جامعه‌شناس: تندروها از مردم سیلی خواهند خورد

یک جامعه‌شناس در واکنش به اظهارات دبیر ستاد امر به معروف تهران مبنی بر تشکیل «اتاق وضعیت عفاف و حجاب» و فعال شدن ۸۰ هزار آمر به معروف گفت: به نظر من ضروری است درباره ماهیت گروه‌های تندرویی که چنین اقداماتی را انجام می‌دهند تحقیق کرد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، هنوز چند روزی از اظهارات باهنر درباره نبود قانونی در خصوص حجاب نگذشته بود که جریان تندرو واکنش‌های گسترده‌ای را از طریق تریبون‌های رسمی آغاز کرد. یکی از این واکنش‌ها و در واقع تندترین آن‌ها مربوط به ستاد امر به معروف و نهی از منکر بود. دبیر این ستاد در سخنانی عجیب از تشکیل اتاق وضعیف عفاف و حجاب و فعال‌سازی ۸۰ هزار نیرو آموزش دیده در سطح استان تهران خبر داد. خبر تشکیل این اتاق که نه روش آن مشخص است و نه میزان بودجه و هزینه‌کرد آن در شرایطی اعلام شد که بعد از اعتراضات ۱۴۰۱ ساختار حاکم بر کشور تصمیم گرفت نگاهی واقع‌بینانه‌تر نسبت به خواست زنان و مقتضایات روز جامعه داشته باشد، تا جایی که دولت از ابلاغ مصوبه پرایراد و پر فراز و نشیب حجاب و عفاف سرباز زد و در این مسیر با مانع‌تراشی و انتقاد نهادهای بالاتر هم مواجه نشد.

در چنین شرایطی این سوال ایجاد می‌شود که ناسور کردن زخم‌های کهنه قبلی توسط ستاد امر به معروف و نهی از منکر چه تاثیری بر جامعه می‌گذارد. جامعه‌ای که به مدد تنگناهای اقتصادی و معیشتی امروز، عصبانی‌تر از آن است که بتواند بگیر و ببندهای گذشته در حوزه حجاب را تحمل کند و کم‌حوصله‌تر از آن که بتواند تذکرهای افراد موسوم به «آمر به معروف» را تاب آورد.

جامعه را ملتهب نکنید
«عالیه شکربیگی» جامعه‌شناس در این باره به «ایلنا» می‌گوید: اولین خواسته من این است که «جامعه را ملتهب نکنید» آنهم در شرایطی که مصوبه حجاب را دولت بنا به تصمیم شورای امنیت ملی ابلاغ نکرد: با توجه به این شرایط به نظر می‌رسد که تشکیل این اتاق وضعیت حجاب و عفاف و فعالسازی ۸۰ هزار نفر نیرو در این خصوص، به لحاظ قانونی جای بحث دارد. امروز جامعه ما به لحاظ سیاسی در محاصره تحریم‌ها قرار گرفته و مشکلاتی در حوزه بین‌الملل دارد. در این وضعیت آیا ملتهب کردن جامعه درست است؟ ماهیت این گروهی که برای از سر گرفتن بحث حجاب در جامعه‌ خیز برداشته چیست؟

او با تاکید بر اینکه کشور دارای قانون است و امور جامعه باید از طرق قانونی پیش رود، ادامه می‌دهد: چنین رفتارهایی نشان می‌دهد که به موازات حاکمیت و دولت، قدرت‌هایی در جامعه وجود دارند که به نظر من عملکرد آن‌ها دقیقاً در راستای تأمین منافع کشورها و حکومت‌هایی است که می‌خواهند در ایران آرامش نباشد.

این جامعه‌شناس معتقد است گروهی تلاش می‌کنند حجاب را به مثابه یک امر اجتماعی تلقی کنند: آنچه در جامعه می‌گذرد اما متفاوت از نگاه این گروه است. امروز در سطح جامعه و در متروها و وسایل حمل و نقل عمومی شاهدیم که زنان باحجاب و فاقد حجاب در کنار یکدیگر نشسته‌اند، دانشگاه‌ها هم شرایطی مشابه دارند. وقتی مردم با یکدیگر مشکلی ندارند و از طرف دیگر از جانب کشورهای دیگر در معرض خطر قرار داریم، چرا باید جامعه را ملتهب کنیم.

شکر بیگی این را هم می‌گوید که اگر تشکیل چنین اتاقی عملیاتی شود، فروپاشی اجتماعی  از تبعات آن خواهد داد: حکمروایی و نهادهای وابسته به آن برای آرامش مردم در جامعه ضروری است که جلوی این گروه‌های افراطی و تفریطی را بگیرند، در این مسیر مهم نیست که این گروه‌ها وابسته به کدام جناح، عقیده و تفکری هستند.

ضرورت تحقیق درباره ماهیت افراطیون
او تاکید می‌کند که این گروه‌های افراطی نمی‌توانند برای مردم «اما» و «اگر» ایجاد کنند: به نظر من ضروری است درباره ماهیت گروه‌های تندرویی که چنین اقداماتی را انجام می‌دهند تحقیق کرد.

شکربیگی به مرگ ناگوار مهسا امینی در سال ۱۴۰۱ اشاره می‌کند: لباسی که او در لحظه دستگیری توسط گشت ارشاد به تن داشت بسیار پوشیده‌تر از لباسی بود که فرزندان مسئولان بر تن می‌کنند و تصاویر آن در فضای مجازی منتشر می‌شود. مانند تصویری که از عروسی دختر علی شمخانی منتشر شد. شاید آن زمان کسی به پیامدهای رفتاری که با زنان از جمله مهسا می‌شود فکر نکرد.

به باور این جامعه‌شناس ساختار حکمروایی  باید دلسوزانه به مردم و خواسته‌های آن‌ها بپردازد: مردم ایران در جنگ ۱۲ روزه با وجود همه مسائل و مشکلات برای نجات سرزمین خودشان همگرایی نشان دادند. هنوز مدت زیادی از جنگ نگذشته که گروهی در داخل همین کشور که دارای اعتقادات افراطی خاص هستند، می‌خواهند مقابل همین مردم ایستادگی کنند. این درحالی است که وقتی شما به مردم فشار وارد می‌کنید، مردم مقابله می‌کنند و آرام نخواهند ماند.  سوال این است که چرا این گروه نمی‌گذارند جامعه آرام بماند و چرا آن‌هایی که دلشان برای مردم می‌سوزد اقدامی نمی‌کنند؟

او تاکید می‌کند که در حال حاضر مهم‌ترین مشکل مردم معیشت و اقتصاد است نه بحث حجاب: به نظر من اقدامات این گروه تلاشی است برای اینکه مردم از مسائل کلیدی و اصلی‌تر مانند «گوشت کیلویی یک میلیون تومان» دور بمانند: به لحاظ علم جامعه‌شناسی آرمان اصلی انسان حفظ آرامش است و همه مسائل هم باید در خدمت این آرامش باشد. یعنی؛ فرهنگ، اقتصاد، اخلاق و… باید در خدمت آرامش انسان باشد.

حاکمان از تجارب گذشته درس بگیرند
این جامعه‌شناس توضیح می‌دهد که امروز زنان دخالت در امور خصوصی‌شان را بر نمی‌تابند و مدیریت زندگی خود را بر عهده دارند: اگر به این زنان فشار وارد شده و زمینه ناآرامی آن‌ها فراهم می‌شود مساله اقتصادی از اولویت فکری‌شان خارج می‌شود، زیرا می‌خواهند ابتدا آرامش را به زندگی خود بازگردانند و بعد به سایر مسائل بپردازند.

به گفته شکربیگی حکمروایی ابتدا در جامعه همبستگی و همدلی ایجاد می‌کند اما اقداماتی از این دست که ستاد امر به معروف و نهی از منکر، عنوان می‌کند، کمرنگ‌کننده این امر مهم است: مسئولان ما باید از تجربه‌های گذشته عبرت بگیرند. حالا که مسئولان نمی‌توانند نیازهای اولیه جامعه را تأمین کنند، نباید آرامش جامعه را هم به هم بزنند زیرا چنین اقدامی پیامدهای منفی و سنگین برای مسئولان به دنبال خواهد داشت و این بار فروپاشی بسیار شدیدی اتفاق خواهد افتاد.

هزینه فعال‌سازی ۸۰ هزار نفر توسط ستاد از کدام منبع مالی تامین می‌شود؟
او تاکید می‌کند که به دنبال فروپاشی اجتماعی، فروپاشی سیاسی و فرهنگی هم ممکن است  رخ دهد: ضروری است این اقلیت افراطی که گمان می‌کنند قیم مردم هستند، به خودشان بیایند، دست از این رفتارها و تصویب چنین طرح‌هایی بردارند. به علاوه اینکه برای مردم مشخص نیست این گروه‌ها و سازمان‌ها بودجه لازم برای این اقدامات را چگونه تامین می‌کند؟ هزینه فعال‌سازی ۸۰ هزار نفر توسط این ستاد از کدام منبع مالی تامین می‌شود؟

او اضافه می‌کند: در شرایطی که عملا دولت قادر نیست نیازهای اقتصادی مردم را تأمین کند و از عهده تامین نیازهای روزمره مردم در حوزه انرژی هم بر نمی‌آید، گروه‌های افراطی، بودجه کشور را صرف ایدئولوژی و عقاید افراطی خودشان می‌کنند، در حالی که عقاید افراطی به‌طور واضح در تضاد و تناقض با اعتقادات اکثریت مردم جامعه ایران است و با تداوم این رفتارها گروه‌های مذکور این بار سیلی شدیدی از ملت خواهند خورد.

خبرنگار: شادی مکی