خروج بازرسان آژانس از ایران؛ تهران: باب همکاری بسته نشده است

دویچه وله: در حالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده بازرسان خود را به دلایل امنیتی از ایران خارج کرده، تهران تأکید دارد که همکاری با آژانس به‌طور کامل متوقف نشده و امکان بازگشت گفت‌وگوها وجود دارد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه با انتشار بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر)، تأیید کرد که تیم بازرسان این نهاد به دلیل نگرانی‌های امنیتی خاک ایران را ترک کرده‌اند.

منابع آگاه به رسانه‌های بین‌المللی گفته‌اند بازرسان آژانس از مسیر زمینی از ایران خارج شده‌اند، هرچند پروازهای بین‌المللی پس از پایان درگیری ۱۲ روزه ایران و اسرائیل از سر گرفته شده است. این خروج در حالی صورت گرفت که پیش‌تر ایران همکاری رسمی خود با آژانس را به حالت تعلیق درآورده بود.

آژانس به نقل از مدیرکل خود، رافائل گروسی، درپیامی تازه نوشته است که راستی‌آزمایی فعالیت‌های ایران و نظارت بر این فعالیت‌ها دارای اهمیتی حیاتی است.

این تحول پس از آن رخ داد که مجلس شورای اسلامی قانونی را برای محدود کردن سطح همکاری با آژانس تصویب کرد و «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور ایران نیز آن را برای اجرا ابلاغ کرد. این قانون تأکید دارد که هرگونه همکاری در آینده باید از طریق «شورای عالی امنیت ملی» هماهنگ شود. در همین حال، برخی تحلیل‌گران از «فاصله گرفتن تدریجی ایران و آژانس» و تعمیق بحران هسته‌ای سخن گفته‌اند.

تخت‌روانچی: هنوز راه برای همکاری باز است

در واکنش به این تحولات، مجید تخت‌روانچی نماینده پیشین ایران در سازمان ملل و چهره نزدیک به دستگاه دیپلماسی، در گفت‌وگو با شبکه NBC گفته است: «این‌که گفته شود ما همکاری خود را با آژانس قطع کرده‌ایم، دقیق نیست.» او تأکید کرده که قانون مجلس الزام‌آور است، اما «در آن بندهایی برای ادامه همکاری در چارچوبی مشخص نیز پیش‌بینی شده است.»

تخت‌روانچی افزود که سفیر ایران در وین در تماس مستمر با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و احتمال ملاقات مستقیم نیز وجود دارد. به گفته او، تصمیم‌گیری نهایی درباره مسیر آینده همکاری ایران و آژانس به عهده شورای عالی امنیت ملی خواهد بود. وی گفت: «درب بسته نشده است و اگر شرایط مهیا باشد، امکان ازسرگیری همکاری وجود دارد.»

واکنش بین‌المللی و چشم‌انداز مبهم مذاکرات

در حالی که تنش‌های اخیر به نگرانی‌ها درباره آینده مذاکرات هسته‌ای دامن زده، برخی ناظران می‌گویند قطع ارتباط میدانی میان ایران و آژانس، امکان راستی‌آزمایی را تضعیف می‌کند و بر فضای اعتماد اثر منفی دارد.

سایت رویداد ۲۴ در تحلیلی در این باره نوشته است: «سناریو‌های مختلفی پیش‌روی روابط تهران و آژانس قرار دارد. یکی از احتمالات، بازگشت مشروط ایران به همکاری است؛ به‌ویژه اگر آژانس تضمین‌های امنیتی درباره سلامت مراکز و پرسنل ارائه دهد.»

تهران این خواست بحث‌انگیز را هم دارد که ” گزارش‌های آتی آژانس نباید رنگ‌وبوی سیاسی پیدا کند و اگر خواست‌هایی خارج از چارچوب توافقات قبلی مطرح شود، ممکن است همکاری‌ها بیش از این به بن‌بست کشیده شود.”

سنارریوی بدبینانه‌تری از نظر رویداد هم مطرح است؛ “”افزایش فشار‌های بین‌المللی، فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا، یا در بدترین حالت، تهدید به خروج از ان‌پی‌تی”.

این در حالی است که تخت‌روانچی اعلام کرده که «ایران همچنان آماده آغاز مذاکرات جدید خواهد بود»، اما واشینگتن هنوز درباره تضمین‌های مورد اشاره رویداد و نیز این خواست تهران که در زمان مذاکرات مجدد حمله به ایران منتفی باشد، واکنشی نشان نداده است.

با توجه به خروج بازرسان و موضع مبهم تهران، مشخص نیست چه زمانی گفت‌وگوهای رسمی از سر گرفته خواهد شد. با این حال به نظر می‌رسد، دو طرف همچنان کانال‌های ارتباطی سیاسی خود را باز نگه داشته‌اند.