آیا در کوبا گدا وجود دارد؟ استعفای وزیر کار پس از اعتراضات

مردم کوبا درباره فقر فزاینده و آشکار در کشور بحث می‌کنند: آیا در کوبا گدا وجود دارد؟ برای مارتا النا فیتو، وزیر کار و تأمین اجتماعی، پاسخ روشن است: او در یک جلسه استماع پارلمانی که دوشنبه گذشته از تلویزیون پخش شد، وجود گدا را انکار کرد. او گفت: «ما افرادی را دیده‌ایم که ظاهراً گدا هستند. وقتی به دست‌ها و لباس‌هایشان نگاه کنید، می‌بینید شبیه گدا لباس پوشیده‌اند، اما گدا نیستند. در کوبا گدا وجود ندارد.» این سخنان در جلسه‌ای بیان شد که قرار بود در آن اقدامات دولتی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر معرفی شود.

او ادامه داد: «اگر افرادی هستند که در خیابان شیشه ماشین‌ها را تمیز می‌کنند (…) این افراد زندگی ساده‌ای برای خودشان پیدا کرده‌اند، پشت چراغ قرمز، درخواست می‌کنند، تمیز می‌کنند، و شاید با پولی که به دست می‌آورند، مشروب می‌خورند.» فیتو همچنین از کسانی که مجبورند در زباله‌ها جست‌وجو کنند انتقاد کرد و گفت: «این افراد مواد بازیافتی جمع می‌کنند و در واقع، غیرقانونی و به‌صورت خوداشتغالی کار می‌کنند.»

این سخنان موجب انفجار خشم فروخورده در شبکه‌های اجتماعی شد. بسیاری از کاربران به فقر گسترده و بی‌خانمانی آشکار پس از سال‌ها سقوط اقتصادی اشاره کردند و دولت را به دلیل دوری از واقعیت نقد کردند. یکی از کاربران نوشت: «گاهی از خودم می‌پرسم آیا حاکمان کشور من هیچ‌وقت از خانه‌هایشان بیرون می‌آیند؟» او افزود: «کافی است سه خیابان در مرکز هاوانا راه بروید تا معلمان بازنشسته، کارگران و مبارزان سابق انقلاب را ببینید که بدون هیچ حمایتی زندگی می‌کنند.»

کوبا در بحران اقتصادی عمیق فرو رفته است

این‌ها هنوز از جمله نظرات ملایم محسوب می‌شدند. کاربر دیگری نوشت: «در همان کمیسیونی که وزیر صحبت کرد، هیچ‌کس سخنان او را زیر سؤال نبرد.» او تأکید کرد که حاضران در جلسه نیز شایسته انتقاد هستند. صدها کاربر با انتشار عکس و کامنت در شبکه‌های اجتماعی تلاش کردند فقر آشکار در خیابان‌های کوبا را نشان دهند.

کوبا سال‌هاست درگیر بحران عمیق اقتصادی، کمبود کالا و بحران انرژی است که با سقوط گردشگری در پی پاندمی کووید-۱۹، تشدید تحریم‌های آمریکا و ناکارآمدی‌های داخلی، وخیم‌تر شده است. تأمین کالاهای اساسی و مایحتاج روزانه به حداقل رسیده و قطعی‌های چندساعته برق حتی در هاوانا به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده است.
طبق اعلام دیده‌بان بحث‌برانگیز حقوق بشر کوبا، ۸۹ درصد خانواده‌های کوبایی در فقر مطلق زندگی می‌کنند. این آمار شاید اغراق‌آمیز باشد، اما فروپاشی اقتصادی کوبا، فقر قابل رؤیتی ایجاد کرده است. سالمندانی که تنها با حقوق بازنشستگی ماهانه کمتر از پنج دلار زندگی می‌کنند، به‌ویژه تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.

رئیس‌جمهور کوبا، میگل دیاز-کانل برمودز، صبح سه‌شنبه در پستی در پلتفرم ایکس، وزیر خود را مورد انتقاد قرار داد و نوشت: «کمبود حساسیت بسیار قابل‌توجه در برخورد با آسیب‌پذیری. انقلاب نمی‌تواند کسی را پشت سر بگذارد، این شعار و مسئولیت مبارزاتی ماست.»

پس از استعفا، حداقل حقوق بازنشستگی دو برابر شد

او بعداً در سخنرانی خود در پارلمان سخنان خود را ادامه داد: «این افرادی که ما گاهی از آن‌ها به‌عنوان گدا یاد می‌کنیم یا به گدایی مرتبط می‌کنیم، در واقع بیان مشخصی از نابرابری‌های اجتماعی و مشکلات انباشته‌ای هستند که با آن‌ها روبه‌رو هستیم. این را می‌گویم چون با برخی از نظرات مطرح شده در کمیسیون درباره این موضوع موافق نیستم.» رئیس‌جمهور تأکید کرد نمی‌توان کسانی را که به‌طور مستقیم تحت تأثیر فقر قرار گرفته‌اند، تحقیر کرد. او افزود: «چنین رویکردی نشان‌دهنده ناآگاهی از واقعیت کشور است و حتی می‌گویم رویکردی سطحی و تمرکز نادرست بر پیچیدگی این پدیده است.»

اندکی بعد، فیتو استعفای خود را تقدیم کرد. در بیانیه‌ای رسمی که در اخبار شبانه تلویزیون دولتی خوانده شد، اعلام شد که وزیر پس از اذعان به «اشتباهات خود» استعفا داده است.
یک روز بعد – در روز چهارشنبه – پارلمان از افزایش حقوق بازنشستگی و دو برابر شدن حداقل حقوق بازنشستگی از ۱۵۲۸ پزوی کوبا خبر داد.

برای درک بهتر: یک شانه ۳۰ عددی تخم‌مرغ در فروشگاه‌های خصوصی حدود ۲۸۰۰ پزو قیمت دارد. مانوئل ماررو کروز، نخست‌وزیر، اعلام کرد به دلیل محدودیت‌های مالی، این افزایش یک اصلاح گسترده نیست، اما گامی اولیه برای حمایت از فقیرترین بازنشستگان محسوب می‌شود.

*منبع: nd، برگردان: نوید اخگر