سود سرشار چینی‌ها از بازگشت تحریم‌های ایران

خبرگزاری رویترز: بعید است که احیای قریب‌الوقوع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران صادرات حیاتی نفت تهران را محدود کند، اما می‌تواند به نفع پالایشگاه‌های چینی باشد و به آنها امکان دسترسی به سهم بیشتری از نفت خام تخفیف‌دار ایران را بدهد.

بریتانیا، فرانسه و آلمان در ۲۸ آگوست یک فرآیند ۳۰ روزه را آغاز کردند که باعث اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خواهد شد و تهران را به عدم پایبندی به توافق ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی با هدف جلوگیری از توسعه سلاح هسته‌ای متهم می‌کنند.

دیپلمات‌های ایرانی و اروپایی روز سه‌شنبه در نیویورک برای آخرین مذاکرات برای جلوگیری از اعمال مجدد تحریم‌ها دیدار کردند، اگرچه احتمال جلوگیری از به اصطلاح “بازگشت تحریم‌ها” کم به نظر می‌رسد.

این اقدامات تنبیهی که قرار است در پایان ماه اعمال شوند، شامل تحریم تسلیحاتی، محدودیت در آزمایش و فناوری موشک‌های بالستیک، مسدود کردن دارایی‌ها، ممنوعیت سفر و ممنوعیت تولید فناوری مرتبط با هسته‌ای است. این اقدام همچنین به اتحادیه اروپا و بریتانیا مبنای قانونی برای اعمال مجدد محدودیت‌ها بر بانکداری، کشتیرانی و صنایع انرژی ایران ارائه می‌دهد.

بازگشت تحریم‌ها می‌تواند عملاً به معنای مرگ توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) باشد، توافقی که پیش از این با خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، از آن در سال ۲۰۱۸، ضربه سنگینی خورده بود و منجر به بازگشت تحریم‌های سختگیرانه آمریکا علیه ایران شد. چین و روسیه اعلام کرده‌اند که از بازگشت تحریم‌ها حمایت نخواهند کرد.

ضربه محکم و ناگهانی

تحریم‌های غرب علیه ایران از سال ۲۰۱۰ صنعت نفت ایران را هدف قرار داده است تا تهران را بر سر برنامه هسته‌ای‌اش تحت فشار قرار دهد. این محدودیت‌ها منجر به کاهش تولید نفت ایران شد. طبق داده‌های بانک فدرال رزرو سنت لوئیس، صادرات نفت خام ایران از حدود ۲.۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۱ به کمتر از ۱ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۴ کاهش یافت.

طبق توافق سال ۲۰۱۵، بیشتر این تحریم‌ها لغو شدند و منجر به بهبود صادرات نفت شد که در سال ۲۰۱۷ به ۱.۸۵ میلیون بشکه در روز رسید.

اما پس از خروج ایالات متحده از توافق و اعمال مجدد تحریم‌ها، صادرات ایران به سرعت دوباره به پایین‌ترین حد خود یعنی ۴۴۴۰۰۰ بشکه در روز در سال ۲۰۲۰ سقوط کرد. اروپا خرید نفت خام ایران را در سال ۲۰۱۹ متوقف کرد.

با این وجود، تأثیر محدودیت‌های ایالات متحده به تدریج کاهش یافته است، زیرا ایران، بازرگانان و خریداران، به ویژه در چین، یک شبکه پیچیده و مبهم برای دور زدن تحریم‌ها ایجاد کرده‌اند. این سیستم، شامل شبکه‌ای از واسطه‌ها و شرکت‌های پوششی، ناوگان رو به رشدی از تانکرهای قدیمی و اغلب بدون بیمه، انتقال نفت از کشتی به کشتی در میانه اقیانوس و خاموش کردن سیستم‌های ردیابی کشتی‌ها برای دشوارتر کردن نظارت بر آنها است.

دولت ایالات متحده در سال‌های اخیر تعداد تحریم‌ها را به طور گسترده‌ای افزایش داده است تا هزاران نفر، تانکر، تاجر و پالایشگاه‌ها و بنادر چینی را هدف قرار دهد تا صادرات ایران را محدود کند. اما این تلاش‌های بی‌هدف تأثیر کم و اغلب کوتاه‌مدتی بر جریان نفت ایران داشته‌اند.

فروش نفت ایران

از ​​پایین‌ترین سطح سال ۲۰۲۰، صادرات نفت خام ایران به تدریج بهبود یافته و در سال ۲۰۲۴ به ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است که طبق داده‌های شرکت تحلیلی کپلر، تقریباً چهار پنجم (۸۰ درصد) آن به چین تحویل داده شده است. در سال جاری صادرات ایران به ۱.۶ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است.

بهبود صادرات نفت در سال‌های اخیر درآمد حیاتی برای تهران به ارمغان آورده است، حتی اگر اعتقاد بر این باشد که نفت خام آن با تخفیف نسبت به قیمت‌های بین‌المللی فروخته می‌شود. صنعت نفت و پتروشیمی، حدود یک چهارم تولید ناخالص داخلی ایران را در سال ۲۰۲۴ تشکیل می‌داد.

بازگشت تحریم‌ها، لایه جدیدی از پیچیدگی‌ها را برای تعامل با ایران ایجاد خواهد کرد و آب را برای هر کسی که سعی در دور زدن آنها دارد، گل‌آلودتر خواهد کرد. با این حال، همانطور که تاریخ اخیر نشان داده است، کسانی که در دور زدن تحریم‌ها دست دارند، به احتمال زیاد راه‌های جدیدی برای دور زدن هرگونه مانع جدید پیدا خواهند کرد.

تحریم‌ها همچنین می‌توانند برخی از خریداران آسیایی را منصرف کنند، اما بعید است که چین را از ادامه خرید نفت خود بازدارند. در واقع، پالایشگاه‌های چینی ناخواسته می‌توانند با خرید هر بشکه نفت ایران، سود ببرند و به طور بالقوه به آنها اهرم بیشتری برای خرید نفت ایران با تخفیف‌های حتی بیشتر ارائه دهند.

واردات نفت چین

پکن که با تحریم‌های ایران مخالف است، از سال ۲۰۲۲ گزارش داده‌های رسمی در مورد واردات نفت خام ایران را متوقف کرده است، احتمالاً برای جلوگیری از بررسی دقیق توسط غرب.

چین در هفته‌های اخیر با واردات چندین محموله گاز طبیعی مایع از تأسیسات Arctic LNG 2 روسیه در غرب سیبری که به شدت تحت تحریم است، بی‌توجهی خود را به تحریم‌های غرب و ایالات متحده نشان داده است.

بنابراین بعید است که در مواجهه با تحریم‌های جدید، خرید از ایران را کاهش دهد.

کاهش اثربخشی تحریم‌های غرب علیه ایران و همچنین روسیه، به یکی از ویژگی‌های اصلی بازارهای بین‌المللی نفت و گاز امروز تبدیل شده و یک سیستم دو لایه از تجارت مطابق و غیرمطابق ایجاد کرده است.

بنابراین، فروپاشی توافق ۲۰۱۵ ایران و غرب و بازگشت تحریم‌ها بعید است که تأثیر قابل توجهی بر صادرات حیاتی نفت ایران داشته باشد، که بیشتر به بخش ناروشن تجارت بین‌المللی منتقل خواهد شد.