ریشه‌یابی بازسازی استبداد بعد از انقلاب ۵۷ ابوالفضل قدیانی

(فعال سیاسی جمهوری‌خواه و از چهره‌های برجسته مدافع طرح برگزاری رفراندوم و انتخابات مجلس موسسان) چهل و شش سال پس از استقرار جمهوری اسلامی و تشدید ابرچالش‌های متعدد کشور، ضرورت ژرف‌‎کاوی برای تببین منشا اصلی مشکلات و چاره‌اندیشی برای درمان را بیشتر کرده است. در این راستا جا دارد به  ضعف بنیان‌های عقلانی و سیاسی نظریه‌ی ویرانگر ولایت فقیه بیش از هر زمان دیگری پرداخت. مشکلات کنونی ایران ریشه در این نظریه و پیامدهای تخلف‌ناپذیر آن دارد.

جنگ، تحریم، انسداد سیاسی، واپسگرایی فرهنگی، محاصره‌ سیاسی و اقتصادی و فقر و فلاکت ناشی از آن به صورت تصادفی به وجود نیامده است. قطعی روزانه‌ی آب و برق مردم و تورم افسار گسیخته بی‌ارتباط با تفکر حاکم برکشور در چهل و چند سال گذشته نبوده است‌. فساد سیستماتیک، ظلم و ستم دستگاه قضا از آسمان نازل نشده است. بدون سرکوب شایستگان و برکشیدن متملقان، ایران به محل تاخت و تاز بیگانگان و یارگیری نیروهای خارجی بدل نشده است. ریشه‌ی وضع موجود در استبداد فقه‌، بنیادی است که توسط روح‌الله خمینی صورتبندی و اجرا شده است.

در جریان مبارزات منتهی به انقلاب پنجاه و هفت سرمایه‌ی اجتماعی سنتی روحانیت و شخصیت مبارز خمینی منجر به این شده بود که در بین مخالفان شاه نگاه به خمینی مثبت باشد. به خصوص که در آن زمان کسی تصور روشنی از ایده‌ی ولایت فقیه و تبعات آن وجود نداشت.

متاسفانه علی رغم آشکار شدن روحیه‌ی استبدادی روح الله خمینی و نتایج خانمان برانداز نظریه‌ی ولایت فقیه او، هنوز ضرورت گسست کامل از آموزه‌های معرفتی و سیاسی او در عرصه سیاسی ایران جا نیفتاده است. ایران آینده نیازمند عبور توامان از میراث حکمرانی روح الله خمینی است. هر فرد منصفی می‌تواند با نگاهی به وضعیت نظام قضایی ایران از جمله محاکم، زندان‌ها، شکنجه‌ها و اعدام‌ها، و آیین دادرسی ایران به کارنامه‌ی روح الله خمینی پی ببرد.
مغالطه‌ی دیگر آن است که انحراف ولایت فقیه را به دوره‌ی مستبد امروز ایران، علی خامنه‌ای نسبت می‌دهند. این درست است که در دوره‌ی خامنه‌ای مصیبت‌ها و بحران‌های بزرگی بر کشور تحمیل شده است اما ریشه‌ی همه‌ی این مصائب را باید در استبدادی جست و جو کرد که خمینی نظریه‌پردازی و اجرا کرد.

نقد شخص روح الله خمینی و میراث سیاسی او، بخش مهمی از نظریه‌پردازی و مقدمه‌چینی برای دمکراسی است.

من خودم به عنوان کسی که سالیان زیادی از حامیان روح‌الله خمینی بوده و در انقلاب ۵۷ نیز از رهبری او حمایت کردم، در بازنگری انتقادی به این نتیجه رسیده‌ام که منشا مشکلات کلان کشور ریشه در نظرات ایشان بخصوص در فقه و الهیات سیاسی دارد و بدون لکنت این نظرم را اعلام کرده و می‌کنم. ساماندهی آینده ایران باید بر اساس جدایی نهادی دین و دولت، کنار گذاشته شدن حکومت دینی و کلا رویکرد ایدئولوژیک در ساختار دولت انجام شود.

میراث سیاسی خمینی باید به بایگانی تاریخ سپرده شده و نقد منصفانه و عالمانه و در عین حال رادیکال آن، پشتوانه بهبود اوضاع کشور و بازدارندگی در برابر استبداد و تکرار خطاهای گذشته شود. البته افراد بر اساس ملاحظات عاطفی و سیاسی می‌توانند در مورد وی و کلا اتفاقات گذشته داوری‌های خاص خودشان را داشته باشند؛ اما آنچه اهمیت دارد عبور از روح الله خمینی و میراث شومش علی خامنه‌ای در ساختن آینده ایران است.

ابوالفضل قدیانی
بند ۷ زندان اوین

منبع: کانال تحکیم ملت