رهبر مخالفان ونزوئلا، برنده جایزه نوبل صلح شد گلدیس فوچه و ترجه سولس‌ویک / خبرگزاری رویترز

ماریا کورینا ماچادو، رهبر مخالفان دولت ونزوئلا که در خفا زندگی می‌کند، روز جمعه برنده جایزه نوبل صلح سال ۲۰۲۵ شد. او این جایزه را به دلیل «مبارزه برای آزادی و مقابله با دیکتاتوری» در کشورش دریافت کرد، در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، بارها مدعی شده بود که خود شایسته دریافت این جایزه است. ماچادو، ۵۸ ساله و مهندس صنایع، در سال ۲۰۲۴ با حکم دادگاه‌های ونزوئلا از نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری منع شد و نتوانست رقیب نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور این کشور که از سال ۲۰۱۳ در قدرت است، شود.

کمیته نوبل نروژ در بیانیه خود اعلام کرد: «زمانی که مستبدان قدرت را در دست می‌گیرند، ضروری است که مدافعان شجاع آزادی که در برابر آنان برمی‌خیزند و مقاومت می‌کنند، شناخته و تقدیر شوند.»

«احساسش غیرقابل توصیف بود»

پس از آنکه از رقابت انتخاباتی در سال ۲۰۲۴ کنار گذاشته شد، ماچادو تمام توان خود را صرف حمایت از نامزد جایگزین خود، ادموندو گونزالس، سفیر پیشین ونزوئلا کرد. به گفته شاهدان و بر اساس تصاویر منتشرشده در رسانه‌ها، تجمع‌های انتخاباتی او گاه هزاران نفر را گرد هم می‌آورد.

اما در همین دوره، شماری از نزدیکان او بازداشت شدند. از جمله رئیس تیم امنیتی ماچادو در زمان کارزار انتخاباتی، و شش عضو دیگر از اعضای گروه او که پس از صدور حکم بازداشت‌شان، به سفارت آرژانتین در کاراکاس پناه بردند.

کریستیان برگ هارپ‌ویکن، دبیر کمیته نوبل، گفت که پیش از اعلام رسمی خبر در اسلو، با ماچادو تلفنی صحبت کرده است.

او افزود: «او گفت که از این خبر بسیار متأثر شده و این جایزه را متعلق به یک جنبش می‌داند — جنبش مردم ونزوئلا که برای دموکراسی مبارزه کرده‌اند.»

هنوز مشخص نیست که آیا ماچادو قادر خواهد بود در مراسم رسمی اهدای جایزه در ۱۰ دسامبر در اسلو شرکت کند یا نه.

او نخستین شهروند ونزوئلا و ششمین فرد از آمریکای لاتین است که جایزه صلح نوبل را دریافت می‌کند.

دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز این جایزه را نشانه‌ای از «به رسمیت شناخته شدن آرزوی روشن مردم ونزوئلا برای انتخابات آزاد و عادلانه» دانست.

حمایت دیرینه آمریکا از مخالفان ونزوئلا

در هفته‌های منتهی به اعلام جایزه امسال، اظهارات مکرر دونالد ترامپ مبنی بر اینکه او مستحق دریافت جایزه صلح نوبل است، توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده بود. ترامپ در عین حال از مخالفان سرسخت نیکولاس مادورو نیز به شمار می‌رود.

هالوارد لیِرا، مدیر پژوهش در مؤسسه امور بین‌المللی نروژ، گفت: «نکته مهم این است که کمیته نوبل بار دیگر استقلال خود را نشان داده و تحت تأثیر افکار عمومی یا فشار رهبران سیاسی برای اعطای جایزه قرار نگرفته است.»

او افزود: «ترامپ این رویداد را هر طور که بخواهد تفسیر خواهد کرد، اما واقعیت این است که این جایزه به آرمانی اهدا شده که ایالات متحده سال‌ها از آن حمایت کرده است.

اپوزیسیون دموکراتیک ونزوئلا همواره مورد حمایت آمریکا بوده، بنابراین بعید است کسی بتواند این انتخاب را نوعی بی‌احترامی به ترامپ تلقی کند.»

اعطای این جایزه به ماچادو در حالی صورت می‌گیرد که ایالات متحده در هفته‌های اخیر چندین کشتی حامل مواد مخدر را در سواحل ونزوئلا توقیف کرده است.

ترامپ همچنین گفته است که آمریکا بررسی خواهد کرد تا «کارتل‌های مواد مخدر» که از راه خشکی وارد ونزوئلا می‌شوند، هدف قرار دهد.

توافق غزه، دیرتر از موعد برای ترامپ

تصمیم نهایی کمیته نوبل پیش از آن اتخاذ شده بود که در روز چهارشنبه، مرحله نخست توافق آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها در چارچوب طرح ترامپ برای پایان دادن به جنگ غزه اعلام شود.

کارشناسان پیش از اعلام جایزه نیز گفته بودند احتمال دریافت جایزه از سوی ترامپ بسیار اندک است، زیرا سیاست‌های او در سال‌های گذشته به‌عنوان تلاشی برای تضعیف نظم بین‌المللی‌ تلقی می‌شود که کمیته نوبل به آن ارج می‌نهد.

جایزه نوبل صلح پنجمین جایزه نوبل امسال است که پس از جوایز ادبیات، شیمی، فیزیک و پزشکی اهدا می‌شود. در سال ۲۰۲۴، سازمان ژاپنی «نیهون هیدانکویو» — جنبشی مردمی متشکل از بازماندگان بمباران اتمی هیروشیما و ناگاساکی — برنده این جایزه شده بود.

جایزه نوبل صلح که ارزش آن ۱۱ میلیون کرون سوئد (حدود ۱.۲ میلیون دلار آمریکا) است، در ۱۰ دسامبر، سالروز درگذشت آلفرد نوبل، صنعتگر سوئدی و بنیان‌گذار این جوایز، در اسلو اهدا خواهد شد.