حذف صفر، فریب چشم یا راهکار اقتصادی؟

رویداد۲۴: مجلس شورای اسلامی با تصویب لایحه حذف چهار صفر از پول ملی، ریال را از ۱۰ هزار ریال فعلی به واحد جدید «یک ریال برابر با ۱۰ هزار ریال فعلی» تغییر داد. این تصمیم با اکثریت ۱۴۴ رای موافق، ۱۰۸ مخالف و ۳ ممتنع اتخاذ شد و هدف آن، به گفته موافقان، تسهیل محاسبات مالی و روان‌تر کردن معاملات روزمره اعلام شده است.

اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که این تغییر، بیشتر نمادین و روانی است و اثر عملی قابل توجهی بر وضعیت اقتصادی کشور ندارد. اقتصاد ایران در ماه‌ها و سال‌های اخیر با مشکلات عمیق‌تری مواجه است. مشکلاتی از جمله تورم بالا، نوسانات ارز، کاهش قدرت خرید مردم و افزایش فشار بر خانوار‌ها و …؛ همه اینها مسائلی است که صرفاً با کم کردن صفر از پول ملی قابل حل نیست.
تجربه‌های پیشین در کشور‌های مختلف نیز نشان داده است که حذف صفر، زمانی مؤثر است که با کنترل تورم، مدیریت نقدینگی و اصلاحات اقتصادی ساختاری همراه باشد. در غیر این صورت، این اقدام تنها باعث تغییر ظاهری ارقام و هزینه‌های چاپ اسکناس و اصلاح سیستم‌های بانکی می‌شود، بدون آنکه قدرت خرید مردم بهبود یابد یا تورم مهار شود.

وضعیت بازار‌ها نیز همچنان آشفته است. نرخ ارز، طلا و کالا‌های اساسی در نوسان است و مردم با قیمت‌های روزانه دست و پنجه نرم می‌کنند. حتی کالا‌های خرد و ضروری در سطح خرده‌فروشی، تحت تأثیر تورم بالا، به تدریج با افزایش قیمت مواجه شده و خرید‌های روزمره به یک مسئله حساس و برنامه‌ریزی‌شده تبدیل شده است. در چنین شرایطی، حذف صفر از پول ملی نمی‌تواند از فشار‌های معیشتی مردم بکاهد و تنها به نوعی نمادسازی برای مردم و جامعه بین‌الملل شباهت دارد.

از سوی دیگر، نگرانی‌هایی نیز درباره اجرای عملیاتی و زیرساختی این قانون وجود دارد. بانک مرکزی موظف شده ظرف دو سال مقدمات دوره گذار را آماده کند و آیین‌نامه اجرایی نیز سه ماه پس از لازم‌الاجرا شدن قانون تنظیم شود. این زمان‌بندی نشان می‌دهد که تغییر واحد پولی یک فرآیند پیچیده و زمان‌بر است و ممکن است هزینه‌های اضافی، سردرگمی در معاملات و حتی ایجاد مشکلات در سیستم‌های بانکی و حقوقی را به دنبال داشته باشد.

در نهایت، حذف چهار صفر از پول ملی اگرچه می‌تواند ساده‌سازی محاسبات و زیبایی بصری ارقام را به همراه داشته باشد، اما بدون کنترل تورم، اصلاح ساختار‌های بانکی و ایجاد ثبات اقتصادی، عملاً تأثیری بر زندگی روزمره مردم نخواهد گذاشت. اقتصاد ایران هنوز درگیر بحران‌های عمیق و نوسانات متعدد است و تغییر واحد پول، بدون اصلاحات جامع، تنها نمادی از تغییر است و نه راه‌حل واقعی.