نامۀ اروپایی‌های طرف برجام به سازمان ملل: احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه وجود دارد

رادیو فردا: روزنامۀ فایننشال‌تایمز می‌گوید وزیران خارجه سه قدرت اروپایی طرف برجام در نامه‌ای به سازمان ملل هشدار دادند که در صورت عدم اقدام ایران، احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه (بازگشت خودکار تحریم‌ها) وجود دارد.فایننشال‌تایمز روز چهارشنبه ۲۲ مرداد نوشت بریتانیا، فرانسه و آلمان در این نامه که روز سه‌شنبه خطاب به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، و شورای امنیت سازمان ملل نوشته نوشته شده و نسخه‌ای از آن به این روزنامه رسیده، چنین نوشته‌اند:

«ما به‌روشنی گفته‌ایم که اگر ایران تا پایان اوت ۲۰۲۵ (نهم شهریور) مایل به دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک نباشد یا از فرصت تمدید استفاده نکند، تروئیکای اروپایی آماده است مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها را فعال کند.»

اجرای «مکانیسم ماشه» به این معنا است که تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران که سال ۱۳۹۴ بر اساس توافق هسته‌ای برجام ملغی شده بود، بازخواهد گشت.

حدود دو هفته پیش فایننشال‌تایمز و خبرگزاری رویترز گزارش داده بودند که سه کشور اروپایی حاضرند در صورت موافقت ایران با شروطی همچون از سرگیری مذاکرات با واشینگتن و همکاری با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ضرب‌الاجل مکانیسم ماشه را برای چند ماه تمدید کنند.
پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرئیل که به توقف مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا نیز انجامید و با نزدیک‌تر شدن تاریخ انقضای توافق برجام، سوم مردادماه معاونان وزارت خارجه ایران با همتایان خود از کشورهای بریتانیا، فرانسه و آلمان در استانبول دیدار و گفت‌وگو کردند.
در پی نشست استانبول، کشورهای اروپایی طرف برجام اعلام کردند که «ما پیشنهاد تمدید مکانیسم ماشه را در صورت پایبندی ایران به تعهدات قانونی خود و انجام ضوابط خاص ارائه دادیم. ما از ایران می‌خواهیم که مسیر دیپلماسی را انتخاب کند.»
پس از آن علاءالدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، خبر داد داد که اروپایی‌ها در استانبول به‌دنبال تمدید شش‌ماههٔ مهلت استفاده از «مکانیسم ماشه» بودند، اما طرف ایرانی نپذیرفت.
بروجردی همچنین مدعی شد که اروپایی‌ها «با این برنامه می‌خواهند پروندۀ هسته‌ای را تحت پوشش قطعنامه‌های شورای امنیت فعال نگه دارند که قطعاً به ضرر ایران است».
سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز ۱۳ مردادماه بار دیگر تأکید کرد که طرف‌های اروپایی برجام «حق قانونی یا اخلاقی» برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه ندارند و حکومت ایران در هر مذاکره‌ای باید تضمینی برای حق غنی‌سازی‌اش دریافت کند.
ارسال نامۀ تروئیکای اروپایی به سازمان ملل و تکرار هشدارها در مورد حل‌وفصل پروندۀ هسته‌ای تهران در حالی است که هیچ مذاکره‌ای نه با اروپایی‌ها و نه با آمریکا در چشم‌انداز برنامه‌های تهران اعلام نشده است.
اما مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی که در نشست استانبول نیز حضور داشت، این هفته به خبرگزاری ژاپنی کیودو گفت ایران «در ازای لغو تحریم‌های آمریکا، محدودیت‌هایی بر توسعۀ هسته‌ای برای مدت معینی را می‌پذیرد».
البته او دربارۀ ماهیت این «محدودیت‌ها» توضیحی نداد، اما در عین حال او نیز تأکید کرد که تهران «نمی‌تواند تحت هیچ شرایطی با توقف غنی‌سازی موافقت کند».
در جریان جنگ ۱۲ روزه، آمریکا سه سایت هسته‌ای نطنز، فردو و اصفهان را هدف حملات هوایی قرار داد؛ حملاتی که دونالد ترامپ می‌گوید به «نابودی کامل» این تأسیسات منجر شده است.
مجلس شورای اسلامی در پی وقوع جنگ، قانون «تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» را تصویب کرد که به فاصلۀ کوتاهی توسط دولت ایران ابلاغ شد.
بازرسان آژانس از زمان آغاز حملات اسرائیل به ایران نتوانسته‌اند به مراکز هسته‌ای ایران دسترسی داشته باشند. اما ماسیمو آپارو، معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در سفری یک‌‌روزه به تهران، روز دوشنبه ۲۰ مرداد با مقام‌های ایرانی دیدار و تبادل نظر کرد.
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، محور گفت‌وگوها با آپارو را نحوۀ تعامل ایران و آژانس در «شرایط جدید» عنوان کرد.
فایننشال‌تایمز می‌گوید تروئیکای اروپایی در نامۀ خود به سازمان ملل به این موضوع نیز اشاره کرده‌اند. این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی هشدار داده است که سه کشور اروپایی هیچ‌گونه «حق قانونی یا اخلاقی» برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه ندارند و در صورت سوءاستفاده از این ابزار تحریمی، تهران واکنش مشخصی نشان خواهد داد.