دلیل علاقمندی ترامپ به دلار ارزان

ین هفته ارزش دلار در برابر ارزهای شاخصی مانند یورو، ین ژاپن و پوند بریتانیا به پایین‌ترین سطح خود در سه سال گذشته نزدیک شد، چرا که فعالیت‌های صنعتی آمریکا در ماه مه برای سومین ماه متوالی کاهش یافت. و این موضوع تنها برای آمریکایی‌ها یا کشورهایی که اقتصادشان را به دلار آمریکا گره زده‌اند اهمیت ندارد، بلکه برای اقتصاد جهانی نیز پیامدهای گسترده‌ای دارد. برخی بانک‌های سرمایه‌گذاری مانند مورگان استنلی، جی‌پی مورگان و گلدمن ساکس پیش‌بینی کرده‌اند که در پی تشدید جنگ تجاری و احتمال تضعیف بزرگ‌ترین اقتصاد جهان، دلار باز هم کاهش بیشتری خواهد یافت. دلار ضعیف‌تر هزینه صادرات آمریکا را برای خریداران خارجی کاهش می‌دهد، اما در عوض کالاهای وارداتی را برای مصرف‌کنندگان داخلی گران‌تر می‌کند. گابریلا سیلر، مدیر تحلیل اقتصادی در گروه مالی بیس در مکزیک، به بی‌بی‌سی موندو گفت: «دلار به خاطر سیاست‌های حمایتی و غیرقابل پیش‌بینی ترامپ که اعتبار آمریکا را تضعیف کرده‌، کاهش یافته است.» به گفته‌ سیلر تصمیم‌های رئیس‌جمهور بر پیش‌بینی رشد اقتصادی آمریکا تاثیر می‌گذارد و تردیدهایی را درباره جایگاه دلار به عنوان ارز مورد اعتماد سرمایه‌گذاران و مهم‌ترین ارز ذخیره‌ جهان ایجاد می‌کند. یکی از پیامدهای مستقیم کاهش ارزش دلار این است که صادرات آمریکا در بازار جهانی رقابتی‌تر می‌شود، چرا که برای خریداران خارجی ارزان‌تر تمام می‌شود. در مقابل، واردات به آمریکا گران‌تر می‌شود و قیمت کالاهای وارداتی افزایش می‌یابد. نرخ بهره به‌طور کلی، کاهش نرخ بهره در آمریکا می‌تواند به تضعیف دلار منجر شود، چون در این شرایط دلار برای سرمایه‌گذاران و سپرده‌گذاران بانکی جذابیت کمتری خواهد داشت. بنابراین، تضعیف دلار ممکن است بانک مرکزی آمریکا را نسبت به کاهش نرخ بهره محتاط‌تر کند. افزایش نرخ بهره یکی از روش‌های رایج بانک‌های مرکزی برای مقابله با تورم است، زیرا این اقدام مردم را به کاهش خرید در فروشگاه‌ها و سایر بخش‌ها ترغیب می‌کند. ترامپ از بانک مرکزی خواسته است که نرخ بهره را کاهش دهد.

اما اگر این بانک تصمیم بگیرد برای حمایت از دلار نرخ بهره را ثابت نگه دارد، این تصمیم می‌تواند در عین حال به مهار تورم در آمریکا کمک کند و مانع از کاهش بیشتر ارزش دلار شود. سقوط اعتماد از منظری وسیع‌تر، بسیاری از اقتصاددانان نگران‌اند که کاهش اخیر دلار بازتاب مسئله‌ای به‌مراتب نگران‌کننده‌تر باشد: از دست رفتن اعتماد جهانی به ایالات متحده. بری آیکنگرین، اقتصاددان دانشگاه برکلی کالیفرنیا، اواخر آوریل گفت: «اعتماد و وابستگی جهانی به دلار طی نیم قرن یا بیشتر ایجاد شده است، اما ممکن است در یک چشم به هم زدن از بین بروند. » چرا ممکن است ترامپ خواهان تضعیف دلار باشد؟ در طول دهه‌ها، دولت‌های متوالی آمریکا همواره از دلار قوی حمایت کرده‌اند، چرا که این موضوع به پایین نگه داشتن هزینه‌های استقراض کشور کمک می‌کند و از نظر سیاسی، به ایالات متحده اجازه می‌دهد تا در خارج از این کشور چهره‌ای مقتدر از خود ارائه دهد. دلار قوی همچنین به آمریکا این امکان را می‌دهد که بر کشورهای غیرمتحد مانند ایران، روسیه یا ونزوئلا فشار وارد کند، چرا که با محدود کردن دسترسی آن‌ها به دلار، تجارتشان با کشورهای دیگر را سخت‌تر می‌کند. حتی در جریان بحران‌های اقتصادی گذشته در آمریکا، تقاضا برای دلار همچنان بالا باقی‌مانده است. با وجود این برخی تحلیلگران معتقدند که دولت ترامپ نگاه متفاوتی به این موضوع دارد. به گفته آن‌ها رئیس‌جمهور معتقد است که قدرت بالای دلار مانعی بر سر راه انقلاب تولیدی است که او قصد دارد در آمریکا راه بیندازد. از نگاه ترامپ دلار ضعیف می‌تواند به او کمک کند تا «شکوه» بخش تولیدی آمریکا را احیا کند و کشور را به «عصر طلایی» خود بازگرداند. سیلر می‌گوید: «ترامپ دلار قوی نمی‌خواهد چون باعث افزایش واردات می‌شود. » از دیدگاه ترامپ، آمریکا برای تقویت تولید داخلی، احیای مشاغل تولیدی، افزایش صادرات و کمک به کاهش کسری تجاری عظیم خود به دلار ضعیف‌تری نیاز دارد. رسانه‌های آمریکا و برخی اقتصاددانان گزارش داده‌اند که طرحی با عنوان «توافق مارالاگو» وجود دارد که از سوی استیون میرن، رئیس شورای مشاوران اقتصادی ترامپ، برای تضعیف دلار پیشنهاد شده است.گزارش‌ها حاکی از آن است که استیون میرن طرفدار تضعیف دلار است. ارز ذخیره، ارزی است که بانک‌های مرکزی یا نهادهای مالی به عنوان بخشی از ذخایر ارزی یک کشور نگهداری می‌کنند. این ارز برای انجام معاملات بین‌المللی، سرمایه‌گذاری‌ها و پرداخت بهره بدهی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طرحی که با نام «توافق مارالاگو» شناخته می‌شود، ظاهرا بر این ایده استوار است که جایگاه دلار به عنوان ارز اصلی ذخیره جهان، نه یک امتیاز بلکه باری پرهزینه بر دوش آمریکا است که به تضعیف بخش صنعت و تولید در این کشور دامن زده است.بر اساس این استدلال، تقاضای جهانی برای دلار باعث افزایش ارزش آن می‌شود، که در نتیجه، قیمت کالاهای تولید آمریکا را بالا می‌برد. این وضعیت به نوبه خود موجب کسری تجاری می‌شود و به تولیدکنندگان آمریکایی انگیزه می‌دهد که برای کاهش هزینه‌های دستمزد و مواد اولیه، تولید خود را به خارج از کشور منتقل کنند. کنت راگوف، استاد اقتصاد و سیاست عمومی در دانشگاه‌هاروارد و اقتصاددان ارشد سابق صندوق بین‌المللی پول، می‌گوید: «طرح میرن، هرچند ممکن است زیرکانه به نظر برسد، اما بر پایه یک تحلیل نادرست بنا شده است.» راگوف توضیح می‌دهد که اگرچه دلار به عنوان ارز ذخیره‌ اصلی نقش موثری دارد، اما «تنها یکی از عوامل متعدد در کسری‌های تجاری مزمن آمریکا است».به گفته او اگر کسری تجاری علل متعددی دارد، ایده اینکه تعرفه‌ها بتوانند درمان همه مشکلات باشند، در بهترین حالت، جای تردید دارد. نکته مهم این است که از لحاظ فنی، هیچ رئیس‌جمهوری کنترل مستقیم بر ارزش دلار نسبت به ارزهای دیگر ندارد، چرا که نرخ ارز به صورت آزاد در بازار جهانی تغییر می‌کند.

واشنگتن نمی‌تواند به صورت مستقیم در بالا یا پایین بردن ارزش دلار مداخله کند، زیرا ارزش آن توسط بازار عظیم جهانی ارز تعیین می‌شود و این سرمایه‌گذاران بزرگ هستند که با توجه به انتظارات خود، اقدام به خرید یا فروش دلار می‌کنند. اما سیاست‌های اقتصادی دولت آمریکا سیگنال‌هایی به بازار می‌فرستد که بر ارزش دلار و همچنین بر سایر عوامل کلیدی مانند نرخ بهره تاثیر می‌گذارد. سازوکاری پیچیده تمام این سیستم مانند ماشینی با چرخ‌دنده‌هایی حساس عمل می‌کند که حرکت یک قطعه، سایر قطعات را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. همین اتفاق در ماه آوریل رخ داد. در آن زمان نوسانات ناشی از اعلام‌های پیاپی ترامپ درباره تعرفه‌ها، اعتماد سرمایه‌گذاران را تضعیف کرد و به اوراق قرضه آمریکایی آسیب زد؛ اوراقی که دولت برای تامین مالی خود منتشر می‌کند. آیا جایگزینی برای دلار وجود دارد؟ این بی‌اعتمادی، برای میزان اعتماد به دلار هم خبر خوبی نبود، اگرچه برخی تحلیلگران معتقدند که این پدیده بیشتر گذراست تا ساختاری.استیو ریکیوتو، اقتصاددان شرکت مالی میزوهو، در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «هیچ ارز یا دارایی دیگری، مانند یوان، بیت‌کوین یا طلا، به‌اندازه‌ای بزرگ نیست که بتواند پاسخگوی تمام تقاضاها باشد. در حال حاضر جایگزینی وجود ندارد. » مصرف‌کنندگان آمریکایی اکنون نگران افزایش احتمالی تورم هستند، چرا که به دلیل اعمال تعرفه‌ها و همچنین کاهش ارزش دلار، باید بهای بیشتری برای کالاهای وارداتی بپردازند. هنوز مشخص نیست که در ماه‌های آینده چه اتفاقی خواهد افتاد و چه بر سر جنگ تجاری ترامپ، طرح بودجه و کاهش مالیاتی او (که در حال حاضر در کنگره در دست بررسی است)، نرخ تورم، نرخ بهره و تاثیر مجموع این عوامل بر مسیر حرکت دلار خواهد آمد. فعلا به نظر می‌رسد که سوال‌ها بیشتر از پاسخ‌ها هستند، هرچند پیش‌بینی‌های وال‌استریت نشان می‌دهد که دلار هنوز فاصله زیادی تا بازگشت به مسیر صعودی و بازیابی قدرت خود دارد. بی بی سی