تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس شورای حکام: ایران تعهدات خود را نقض کرده است

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز پنج‌شنبه برای نخستین‌بار در نزدیک به دو دهه گذشته، ایران را به نقض تعهداتش در حوزه منع اشاعه هسته‌ای متهم کرد؛ اقدامی که می‌تواند زمینه‌ساز ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد شود.

این تصمیم مهم در پی مجموعه‌ای از تنش‌های حل‌نشده میان ایران و آژانس اتخاذ شده که از زمان خروج دولت دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ آغاز شد؛ توافقی که پس از آن به‌تدریج فروپاشید.

خبرگزاری رویترز نوشته است: از آنجا که ایران معمولاً به تصویب چنین قطعنامه‌هایی علیه خود با واکنش تند پاسخ می‌دهد، و با توجه به اینکه این قطعنامه مهم‌ترین اقدام آژانس در سال‌های اخیر به‌شمار می‌رود، پیش‌بینی می‌شود تهران با افزایش سطح فعالیت‌های هسته‌ای پاسخ دهد؛ همان‌گونه که پیش‌تر هشدار داده بود. چنین تحولی می‌تواند مذاکرات جاری میان تهران و واشنگتن برای اعمال محدودیت‌های تازه بر برنامه هسته‌ای ایران را پیچیده‌تر کند.

تصویب این قطعنامه در شرایطی صورت گرفته که تنش‌های منطقه‌ای در حال افزایش است؛ ایالات متحده بخشی از کارکنان خود را از خاورمیانه خارج کرده و دونالد ترامپ هشدار داده که منطقه ممکن است به مکانی خطرناک تبدیل شود. او همچنین تأکید کرده که واشنگتن اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد.

به گفته منابع دیپلماتیک، قطعنامه‌ای که با ابتکار آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان تهیه شده بود، در نشست غیرعلنی شورای حکام با ۱۹ رأی موافق، ۱۱ رأی ممتنع و ۳ رأی مخالف – از سوی روسیه، چین و بورکینافاسو – به تصویب رسید.

استناد به گزارش تکان‌دهنده آژانس

متن قطعنامه که نسخه‌ای از آن در اختیار رویترز قرار گرفته، ایران را به‌دلیل گزارشی که آژانس در ۳۱ مه (۱۰ خرداد) منتشر کرده بود، ناقض تعهداتش معرفی می‌کند.

در این قطعنامه آمده است: «شورای حکام بر این باور است که مجموعه‌ای از قصورهای ایران در انجام تعهدات خود از سال ۲۰۱۹ تاکنون – به‌ویژه همکاری نکردن کامل و به‌موقع با آژانس درباره مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در چندین مکان اعلام‌نشده در ایران – مصداق تخلف از تعهدات این کشور در چارچوب توافقنامه پادمان با آژانس است.»

مسئله اصلی، ناتوانی ایران در ارائه توضیحاتی قانع‌کننده درباره منشأ ذرات اورانیومی است که در سایت‌های اعلام‌نشده کشف شده‌اند؛ در حالی که آژانس سال‌هاست این موضوع را بررسی می‌کند.

گزارش آژانس در ۳۱ مه – که به درخواست شورای حکام تهیه و به‌عنوان یک گزارش «جامع» ارائه شد – اعلام کرده بود که سه مورد از چهار مکان مورد بررسی، بخشی از یک برنامه ساختارمند و اعلام‌نشده هسته‌ای بوده‌اند که ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی دنبال می‌کرده و در آن‌ها از مواد هسته‌ای اعلام‌نشده استفاده شده است.

سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا و خود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدت‌هاست بر این باورند که ایران تا سال ۲۰۰۳ یک برنامه محرمانه و هماهنگ برای تولید سلاح هسته‌ای در اختیار داشته، هرچند برخی فعالیت‌های محدود پس از آن نیز ادامه یافته است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، این هفته تأکید کرد که یافته‌های تازه با این ارزیابی‌ها هم‌خوانی دارد.

احتمال ارجاع پرونده به شورای امنیت

اگرچه در متن قطعنامه به احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل اشاره شده، اما منابع دیپلماتیک می‌گویند برای این منظور باید قطعنامه دومی نیز به تصویب برسد. روندی که مشابه آن در سپتامبر ۲۰۰۵ رخ داد؛ زمانی که ایران رسماً ناقض تعهداتش اعلام شد و در نهایت، در فوریه ۲۰۰۶، پرونده‌اش به شورای امنیت ارجاع یافت.

آرای مثبت، منفی و ممتنع

از میان ۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۱۹ کشور به این قطعنامه رای مثبت دادند.

آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، اسپانیا، آرژانتین، استرالیا، بلژیک، اکوادور، اوکراین، کانادا، گرجستان، ژاپن، کره جنوبی، مراکش، ایتالیا، لوگزامبورگ، هلند، کلمبیا به قطعنامه رای مثبت دادند.

آرای سه کشور روسیه، چین، بورکینافاسو منفی و آرای آفریقای جنوبی، هند، پاکستان، مصر، اندونزی، برزیل، غنا، تایلند، الجزایر، ارمنستان، بنگلادش  ممتنع بودند.

پاراگوئه و ونزوئلا از حق رأی برخوردار نبودند.