حماس فهرست اسامی برای توافق تبادل را تحویل داد

طلا رمضان، جنا شوکیر و نضال المغربی / خبرگزاری رویترز / ۸ اکتبر ۲۰۲۵ گروه حماس روز چهارشنبه فهرست‌هایی از گروگان‌ها و زندانیان فلسطینی را برای تبادل تحویل داد و اعلام کرد که نسبت به مذاکرات برای پایان جنگ در غزه خوش‌بین است. در همین حال، داماد رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، و فرستاده ویژه او قرار است به این مذاکرات بپیوندند.

به گفته حماس، مذاکرات بر سازوکارهای توقف درگیری، خروج نیروهای اسرائیلی از غزه و توافق تبادل متمرکز است. این ارزیابی خوش‌بینانه‌ترین دیدگاه دیپلمات‌ها نسبت به طرح پیشنهادی ترامپ تاکنون بوده است؛ طرحی که به نظر می‌رسد نزدیک‌ترین تلاش برای خاموش کردن صدای سلاح‌ها باشد.

یکی از مهم‌ترین نقاط اختلاف، فشار بر حماس برای خلع سلاح است؛ موضوعی که این گروه تاکنون از بحث درباره آن در مذاکراتی که از روز دوشنبه در شهر تفریحی شرم‌الشیخ مصر آغاز شده، خودداری کرده است. به گفته یک منبع فلسطینی نزدیک به مذاکرات، زمان اجرای مرحله نخست از ابتکار ۲۰ ماده‌ای ترامپ هنوز مورد توافق قرار نگرفته است.

خوش‌بینی ترامپ؛ ویتکوف و کوشنر در راه مذاکرات

ترامپ روز سه‌شنبه، در دومین سالگرد حمله حماس به اسرائیل که منجر به حمله اسرائیل به غزه شد، نسبت به پیشرفت در دستیابی به توافق ابراز خوش‌بینی کرد.

او تیمی را اعزام کرده که شامل فرستاده ویژه‌اش، استیو ویتکوف، و جرد کوشنر، داماد ترامپ و فرستاده سابق او در امور خاورمیانه در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، می‌شود.

با این حال، مقام‌های همه طرف‌ها تاکنون نسبت به احتمال دستیابی سریع به توافق هشدار داده‌اند.

چهره‌های بلندپایه دیگری نیز قرار است روز چهارشنبه به مذاکرات بپیوندند، از جمله رون درمر، وزیر امور راهبردی اسرائیل و مشاور نزدیک نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو، و شیخ محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر قطر که مدت‌هاست نقش میانجی را ایفا کرده است.

یکی دیگر از شرکت‌کنندگان، ابراهیم کالین، رئیس اطلاعات ترکیه خواهد بود که نشان‌دهنده نقش فزاینده ترکیه در این روند است؛ کشوری قدرتمند عضو ناتو که با حماس روابط نزدیکی دارد، اما اسرائیل تاکنون آن را به عنوان میانجی تلقی نکرده بود.

اردوغان: ترامپ از ترکیه خواسته حماس را برای پذیرش توافق متقاعد کند

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، اعلام کرد که ترامپ از ترکیه خواسته تا حماس را برای پذیرش توافق پیشنهادی متقاعد کند. اما اردوغان تأکید کرد که باید بر اسرائیل نیز فشار وارد شود؛ کشوری که او آن را مانع اصلی صلح خواند.

او گفت: «صلح پرنده‌ای نیست که تنها یک بال داشته باشد. انداختن تمام بار صلح بر دوش حماس و فلسطینی‌ها رویکردی منصفانه، درست یا واقع‌گرایانه نیست.»

طرح ترامپ خواستار تشکیل نهادی بین‌المللی به رهبری خود او و با مشارکت نخست‌وزیر پیشین بریتانیا، تونی بلر، برای اداره غزه پس از جنگ است. کشورهای عربی حامی این طرح می‌گویند که این روند باید به استقلال نهایی یک کشور فلسطینی منجر شود؛ موضوعی که نتانیاهو آن را غیرممکن می‌داند.

گروه جهاد اسلامی فلسطین، که کوچکتر از حماس است و گروگان‌های اسرائیلی نیز در اختیار دارد، قرار است روز چهارشنبه به مذاکرات بپیوندد.

حماس خواهان آتش‌بس دائمی و جامع، خروج کامل نیروهای اسرائیلی و آغاز فوری روند بازسازی تحت نظارت نهادی «فنی و ملی» فلسطینی است.

در مقابل، اسرائیل خواهان خلع سلاح حماس است؛ درخواستی که این گروه رد کرده و اعلام کرده تا زمانی که کشور فلسطینی تشکیل نشود، سلاح‌های خود را تحویل نخواهد داد.

مقام‌های آمریکایی پیشنهاد کرده‌اند که در مرحله نخست، تمرکز مذاکرات بر توقف درگیری‌ها و بررسی سازوکار آزادی گروگان‌های اسرائیلی در غزه و زندانیان فلسطینی در اسرائیل باشد.

در نبود آتش‌بس، اسرائیل به حملات خود در غزه ادامه داده، هرچند در روزهای اخیر به درخواست ترامپ، حمله به شهر غزه را کاهش داده است.

وزارت بهداشت غزه اعلام کرد که در ۲۴ ساعت گذشته، دست‌کم هشت نفر در سراسر نوار غزه بر اثر آتش اسرائیل کشته شده‌اند؛ پایین‌ترین آمار تلفات در یک هفته گذشته.

حتی در صورت دستیابی به توافقی بزرگ، هنوز مشخص نیست که پس از پایان جنگ، چه کسی اداره غزه را بر عهده خواهد گرفت.

نتانیاهو، ترامپ، کشورهای غربی و عربی همگی نقش‌آفرینی حماس را در آینده غزه رد کرده‌اند؛ گروهی که در سال ۲۰۰۷ پس از جنگ داخلی کوتاه با رقبای فلسطینی خود، کنترل این منطقه را به دست گرفت.

خشم جهانی نسبت به حملات اسرائیل افزایش یافته است؛ حملاتی که تقریباً کل جمعیت غزه را آواره کرده و بحران گرسنگی را رقم زده است. کارشناسان حقوق بشر، پژوهشگران و تحقیقات سازمان ملل این اقدامات را مصداق نسل‌کشی دانسته‌اند. اسرائیل این اقدامات را دفاع از خود پس از حمله حماس در سال ۲۰۲۳ می‌داند.

به گفته مقام‌های غزه، حدود ۶۷ هزار نفر در حملات اسرائیل کشته شده‌اند. این حملات پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس آغاز شد که طی آن، ۱۲۰۰ نفر کشته و ۲۵۱ نفر به عنوان گروگان به غزه منتقل شدند، طبق آمار اسرائیل.