سفر چهار روزه ترامپ به منطقه خلیج فارس

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز سه‌شنبه وارد عربستان سعودی شد و سفر چهارروزه‌ای را به منطقه خلیج فارس آغاز کرد؛ سفری که تمرکز اصلی آن بر توافق‌های اقتصادی است و نه بحران‌های امنیتی، از جمله جنگ در غزه و تهدید تشدید تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای ایران.

به گزارش خبرگزاری رویترز، ترامپ در این سفر، گروهی از چهره‌های سرشناس دنیای تجارت آمریکا را همراه خود دارد، از جمله ایلان ماسک، مدیرعامل شرکت تسلا و مشاور رئیس‌جمهور. او ابتدا وارد ریاض شد، جایی که میزبان «همایش سرمایه‌گذاری عربستان-آمریکا» است. قرار است چهارشنبه به قطر و پنج‌شنبه به امارات متحده عربی سفر کند، اما در این برنامه توقفی در اسرائیل پیش‌بینی نشده است.

خالد الفالح، وزیر سرمایه‌گذاری عربستان، در افتتاحیه این همایش گفت: «در حالی که انرژی همچنان یکی از ارکان اصلی روابط ماست، سرمایه‌گذاری‌ها و فرصت‌های تجاری در پادشاهی به‌طور چشمگیری گسترش یافته و چندین برابر شده‌اند.»

وی افزود: «در نتیجه، هنگامی که سعودی‌ها و آمریکایی‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند، اتفاقات خوبی رقم می‌خورد و در بسیاری از موارد، نتایجی فوق‌العاده حاصل می‌شود.»

همایش سرمایه‌گذاری با پخش ویدیویی از پرواز عقاب‌ها و شاهین‌ها آغاز شد که نمادی از روابط تاریخی میان ایالات متحده و عربستان سعودی بود.

در جایگاه اصلی یک تالار مجلل، لری فینک، مدیرعامل بلک‌راک، استیون شوارتزمن، مدیرعامل بلک‌استون، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، و محمد الجدعان، وزیر دارایی عربستان، در کنار خالد الفالح نشسته بودند.

لری فینک، هم‌زمان با ورود ترامپ به ریاض، در یکی از پنل‌های همایش گفت که در طول ۲۰ سال گذشته بیش از ۶۵ بار به عربستان سعودی سفر کرده است. وی اظهار داشت که در ابتدای این بازدیدها، پادشاهی عربستان پیرو دیگران بود اما اکنون «زمام امور را در دست گرفته» و در حال متنوع‌سازی اقتصاد خود فراتر از اتکای صرف به نفت است.

روابط عربستان سعودی و ایالات متحده طی چند دهه بر پایه توافقی استوار بوده که در آن پادشاهی نفت تأمین می‌کند و آمریکا امنیت ارائه می‌دهد.

طبق گزارش خبرنگار وال‌استریت ژورنال، جنگنده‌های اف-۱۵ نیروی هوایی عربستان از دو طرف هواپیمای ایر فورس وان به پرواز درآمده و رئیس‌جمهور آمریکا را هنگام ورود به خاک پادشاهی اسکورت کردند.

ترامپ همچنین اعلام کرده است که ممکن است روز پنج‌شنبه به ترکیه سفر کند تا در صورت امکان، مذاکرات حضوری میان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، درباره جنگ در اوکراین را تسهیل کند.

این دومین سفر خارجی ترامپ از زمان بازگشت به ریاست‌جمهوری است. نخستین سفر او به رم و برای شرکت در مراسم تشییع پاپ فرانسیس انجام شد. سفر کنونی در شرایطی صورت می‌گیرد که تنش‌های ژئوپولیتیکی در سطح جهانی بالا گرفته است.

دولت ترامپ، علاوه بر تلاش برای پیشبرد روند حل‌وفصل بحران اوکراین، در حال پیگیری ایجاد سازوکاری جدید برای کمک‌رسانی به غزه پس از ۱۹ ماه جنگ است و همچنین از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، می‌خواهد با یک توافق جدید برای آتش‌بس موافقت کند.

آخر هفته گذشته، مذاکره‌کنندگان ایرانی و آمریکایی در عمان دیدار کردند تا درباره توافقی احتمالی برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران گفت‌وگو کنند. ترامپ هشدار داده است که در صورت شکست دیپلماسی، احتمال اقدام نظامی علیه ایران وجود دارد.

با وجود احتمال سفر به ترکیه، این موضوعات در برنامه کنونی سفر ترامپ به خاورمیانه، محور اصلی محسوب نمی‌شوند.

انتظار می‌رود ایالات متحده، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی در این سفر مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌های سرمایه‌گذاری را اعلام کنند که ارزش آنها ممکن است به هزاران میلیارد دلار برسد. عربستان سعودی پیش‌تر در ژانویه تعهد داده بود که طی چهار سال آینده ۶۰۰ میلیارد دلار در آمریکا سرمایه‌گذاری کند. ترامپ اعلام کرده که خواهان افزایش این رقم به یک تریلیون دلار است.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی، و پیت هگزث، وزیر دفاع ایالات متحده، ترامپ را در این سفر همراهی می‌کنند.

به گفته منابع آگاه، ترامپ قصد دارد بسته‌ای تسلیحاتی به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار به عربستان سعودی پیشنهاد دهد. این بسته ممکن است شامل مجموعه‌ای از تسلیحات پیشرفته، از جمله هواپیماهای ترابری C-130 باشد.

بر اساس گفته منابع مطلع به رویترز، انتظار می‌رود که ایالات متحده و عربستان سعودی به‌طور کامل از پرداختن به موضوع عادی‌سازی روابط میان ریاض و اسرائیل پرهیز کنند، اگرچه این مسئله یکی از اهداف اصلی ترامپ در حوزه سیاست خارجی در منطقه محسوب می‌شود.

استیو ویتکاف، نماینده ترامپ در امور خاورمیانه، هفته گذشته اعلام کرد که انتظار دارد به‌زودی پیشرفتی در زمینه گسترش توافق‌نامه‌های ابراهیم حاصل شود؛ توافق‌هایی که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ میان امارات، بحرین، سودان و مراکش با اسرائیل امضا شد.

با این حال، منابع آگاه گفته‌اند که مخالفت نتانیاهو با توقف دائمی جنگ در غزه یا با ایجاد یک کشور فلسطینی، چشم‌انداز مذاکرات مشابه با عربستان را تضعیف کرده است.

ایستگاه‌های دوم و سوم سفر ترامپ – قطر و امارات متحده عربی – نیز انتظار می‌رود که عمدتاً بر مسائل اقتصادی متمرکز باشند.

گفته می‌شود خانواده سلطنتی قطر قصد دارد یک فروند هواپیمای لوکس بوئینگ 8-747 به ترامپ اهدا کند که برای استفاده به‌عنوان ایر فورس وان تجهیز خواهد شد. این اقدام با انتقاد برخی کارشناسان اخلاقی مواجه شده است.

ترامپ قصد دارد این هواپیما را پس از پایان دوران ریاست‌جمهوری‌اش به کتابخانه ریاست‌جمهوری خود اهدا کند.