اذعان سازمان سیا برای اولین بار: کودتا علیه دولت مصدق غیردموکراتیک بود

آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا، سیا، برای نخستین بار اعلام کرد که حمایتش از کودتا علیه دولت دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر ایران، در مرداد ۱۳۳۲ «دموکراتیک» نبوده است.

به گزارش یورونیوز، سازمان سیا این مطلب را در تازه‌ترین قسمت از پادکست رسمی خود آورده است که به عملیات فراری دادن شش دیپلمات آمریکایی از ایران پس از اشغال سفارت ایالات متحده در تهران در سال ۱۳۵۸ اختصاص دارد و جزئیات جدیدی را در مورد یکی از مشهورترین عملیات سیا در تاریخ فاش می‌کند.

سایر مقامات آمریکایی در گذشته اظهارات مشابهی را مطرح کرده بودند، اما اذعان سیا در پادکستی که به تاریخچه این آژانس اختصاص دارد از آنجا مهم است که بخش اعظمی از جزئیات رسمی وقایع مرداد ۱۳۳۲ در ایران همچنان پس از ۷۰ سال دارای طبقه‌بندی محرمانه بوده و فاش نشده است.

سازمان سیا در بیانیه‌ای در پاسخ به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «کادر رهبری سیا متعهد است که تا حد امکان با مردم روراست باشد. پادکست آژانس بخشی از این تلاش است و ما می‌دانستیم که اگر بخواهیم این داستان فوق‌العاده را روایت کنیم، شفاف بودن در مورد زمینه تاریخی این رویدادها و نقش سیا در آن‌ها مهم است.»

دو قسمت اخیر پادکست صوتی سازمان سیا که با نام «پرونده‌های لانگلی» (با اشاره به نام محل دفتر اصلی سازمان سیا در لانگلی در ایالت ویرجینیا) تولید می‌شود، به داستان فرار شش دیپلمات آمریکایی اختصاص دارد که پس از اشغال سفارت آمریکا در خانه سفیر کانادا در ایران مخفی شده بودند.

برای نجات این افراد، یک تیم دو نفره سیا وارد تهران شدند و در حالی که وانمود می‌کردند اعضای یک گروه فیلمسازی هستند، به آن‌ها کمک کردند تا از کشور خارج شوند. بعدها فیلمی دراماتیزه شده از این رویداد به نام «آرگو» و با کارگردانی بن افلک ساخته شد که جایزه اسکار سال ۲۰۱۲ را به خود اختصاص داد.

والتر تروسین، سخنگوی سیا و مجری پادکست، در این برنامه و در حاشیه پرداختن به اتفاقات پس از اشغال سفارت، به ادعاهای مورخان آژانس استناد می‌کند که اکثریت فعالیت‌های مخفی سیا در تاریخچه آن، دولت‌های منتخب مردم را «تقویت» کرده است. وی با این حال با اشاره به کودتای ۱۳۳۲ می‌گوید: «اما باید اذعان کنیم که این یک استثنای واقعاً مهم از آن قاعده است.» برنت گیری، مورخ سیا، که در پادکست حضور داشت نیز با تایید این موضوع گفت: «این یکی از استثناهای آن است.»

نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، در واکنش به این موضع جدید سازمان سیا کودتای ۱۳۳۲ را «سرآغاز دخالت‌های مکرر آمریکا در امور داخلی ایران» توصیف کرد و با رد گفته‌های این سازمان در بیانیه‌ای گفت: «پذیرش ایالات متحده هرگز به اقدامی جبرانی یا تعهدی واقعی برای خودداری از مداخله در آینده تبدیل نشد و سیاست خرابکارانه این حکومت در قبال جمهوری اسلامی ایران را تغییر نداد.»

هفتاد سال پس از کودتای مرداد ۱۳۳۲ بحث درباره جزئیات این رویداد همچنان میان مورخان، سیاستمداران و دولت‌های ایران و آمریکا ادامه دارد.

مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده، در یک سخنرانی در سال ۲۰۰۰ به «نقش مهم» این کشور در سرنگونی دولت محمد مصدق اشاره کرده بود. باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، نیز در سخنرانی خود در قاهره در سال ۲۰۰۹ اقدام سیا را «سرنگونی یک حکومت دموکراتیک منتخب ایران» توصیف کرد.

با این حال خود سازمان سیا در این اظهارنظرها و بحث‌ها غایب بوده است. اسناد زیادی از سوی این سازمان درباره برهه زمانی مورد مناقشه منتشر نشده است و این امر به نوبه خود به بحث‌ها و گاه افسانه‌پردازی‌ها در این خصوص دامن زده است. اعلام سازمان سیا مبنی بر اینکه بسیاری از پرونده‌های مربوط به کودتای ۱۹۵۳ احتمالاً در دهه ۱۹۶۰ میلادی از بین رفته است، بحث‌های تاریخی را حتی پیچیده‌تر کرده است.

مالکوم برن، از مسئولان آرشیو امنیت ملی آمریکا، در این خصوص می‌گوید: «این اشتباه است که بگوییم عملیات کودتا به طور کامل از حالت طبقه‌بندی خارج شده است. بخش‌های مهمی از این پرونده هنوز پنهان مانده که این قضیه تنها سردرگمی عمومی را در پی دارد و داستان‌سرایی در مورد نقش ایالات متحده را باعث می‌شود.»