کند، بسیاری نگران‌اند که کاهش حمایت آمریکا از کی‌یف، می‌تواند دستاوردهای نظامی اوکراین را از بین ببرد.

جیمز کلورلی، وزیر خارجه پیشین بریتانیا، هشدار داد: «اگر شما از همان ابتدا اعلام کنید که قرار است چه چیزی را واگذار کنید، این یک حرکت ضعیف در مذاکره است. ما باید پیامی روشن بفرستیم که خشونت و تجاوز نتیجه نمی‌دهد. من در کنار اوکراین هستم.»