حماس تمامی گروگان‌ها را به اسرائیل تحویل داد

الکساندر کورن‌ول، نضال المغربی و اندرو میلز / خبرگزاری رویترز: روز دوشنبه، جنبش حماس آخرین ۲۰ گروگان اسرائیلی زنده را طبق توافق آتش‌بس میانجی‌گری‌شده توسط ایالات متحده آزاد کرد؛ گامی بزرگ در مسیر پایان دادن به دو سال جنگ ویرانگر در غزه. رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، این تحول را «طلوع تاریخی خاورمیانه‌ای نوین» توصیف کرد.

ارتش اسرائیل اعلام کرد که تمامی گروگان‌هایی که زنده بودنشان تأیید شده بود، پس از انتقال از غزه توسط صلیب سرخ دریافت شده‌اند. این خبر موجب شادی، در آغوش گرفتن و اشک ریختن هزاران نفر در «میدان گروگان‌ها» در تل‌آویو شد.

اتوبوس‌هایی حامل فلسطینی‌های آزادشده از زندان‌های اسرائیل نیز وارد غزه شدند. یکی از مسئولان دخیل در عملیات به رویترز گفت که این انتقال بخشی از توافق آتش‌بس بوده است.

ترامپ در سخنرانی خود در کنست (پارلمان اسرائیل) که پیش از سفر به مصر برای شرکت در نشستی با هدف ایجاد شرایط صلح پایدار در غزه ایراد خواهد شد، می‌گوید: «آسمان آرام است، سلاح‌ها خاموش‌اند، آژیرها ساکت‌اند و خورشید بر سرزمینی مقدس که سرانجام به صلح رسیده طلوع می‌کند.»

با این حال، موانع بزرگی همچنان بر سر راه حل پایدار برای درگیری غزه وجود دارد؛ چه برسد به حل مناقشه گسترده‌تر اسرائیل و فلسطین یا شکاف‌های عمیق دیگر در خاورمیانه‌ای که مدت‌ها ناآرام بوده است.

نشست پیگیری برای بررسی آینده غزه

آزادی گروگان‌ها و زندانیان فلسطینی بخش حیاتی مرحله نخست توافق آتش‌بس است که هفته گذشته در شهر ساحلی شرم‌الشیخ مصر حاصل شد؛ جایی که نشست روز دوشنبه نیز در آن برگزار خواهد شد.

بیش از ۲۰ رهبر جهانی قرار است گام‌های بعدی را در قالب طرح ۲۰ ماده‌ای ترامپ بررسی کنند؛ طرحی که هدف آن دستیابی به صلح پایدار پس از دو سال جنگ است. این جنگ از حمله مرزی حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد که حدود ۱۲۰۰ کشته و ۲۵۱ گروگان برجای گذاشت.

از آن زمان، حملات هوایی، توپخانه‌ای و زمینی اسرائیل غزه را ویران کرده و به گفته مقامات بهداشت این منطقه، بیش از ۶۷ هزار فلسطینی کشته شده‌اند. این اقدامات بخش‌های وسیعی از غزه را نابود کرده و بحران انسانی گسترده‌ای به وجود آورده است.

«بازگشته‌ام، مردم اسرائیل زنده‌اند»؛ پیام یکی از گروگان‌های آزادشده

تصاویر اولیه از شش گروگان آزادشده اسرائیلی که توسط ارتش منتشر شد، آن‌ها را ایستاده، برخی با لبخند و در حال گفتگو با سربازان نشان می‌داد.

گای گلبوآ-دالال، یکی از گروگان‌های آزادشده، هنگام پرواز با بالگرد اسرائیلی از غزه، روی تخته‌ای نوشت: «بازگشته‌ام – مردم اسرائیل زنده‌اند». این تصویر از تلویزیون اسرائیل پخش شد.

ویکی کوهن، مادر گروگان نیمرود کوهن، در مسیر خود به اردوگاه نظامی رئیم، جایی که گروگان‌ها منتقل می‌شدند، گفت: «خیلی هیجان‌زده‌ام. سرشار از شادی‌ام. تصور احساس این لحظه دشوار است. تمام شب نخوابیدم.»

در غزه، حدود دوازده مرد مسلح نقاب‌دار با لباس سیاه، که ظاهراً اعضای شاخه نظامی حماس بودند، وارد بیمارستان ناصر شدند؛ جایی که صحنه و صندلی‌هایی برای استقبال از زندانیان فلسطینی آزادشده آماده شده بود.

عماد ابو جودات، پدر شش فرزند از شهر غزه، در حالی که مراسم تحویل را از طریق تلفن همراهش دنبال می‌کرد، گفت: «امیدوارم این تصاویر پایان این جنگ باشند. دوستان و بستگانمان را از دست دادیم، خانه‌ها و شهرمان را از دست دادیم.»

موانع احتمالی پیش‌رو

دولت ترامپ این توافق را با همکاری مصر، قطر و ترکیه میانجی‌گری کرد. مرحله بعدی شامل تشکیل نهادی بین‌المللی به نام «شورای صلح» به رهبری ترامپ خواهد بود.

با این حال، خطر شکست همچنان وجود دارد. گام‌های بعدی که در گذشته موجب شکست آتش‌بس‌ها شده‌اند، هنوز مورد توافق قرار نگرفته‌اند؛ از جمله نحوه اداره غزه پس از پایان درگیری‌ها و سرنوشت نهایی حماس.

حضور نیروهای مسلح حماس در بیمارستان ناصر در روز دوشنبه، نگرانی‌های اسرائیل درباره ادامه سلطه این گروه اسلام‌گرا بر غزه را برجسته کرد؛ جایی که از سال ۲۰۰۷ تحت کنترل حماس بوده است.

به گفته یک منبع امنیتی فلسطینی، نیروهای حماس در جریان عملیات امنیتی پس از عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی، ۳۲ نفر را که «باند» نامیده شدند، در شهر غزه کشتند.

ترامپ هنگام ورود به کنست گفت که گروه حماس طبق طرح او باید خلع سلاح شود.

نقاط اختلاف دیگر ممکن است شامل ادامه عقب‌نشینی اسرائیل از غزه فراتر از خطوط فعلی و حرکت به سوی تشکیل کشور فلسطین باشد؛ موضوعی که بسیاری از اسرائیلی‌ها با آن مخالف‌اند.

ترامپ چهارمین رئیس‌جمهور ایالات متحده خواهد بود که در کنست سخنرانی می‌کند؛ پس از جیمی کارتر در ۱۹۷۹، بیل کلینتون در ۱۹۹۴ و جورج دبلیو بوش در ۲۰۰۸.

دریایی از ویرانی

اجساد برخی از ۲۶ گروگان کشته‌شده تأییدشده و دو نفر دیگر که سرنوشتشان نامشخص است، نیز قرار است روز دوشنبه تحویل داده شوند. کمیته‌ای برای یافتن اجسادی که احتمالاً در میان آوار و بی‌نظمی غزه گم شده‌اند، تشکیل شده است.

ده‌ها اتوبوس حامل حدود ۲۰۰۰ زندانی فلسطینی که طبق توافق از زندان‌های اسرائیل آزاد شده‌اند، وارد غزه شدند. بیشتر آن‌ها در جریان جنگ توسط نیروهای اسرائیلی بازداشت شده بودند، اما این گروه شامل ۲۵۰ زندانی محکوم به مشارکت در حملات مرگبار یا مظنون به جرایم امنیتی نیز بود.

دو سال جنگ، غزه را به دریایی از آوار تبدیل کرده و تقریباً تمامی ۲/۲ میلیون ساکن آن را بی‌خانمان کرده است. این جنگ همچنین موجب گسترش درگیری‌های اسرائیل با ایران، حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن شده و چهره خاورمیانه را دگرگون کرده است.

تام فلچر، رئیس امور بشردوستانه سازمان ملل، در شبکه اجتماعی X اعلام کرد که اسرائیل با ارسال کمک‌های اضطراری بیشتر موافقت کرده است. آژانس امدادرسانی سازمان ملل در غزه (UNRWA) نیز از اسرائیل خواست اجازه دهد بدون مانع در این منطقه فعالیت کند.