بحران هسته‌ای ایران، مواضع انتقادی مدیر کل آژانس بین‌المللی اتمی و هشدار وزیر خارجه آمریکا

بحران هسته ای ایران علیرغم فعالیت دیپلماتیک زیادی که درحال جریان است هنوز قفل شده و هنوز نتوانسته راه خروجی پیدا کند.در همین حال آقای گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی روز دوشنبه پس از آغاز نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در یک کنفرانس خبری توضیحاتی در خصوص آخرین وضعیت برنامه هسته‌ای ایران و مذاکرات آژانس با مقام‌های جمهوری اسلامی ارائه داد. رافائل گروسی، در کنفرانس خبری از بیمها و امیدهایش سخن راند و با اشاره به اینکه پیشرفت‌هایی بین ایران و آژانس ایجاد شده، تاکید کرد که این پیشرفت‌ها به اندازه‌ای که او امیدوار بوده، نبوده‌اند وی در مورد پیشرفتها تایید کرد که دوربین‌های نظارتی آژانس در اوایل ماه مه در نیروگاه فردو و همچنین تاسیسات نطنز به منظور نظارت بر غنی‌سازی با خلوص بالا و نیز در کارگاه‌های مونتاژ سانتریفیوژ ایران نصب شده است. وی در مورد اهمیت وجود نصب دوربین‌ها در تاسیسات هسته‌ای ایران گفت وجود این دوربین‌ها و نظارت‌ها به ما کمک می‌کند تا با سرعت بیشتری تغییرات احتمالی در سطح غنی‌سازی ایران را شناسایی کنیم. این در حالیست که مقام‌های جمهوری اسلامی از اشاره شفاف در خصوص میزان نظارت آژانس و گستردگی دوربین‌های آژانس در مراکز هسته‌ای خود خودداری کرده و در مواردی حتی ان را به کلی تکذیب کرده اند چون مخالف مصوبه مجلس شورا میباشد و در دولت روحانی با همین مصوبه مانع همکاری ان دولت با آژانس میشدند.
وی همچنین در مورد بسته شدن پرونده سایت مریوان در آباده گفت آژانس فعلا سوالی در خصوص سه مرکز اعلام نشده در ایران که در آنجا غنی‌سازی اورانیوم مشاهده شده ندارد و این نهاد در حال بررسی توضیحاتی است که ایران ارائه کرده است. وی همچنین خبر بسته شدن پرونده این سه مکان را از نظر آژانس را رد کرد.
وی در مورد پرونده سایت مریوان گفت ارزیابی ما برای این مکان همچنان پابرجاست و تاکید می‌کنم که همچنان باید مسائل پادمانی باقیمانده از تعهدات ایران در چارجوب پادمان حل و فصل شود.
قبلا خبر گزاری رویترز خبر داده بود که پرونده سایت مریوان در آباده بسته شده است پیش از این مقام‌های جمهوری اسلامی و رافائل گروسی در ماه مارس ۲۰۲۳ با یکدیگر به توافق رسیده بودند که ایران با بازرسان آژانس در خصوص پیدا شدن اورانیوم در این سه مرکز اعلام نشده، همکاری کند.
رافایل گروسی همچنین اعلام کرد میزان ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران در سه ماه گذشته بیش از یک چهارم افزایش یافته است که شامل حدود نیم تن اورانیوم غنی‌سازی شده بیست درصد و همچنین بیش از یکصد کیلوگرم اورانیوم با غنای شصت درصد است. وی تاکید کرد صرف غنی سازی ممنوع نیست و آژانس فقط کم و کیف آن را بررسی می کند. گروسی همچنین در خصوص مسئله کشف اورانیوم با غنای ۸۳ درصد هم توضیحات ایران را صحیح دانست. قبلا مقام‌های جمهوری اسلامی آن‌را به رسوب مواد رادیواکتیو مرتبط دانستند و تاکید کردند که تهران برنامه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم در آن سطح ندارد.
گروسی اما در مورد عدم پیشرفتهایش در مورد پرونده هسته ای گفت با توافقاتی که با مقام‌های ایرانی در ماه مارس انجام شده ایران همچنان باید اقدامات بیشتری انجام دهد. گروسی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به اینکه همکاری‌های میان تهران و آژانس هنوز کافی نیست گفت: تجهیزات نظارتی ما در برخی از مراکز هسته‌ای ایران نصب شده اما فعلا دسترسی به آن نخواهیم داشت و اطلاعات آن به صورت مهر و موم شده در ایران باقی می‌ماند. گروسی همچنین صحبتهای انتقادی نتانیاهو نخست وزیر اسراییل را رد کرد که گفته بود آژانس تسلیم ایران شده است، و پاسخ داد همه روسای کشورهای عضو حق دارند که تفسیر و نظر خود را داشته باشند و ما هم به نظرات همه احترام می‌گذاریم. اما کار آژانس فنی و بی‌طرفانه است و ما وظیفه خود را بدون هیچ‌گونه سوگیری و با تمرکز بر مسائل فنی انجام می‌دهیم و استانداردهای خود را هم به دلایل سیاسی پایین نمی‌آوریم.
با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئيسی، مقام‌های جمهوری اسلامی تصمیم گرفتند بخشی از دوربین‌های نظارتی را تعطیل کنند و نیز عملا نظارت بر برنامه هسته ای متوقف شد . با نصب دوربینها عملا ایران نمیتواند از برنامه مد نظر طبق توافق هسته ای تخطی کند. ولی هر زمان که دوباره توافق معلق شود و یا مذاکرات به بن بست بخورد حافظه دوربینها در اختیار آژانس نخواهد گرفت به هر حال گروسی سعی دارد با متقاعد کردن حکومت جمهوری اسلامی ابزار نظارتیش را افزایش دهد. ایران هم مایل است در قبال این امر بخشی از تحریمها توسط امریکا برداشته شود امری که تاکنون بوسیله امریکا پذیرفته نشده است.
در همین زمینه در اخرین تحول آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ آمریکا، که در آستانۀ سفرش به عربستان سعودی است در سخنرانی روزدوشنبه در اجلاس آیپک، گروه هوادار اسرائیل در آمریکا، گفت جمهوری اسلامی ایران مهمترین تهدید علیه اسرائیل است و آمریکا هرگز نخواهد گذاشت که حکومت ایران به سلاح اتمی دست یابد. وزیر امور خارجه آمریکا افزود: «به موازات آن، فشار دیپلماتیک و بازدارندگی دیپلماسی ما را تقویت می‌کند وی افزود اگر ایران مسیر دیپلماتیک را برای حل بحران اتمی این کشور دنبال نکند، همانطور که پرزیدنت بایدن بارها گفته آمریکا هیچ امکانی را برای جلوگیری از دستیابی حکومت ایران به سلاح اتمی نادیده نخواهد گرفت وی افزود فشار دیپلماتیک و بازدارندگی و فشار اقتصادی دیپلماسی ما را تقویت می‌کند و از پشتیبانی دوحزبی برخوردار است و ما را در قدرتمندترین موضع ممکن برای مقابله با تهدید هسته‌ای ایران در شرایطی که با تهدیدهای متعدد دیگر رژیم ایران برخورد می‌کنیم قرار می‌دهد.