چند توضیح در باره فرایندهای #سکولاریزاسیون و #لائیسیزاسیون

🟣 سکولارشدن یک جامعه با بی اعتنایی تدریجی و نسبی عموم مردم نسبت به مذهب، خود را نشان می‌دهد، در حالی که در لائیسیته نهادهای دولتی و عمومی، فارغ از هر گونه فشار مذهبی یا کسب اعتبار از منابع شرعی، الهیاتی یا معنوی، وظایف عرفی خود را انجام می‌دهند.
🟣 #ژان_بوبرو (Jean Baubérot) تعریف‌های زیر را از فرآیندهای سکولاریزاسیون (سکولار یا عرفی سازی) و لائیسیزاسیون (لائیک گردانی) ارائه می‌دهد:
«عرفی‌شدن به معنای این است که عوالم مذهبی، در قیاس با فرهنگ عمومی، با فراز و نشیب هایی، به تدریج، دچار زوال نسبی توجیهات اجتماعی (و در نتیجه، فردی) خود می‌شوند (…)
در مقابل، لائیک گردانی، بیش از هر چیز، به جایگاه و نقش اجتماعی دین در عرصه‌ی نهادی، در تنوع‌بخشی و دگرگونی‌های اجتماعی در این عرصه، و در ارتباط با دولت و جامعه مدنی مربوط می‌شود.»
🟣 #فردیناند_بوئیسون (Ferdinand Buisson)، یکی از قانون گذاران لائیسیه در جمهوری سوم فرانسه، لائیسیته را بیشتر به عنوان عرفی‌سازی نهادهای سیاسی یک دولت تعریف می‌کند، به این معنا که دولت به هیچ دین رسمی تکیه نکرده و عنایات الهی را مفروض قرار نمی‌دهد. اصل جدایی قوای سیاسی و اداری دولت از قدرت مذهبی، کاربَستی از همین مفهوم است.
🟣 سکولاریزاسیون یک فرآیند اجتماعی-فرهنگی است که در سطح جامعه و افراد رخ می‌دهد. به کاهش تدریجی نفوذ و اهمیت دین در افکار، باورها و رفتارهای مردم و فرهنگ عمومی یک جامعه اشاره دارد. در جامعه‌ای که در حال سکولار شدن است، مردم ممکن است به تدریج به دین بی‌تفاوت شده یا آن را امری خصوصی بدانند. این فرآیندی است که “از پایین به بالا” و در بستر جامعه اتفاق می‌افتد.
🟣 لائیسیته یک اصل سیاسی-حقوقی و یک ساختار نهادی است که در سطح دولت و حکومت تعریف می‌شود و به معنای جدایی کامل نهادهای دولتی از نهادهای مذهبی است. در یک دولت لائیک، دین رسمی وجود ندارد، قوانین بر اساس احکام مذهبی نوشته نمی‌شوند و دولت در امور مذهبی دخالت نمی‌کند و بالعکس. این یک چارچوب قانونی است که “از بالا به پایین” و توسط حکومت اعمال می‌شود.
🟣 لائیسیته و سکولاریزاسیون لزوماً هم‌زمان رخ نمی‌دهند. ممکن است جامعه‌ای بسیار سکولار (مثلاً سوئد) داشته باشیم که در آن دین برای بسیاری از مردم بی‌اهمیت شده، اما همچنان کلیسای رسمی دولتی وجود داشته باشد. یا برعکس، ممکن است دولتی بر اساس اصل لائیسیته بنا شده باشد (مثل فرانسه)، در حالی که بخش بزرگی از مردم آن همچنان به دین خود پایبند و معتقد باشند.