تفاوت لائیسیته و سکولاریسم چیست؟ سمیه میرزایی جونیانی

انقلاب فرانسه، زمینه ي پیدایش دیدگاهها و مفهومهایی چون لائیسیته و سکولاریسم بـود. اگـر چه بسیاري در ایران و جهان عرب، این دو پدیده را یکي مي دادند، امـا بـا توجـه بـه ریشه و هدفهای واژگاني لائیسیته و سکولاریسم ميباید میان این دو مفهوم تمایزافکند.

لائیسیته، جدایي دین از دولت است نه از سیاست؛ دولتي کـه بـه حکومـت یـا قـدرت اجرایي محدود نميشود. حوزهي لائیسیته کشورهاي کاتولیک اسـت امـا سکولاریـسم، ویژگي کشورهاي پروتستان به شمار ميرود.

بیشتر نظریه پردازان و نویسندگان ایراني و عرب، منطق و فراینـد لائیـسیته و سکولاریـسم را به درستي درنیافته، آنها را با مقوله هاي دیگري هم چون دموکراسي آمیخته اند .

آن چه درپي مي آید چشماندازی است به تاریخچه، ریشه هاي لاتین و برابر نهـادهـاي فارسي و عربي لائیسیته و سکولاریسم.

اعتقاد به خارج کردن بنیادها و تاسیسات اجتماعي از تسلط مذهب، یا آییني که به موجب آن، نهادهاي اجتماعي و وظایف مدني ـ به ویژه قضایي و آموزشي ـ باید به اشخاص غیرروحاني محول شود.

اصولاً وصف لائیک براي قانون یا کشور یا سازمان یا شخص، در مقابل وصف دیني و ایماني و اعتقادي است. مثلاً وقتي گفته ميشود فرانسه یک کشور لائیک است؛ یعني سیاست آن از دین جدا ميباشد و همه ي مذاهب را به یک چشم مينگرد.

بي اعتنایي به مذهب، نهضتي بود که علیه اختناق مذهبي و تفتیش عقاید در قرون وسطا و همپاي رنسانس در اروپا به وجود آمد.

در واقع «لائیسیته یک نظریه سیاسي است که طبق آن دین از سیاست جدا است و این نظریه با هدف افزایش آزادیهاي دیني ارائه شده است، در حالي که سکولاریسم با هدف زدودن ایمان از زندگي جاري مردم معرفي شده است.

با این وجود، گاهي اوقات اصطلاحات سکولاریسم و سکولاریته به معناي لائیسیته به کار ميروند.

فردي که به مکتب لائیسیته اعتقاد دارد را لائیک ميگویند. طرفداران مکتب لائیسیته بر این باورند که این اصطلاح به معناي رهایي از دین است و بدینسان، فعالیتهاي دیني ميبایست در چارچوب قانون، همانند دیگر فعالیتها صورت پذیرند و امري فراقانوني نیستند.

دولت در برابر اندیشههای مذهبی هیچگونه موضعي نميگیرد و افراد مذهبي را همانند دیگر افراد جامعه ميشناسد.

منتقدان به ویژه منتقدان نسخهي ترکي لائیسیته و ممنوعیت حجاب در فرانسه استدلال ميکنند که این ایدئولوژي ضد مذهب است و در عمل از آزادیهاي دیني ميکاهد.

Posted in سکولاریسم و لائیسیته