زمستان سخت به جای اروپا و غرب در ایران

سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در برنامه صف اول شبکه خبر سیما جمهوری اسلامی، با بیان اینکه امسال سرمای هوا زودتر از سال قبل آغاز شد، گفت: «امسال یک پدیده‌ای در ابتدای آبان اتفاق افتاد و بر اساس نظر هواشناسی، یک توده سرد اسکاندیناوی آمد، به موجب این توده سرد اسکاندیناوی ۱۱ تا از استان‌های شمالی ما همزمان افزایش برودت داشت و این افزایش برودت باعث کاهش دما به اندازه میانگین ۱۲ درجه شد».
مدیرعامل شرکت ملی گاز مدعی شد که سال ۱۴۰۲ درجه حرارت، گرم‌تر بود تا جایی که مردم آمدن زمستان را احساس نکردند.

به گفته توکلی، امسال نسبت به ۵ سال گذشته، کشور یک ماه زودتر وارد فصل سرد شده و همین باعث شد که سیستم‌های گرمایش بعضی از مناطق روشن شود و بعد از اینکه سیستم گرمایش روشن می‌شود دیگر اتوماتیک مصرف کننده به دلایل متعددی دیگر قادر یا اصلاً تمایلی به کم کردن سیستم‌های موتورخانه یا بستن بعضی سیستم‌های مرکزی ندارد.
توکلی علت اصلی ناترازی گاز در ایران را نبود تنوع در سبد انرژی و وابستگی ۷۲ درصدی به گاز و بهینه نبودن مصارف در تمامی بخش‌ها از خانگی تا نیروگاه‌ها و صنایع، توصیف کرد.

معاون وزیر نفت در خصوص میزان ناترازی گاز در زمستان امسال گفت: «پیش بینی ما بین ۲۵۰ میلیون مترمکعب یا ۳۰۰ میلیون مترمکعب است و علت آن هم وابستگی بیش از حد مصرف کننده‌ها به گاز است».

توکلی با اشاره به اینکه شدت مصرف انرژی در ایران ۳.۳ برابر متوسط دنیاست، گفت: «باید متوجه شویم که این گازی که می‌سوزد فقط مال ما نیست و این گاز یکی از بهترین نعمت‌های الهی است که به ما هبه شده است که در آیندگان هم باید از آن استفاده کنند».

دو روز پیش از این هم مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم در در مراسم تجلیل از فعالان طرح جهش تولید در دیم‌زارها،دوباره بحث روابط گازی ایران و ترکمنستان را به سرتیتر خبرها تبدیل و اعلام کرد که ترکمنستان دیگر حاضر به بستن قرارداد گازی با ایران نیست.

به این ترتیب واژه‌ها و ادبیات زمستان سرد و ناترازی و کسری گاز و فرهنگسازی برای مصرف، مجددا در آستانه شروع زمستان، به تیتر رسانه‌های داخلی راه پیدا کرده است.

معاون وزیر نفت در حالی مصرف گاز در ایران را ۳/۳برابر میانگین جهانی می‌داند که بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی، مقایسه ایران با کشورهای منتخبی مانند آمریکا، انگلستان و آلمان که سهم قابل توجهی از انرژی مصرفی آنها غیر فسیلی و خورشیدی است، مقایسه‌ای ناعادلانه و نادرست است.

در همین رابطه خبرنگاران و رسانه‌های دولتی ایران در حالی دستور مسعود پزشکیان برای قطع مازوت‌سوزی در اراک، کرج و اصفهان را به‌عنوان یک دستاورد معرفی می‌کنند که معاون اجرایی پزشکیان از آغاز دوباره قطعی پیاپی برق هم‌زمان با سرد شدن هوا خبر داده است.

مقام‌های دولت پزشکیان تصمیم گرفته‌اند تا افزایش شدید آلودگی هوا در فصل زمستان برای شهرهای بزرگ را با توقف مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها کاهش دهند، اما به دلیل کاهش توان تولید، این تصمیم باعث می‌شو، علاوه بر قطعی گاز، قطعی برق نیز مانند فصل تابستان‌، به منازل مردم بازگردد.

محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی پزشکیان، با بیان اینکه «پیشاپیش از مردم برای این خاموشی‌ها عذرخواهی می‌کنیم»، افزود که وزارت نیرو ساعت‌های خاموشی را تنظیم و به مردم اعلام خواهد کرد. او افزود: «بر اساس مصوبه دولت، استفاده از سوخت مازوت در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان ممنوع شده است. این اتفاق ممکن است به کاهش برق در شبکه توزیع و خاموشی منجر شود، اما چاره‌ای نداریم، زیرا نمی‌توانیم شاهد مرگ مردم بر اثر آلودگی هوا باشیم.»

محسن پیرهادی، رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس شورای اسلامی، ۲۲ آذر ۱۴۰۲ با تاکید بر افزایش نزدیک به ۹۰ درصدی مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا در یک سال، خبر داده بود در بررسی آسیب‌های استمرار هوای ناسالم در کلان‌شهرهای ایران مشخص شده که تعداد ۱۱ هزار کشته بر اثر آلودگی هوا در سال ۱۳۹۹ در سال ۱۴۰۰، به بیش از ۲۰ هزار تن رسیده است.

حدود ۸۰ درصد برق ایران در نیروگاه‌های حرارتی تولید می‌شود که این نیروگاه‌ها هم عمدتا به گاز متکی‌اند. نرسی قربان، کارشناس حوزه انرژی در ایران، شهریور امسال برای ایسنا توضیح داد که افزایش توان تولید صنعت گاز ایران، با وجود بهره‌مندی از دومین ذخیره گاز طبیعی جهان، «نیازمند توسعه تعامل‌های بین‌المللی» است که به‌دلیل تحریم‌ها، این نوع تعامل‌های بین‌المللی برای واردات فناوری و صنایع روز جهان به ایران یا سرمایه‌گذاری‌های خارجی، حتی از کشورهایی همچون چین و روسیه، نیز صورت نمی‌گیرد.

این درحالی است که پافشاری جمهوری اسلامی بر سیاست‌های هسته‌ای و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی در منطقه به ادامه و تشدید تحریم‌ها منجر شده است.

بنابر گزارش‌های رسمی، ایران تا سال ۱۴۰۲ برای احیای این صنایع و تامین کامل نیازهای داخلی به دست‌کم ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز نیاز داشت. در تابستان ۱۴۰۳، قطعی مداوم برق منازل شخصی و اماکن تولیدی و شهرک‌های صنعتی به حدی رسید که منصور علیمردانی، نماینده ابهر، گفت: «قطع برق بسیاری از صنعتگران را به خاک سیاه نشاند.» زهرا سعیدی، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس، نیز افزود که قطعی پیاپی برق منازل باعث شد تا یخچال خانه این نماینده هم بسوزد.

اکنون در آستانه سردترین ماه‌های سال، درحالی که نیروگاه‌های ایران برای تولید برق به گاز نیاز دارند، افزایش مصرف گاز بسیاری از صنایع و همچنین روشن شدن میلیون‌ها بخاری گازی در منازل مردم کمبود گاز را مجددا به شرایط بحرانی خواهد رساند.

در چنین شرایطی، احتمال اینکه با اولین قطعی برق و کم‌فشاری یا قطع گاز، اعتراض‌ها بیشتر شود و دولت دوباره مجبور به مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها شود و به افزایش شدید آلودگی هوای شهرها تن بدهد، وجود دارد؛ وضعیتی بغرنج که هر دو حالت آن به ضرر مردم ایران تمام می‌شود.