«تغییر رژیم ایران»، هدف اعلام‌نشده جنگ است

موفقیت خیره‌کنندهٔ مرحلهٔ نخست جنگ اسرائیل با ایران، نیروی هوایی این کشور را به سلطهٔ کامل بر آسمان تهران رسانده و اکنون رهبران اسرائیل در حال تأمل بر احتمال تغییر رژیم در جمهوری اسلامی هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، عملاً در رشته‌ای از گفت‌وگوهای رسانه‌ای طی ۴۸ ساعت گذشته، از این ایده حمایت کرده است. اما به گفتهٔ مقامات آمریکایی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، دست‌کم تا این لحظه قانع نشده است.

در تعطیلات آخر هفته، هنگامی که ارتش اسرائیل گمان کرد فرصت ترور آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، فراهم شده است، ترامپ با آن مخالفت کرد.

یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا این رویکرد را چنین توصیف کرد: «مسئله بر سر این است که ترجیح می‌دهیم با آیت‌اللهی که می‌شناسیم سر و کار داشته باشیم تا آیت‌اللهی که نمی‌شناسیم.»

این مقام هشدار داد که این به آن معنا نیست که ترامپ ممکن نیست در لحظه‌ای تصمیم بگیرد «با اقدامی عظیم وارد عمل شود».

ترامپ شبانه هشدار تهدیدآمیزی صادر کرد مبنی بر اینکه تمام جمعیت تهران (۱۰ میلیون نفر) باید «بلافاصله تخلیه شوند» و سپس اعلام کرد قصد دارد نشست گروه ۷ را زودتر ترک کند.

شایعهٔ حملهٔ قریب‌الوقوع آمریکا به سرعت منتشر شد، اما کاخ سفید آن را تکذیب کرد و ترامپ شخصاً نیز احتمال توافق را مطرح کرد.

مقامات اسرائیلی به وب‌سایت اکسیوس گفته‌اند که تغییر رژیم به‌طور رسمی یکی از اهداف جنگ نیست.

این هدف پیش‌تر در شورای امنیتی اسرائیل پیش از آغاز جنگ تصویب نشده بود، و چندین مقام ارتش دفاعی اسرائیل (IDF) نیز تأیید کرده‌اند که از سوی مقامات سیاسی هیچ‌گونه دستور مستقیمی در این زمینه دریافت نکرده‌اند.

با این حال، بحث دربارهٔ این موضوع هر روز بلندتر و آشکارتر می‌شود.

نتانیاهو روز یکشنبه در گفت‌وگو با شبکهٔ فاکس‌نیوز به‌صراحت اعلام کرد که این جنگ می‌تواند به تغییر رژیم در ایران منجر شود. سپس روز دوشنبه ادعا کرد که کشتن خامنه‌ای می‌تواند «به پایان جنگ بیانجامد».

نتانیاهو در مصاحبه با شبکهٔ ABC گفت: «این اقدام باعث تشدید درگیری نخواهد شد، بلکه به پایان آن منجر خواهد شد.» او تأکید کرد اسرائیل «هر کاری که لازم باشد» انجام خواهد داد.

نتانیاهو در نشست خبری با خبرنگاران اسرائیلی در روز دوشنبه، همین پیام را تکرار کرد: «این رژیمی بسیار ضعیف است که حالا فهمیده چقدر ضعیف است… ممکن است شاهد تحولات بسیاری در ایران باشیم.»

نتانیاهو ظاهرا قصد پنهان‌کاری ندارد. او روز دوشنبه در برنامه‌ای از یک شبکهٔ تلویزیونی متعلق به اپوزیسیون ایران [ایران اینترنشنال] با نام «تغییر رژیم در ایران» ظاهر شد و یادآور شد که هیچ‌کس سقوط اتحاد جماهیر شوروی یا رژیم بشار اسد در سوریه را پیش‌بینی نکرده بود، اما چنین اتفاقاتی در نهایت رخ داد.

کاخ سفید از اهداف اعلام‌شدهٔ اسرائیل برای حذف ظرفیت‌های هسته‌ای و موشکی ایران حمایت می‌کند، اما از مأموریت گسترده‌تری برای تغییر ساختار ایران از طریق زور پشتیبانی نمی‌کند.

یکی از مقامات آمریکایی در این‌باره گفت: «ممکن است آن‌ها (اسرائیلی‌ها) با ایدهٔ تغییر رژیم راحت‌تر از ما باشند. شاید حتی با نابودی کامل کشور راحت‌تر از ما کنار بیایند.» «اما به‌طور کلی، جامعهٔ جهانی باید خواستار نابودی این توانمندی هسته‌ای باشد، و نهایتاً ما باید این کار را انجام دهیم.»

پس از آنکه ارتش اسرائیل طی سه روز نخست، تمرکز خود را بر اهداف نظامی و هسته‌ای گذاشته بود، روز دوشنبه استودیوی تلویزیون دولتی ایران را در جریان یک پخش زنده هدف حمله قرار داد.

در حالی‌که ارتش اسرائیل مدعی شد این ساختمان هم‌چنین برای مقاصد نظامی استفاده می‌شده، نتانیاهو گفت هدف از این حمله محدود کردن توانایی رژیم در پخش تبلیغات برای مردم ایران بوده است. او تأکید کرد که اهداف دیگر رژیم نیز در روزهای آینده مورد حمله قرار خواهند گرفت.

از آغاز جنگ در روز جمعه تاکنون، هیچ تظاهرات سراسری در ایران علیه رژیم صورت نگرفته است.

راز زیمت، کارشناس برجستهٔ مسائل ایران از مؤسسهٔ مطالعات امنیت ملی اسرائیل (INSS)، به اکسیوس گفت که فعلاً رژیم انسجام و عزم خود را حفظ کرده و حتی در برابر تهدید خارجی از سوی اسرائیل صفوف خود را فشرده‌تر کرده است.

زیمت افزود شکست‌های امنیتی گسترده ممکن است حس خشم ایرانیان نسبت به حکومت را تشدید کرده باشد، اما در عین حال تصاویر غیرنظامیان مجروح و محله‌های ویران‌شده در تهران نیز «می‌تواند به تقویت انسجام ملی و اتحاد حول پرچم» منجر شود.

با این حال، زیمت گفت اگر جنگ ادامه یابد و هرچه بیشتر به توانایی‌های امنیتی و اطلاعاتی داخلی رژیم ایران آسیب بزند، ممکن است این رژیم در طول زمان به‌طور چشمگیری تضعیف شود.

مقامات اسرائیلی می‌گویند هنوز مشخص نیست که تغییر رژیم رسماً به‌عنوان یکی از اهداف جنگ اعلام خواهد شد یا نه. اما بر این باورند که مطرح‌کردن علنی این ایده ممکن است فشار بر خامنه‌ای را برای پذیرش توقف برنامهٔ هسته‌ای به منظور حفظ بقای رژیم افزایش دهد.