بیانیه چپ‌های سوسیال‌دموکراسی در آلمان؛ نگاهی به واکنش‌های رسانه‌ای

بیانیه گروهی از شخصیت های حزب سوسیال دمکرات آلمان که خواستار تغییر در سیاست خارجی و گفتگوی صلح با روسیه شده اند، با واکنش‌های گسترد‌ه‌ای در این کشور مواجه شده است. در زیر تفاسیر از چهار رسانه‌ی آلمانی را

یونگه ولت: بیانیه‌ای برای تنش‌زدایی

برخی از اعضای حزب سوسیال‌دموکرات آلمان (SPD) در بیانیه‌ای خواستار تنش‌زدایی، دیپلماسی با روسیه و تأمین امنیت اجتماعی علی‌رغم تسلیح مجدد شده‌اند. اما به‌ویژه حزب سبز از این اقدام خشمگین شده است.

اگر به نظرسنجی‌ها باور داشته باشیم، کشتی پرچم‌دار حزب SPD «بوریس پیستوریوس» نام دارد. وزیر دفاع فدرال آلمان، بیش از هر کسی نمایندهٔ نظامی‌سازی جمهوری فدرال به‌نام «توانایی جنگی» علیه روسیه است — و گفته می‌شود بسیار «محبوب» است. اما حتی در میان سوسیال‌دموکرات‌ها نیز همه با تحریم‌های اقتصادی ویرانگر علیه روسیه و کاهش خدمات اجتماعی به‌نفع بودجه نظامی موافق نیستند.

روز چهارشنبه، برخی از اعضای منتقد SPD بیانیه‌ای با عنوان «تأمین صلح در اروپا از طریق توان دفاعی، کنترل تسلیحات و تفاهم» منتشر کردند.

در این بیانیه آمده است که در آلمان و اتحادیه اروپا «نیروهایی به قدرت رسیده‌اند که آینده را عمدتاً در استراتژی تقابل نظامی و صدها میلیارد یورو هزینه برای تسلیحات می‌جویند». از امضاکنندگان می‌توان به رالف اشتگنر (نماینده پارلمان)، رولف موتسنیش (رئیس پیشین فراکسیون)، نوربرت والتر-بوریانس (رئیس سابق حزب) و هانس آیشل (وزیر دارایی پیشین) اشاره کرد.

این بیانیه خشم حزب سبز را برانگیخت. اگنیژکا بروگر، معاون رئیس فراکسیون سبزها در بوندستاگ، امضاکنندگان را به‌عنوان «مظنونان همیشگی» توصیف کرد که «در تقسیم پست‌ها در SPD کنار گذاشته شده‌اند». او خواستار موضع‌گیری رهبران SPD شد و گفت: «باید اطمینان حاصل شود که امنیت ما حفظ گردد».

سرگی لاگودینسکی، نماینده پارلمان اروپا از حزب سبز، از «بازگشت به خطاهای امنیتی دهه‌های گذشته» سخن گفت و بیانیه را به‌شدت مورد انتقاد قرار داد.

در متن بیانیه آمده است که در حال حاضر «از جنگی که ظاهراً در شرف وقوع است» سخن گفته می‌شود و از این‌رو «نوعی اجبار برای تسلیح روزافزون» به‌وجود آمده است. بیانیه به دوران جنگ سرد و خطر «پرتگاه هسته‌ای» اشاره دارد؛ خطری که فقط از طریق «تفکر توأمان در سیاست دفاعی و خلع سلاح» در قالب کنفرانس امنیت و همکاری اروپا مهار شد. اما «اصول هلسینکی» مدت‌ها پیش، پیش از آغاز جنگ در اوکراین، توسط اقدامات ناتو در کوزوو و عراق نقض شده‌اند.

امضاکنندگان نتیجه می‌گیرند که اروپا باید «سیاست صلح با هدف امنیت مشترک» را دنبال کند. این سیاست، به‌گفتهٔ آن‌ها، مستلزم «ارتش دفاع‌پذیر آلمان» و «توانمندی سیاست امنیتی اروپا» است. با این‌حال، باید تنش‌زدایی و اعتمادسازی نیز انجام گیرد — به‌طور مشخص: باید با روسیه گفتگو شود، تجهیزاتی دفاعی خریداری شود، اما در کنار آن، با تمرکز بر مبارزه با فقر و حفاظت از اقلیم، امنیت اجتماعی تأمین شود. بروگر پاسخ داد: «توهم محض!»

ادیس احمدوویچ، سخنگوی سیاست خارجی فراکسیون SPD در بوندستاگ، به خبرگزاری AFP گفت: «این بیانیه در کنگره سراسری حزب SPD اکثریت نخواهد یافت». در این کنگره قرار است برنامهٔ اصولی جدیدی تدوین شود — موضوعی که امضاکنندگان بیانیه ظاهراً نگران‌اند اصول اجتماعی و دیپلماتیک باقی‌مانده از آن حذف شود.

رالف اشتگنر نیز در گفت‌وگویی با نشریه اشترن هشدار داد: «حزب SPD باید بخشی از جنبش صلح باقی بماند». وی اشاره‌ای نیز به مسئلهٔ سربازی داشت.

با این‌حال، تنها پنج نفر از ۱۲۰ نماینده SPD در بوندستاگ این بیانیه را امضا کرده‌اند. احمدوویچ با اعتماد به نفس گفت: «جهت‌گیری جدید سیاست خارجی و امنیتی SPD همچنان مشخص است». در واقع، تردیدی نیست که سوسیال‌دموکرات‌ها در آینده نیز نقشی بیش از یک شریک کوچک و تابع برای حزب دموکرات‌مسیحی (CDU) نخواهند داشت — و برای تغییر این وضعیت، چیزی فراتر از انتشار بیانیه لازم است.

اشپیگل: بحران در حزب سوسیال‌دموکرات آلمان بر سر سیاست روسیه

نزدیک به دو هفته مانده به برگزاری کنگره حزب سوسیال‌دموکرات آلمان (SPD)، تنش بر سر سیاست خارجی این حزب به‌ویژه در قبال روسیه به اوج خود رسیده است. اختلافات دیرینه بر سر میزان افزایش بودجه نظامی و نحوه تعامل با روسیه، اکنون به شکافی علنی درون حزب انجامیده است؛ شکافی که می‌تواند برای لارس کلینگیبایل، رئیس حزب و معاون صدراعظم، خطرناک باشد.

روز سه‌شنبه، دفتر رالف اشتگنر، نماینده مجلس فدرال از حزب سوسیال‌دموکرات، ایمیلی به تمامی اعضای فراکسیون پارلمانی حزب ارسال کرد که ضمیمه آن، بیانیه‌ای شش‌صفحه‌ای تحت عنوان «مانیفست» درباره سیاست خارجی بود. در این بیانیه، امضاکنندگان، از جمله اشتگنر و رئیس پیشین فراکسیون، رولف موتسنیش، خواستار «بازگشت تدریجی به تنش‌زدایی و همکاری با روسیه» شدند.

این در حالی‌ست که جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین بیش از سه سال است ادامه دارد و همچنان تهدیدی برای امنیت آلمان و متحدان ناتو به‌شمار می‌رود. این مواضع به‌سرعت با واکنش تند دیگر اعضای حزب مواجه شد. آدیس احمدوویچ، سخنگوی سیاست خارجی فراکسیون، تأکید کرد که این سند فقط از سوی ۵ نفر از ۱۲۰ نماینده سوسیال‌دموکرات امضا شده و «از نظر محتوایی تا حد زیادی قابل بحث است».

او یادآور شد که حزب سوسیال‌دموکرات همچنان قاطعانه در کنار اوکراین ایستاده و ایجاد معماری جدید امنیتی اروپا را نه «با»، بلکه «در برابر» روسیه دنبال می‌کند، مادامی که این کشور به سیاست خارجی تهاجمی و امپریالیستی خود ادامه دهد.

محتوای این مانیفست، مخالفت خود را با تعیین درصدی ثابت برای بودجه نظامی ابراز می‌کند و افزایش آن به ۳.۵ یا ۵ درصد تولید ناخالص داخلی را «غیرعقلانی» می‌داند. در متن آمده است که «خطاب‌های هشداردهنده نظامی و برنامه‌های کلان تسلیحاتی» نه‌تنها امنیت نمی‌آورند بلکه موجب افزایش تهدید متقابل میان ناتو و روسیه خواهند شد.

بسیاری از امضاکنندگان بیانیه از نسل قدیم سوسیال‌دموکرات‌ها هستند که پیش‌تر نیز با روند تسلیحاتی دولت مخالفت داشتند، اما تا کنون در برابر آن سکوت کرده بودند. به‌نظر می‌رسد که اکنون، در حالی که حزب دموکرات مسیحی (CDU) نقش پررنگ‌تری در سیاست خارجی دولت ایفا می‌کند، این طیف از اعضای SPD زمان را مناسب دیده‌اند تا صدای خود را بلندتر کنند.

در این میان، کلینگیبایل با چالش بزرگی روبه‌روست. او باید توازن را میان وحدت حزبی و حمایت از سیاست دولت حفظ کند. در عین حال، نمی‌تواند چهره‌هایی چون موتسنیش و اشتگنر را نادیده بگیرد، زیرا آن‌ها نماینده طیف قابل‌توجهی از اعضای مسن‌تر و سنتی حزب هستند.

از سوی دیگر، انتقادهای تندتر از سوی اعضای جوان‌تر حزب نیز متوجه کلینگیبایل است. سازمان جوانان سوسیال‌دموکرات (Jusos) از او به‌دلیل تمرکز بیش از حد قدرت در دست خود و انتصاب افراد نزدیک به خود در مناصب مختلف گلایه دارند. در آستانه کنگره، برخی حتی انتظار نتایج ضعیف‌تری برای کلینگیبایل نسبت به همتای جدید پیشنهادی‌اش، بربل باس، دارند.

در نهایت، اگرچه این بحران شکاف درونی حزب را آشکار کرده، اما می‌تواند فرصتی نیز برای کلینگیبایل باشد تا توانایی خود را در رهبری حزب و انسجام‌بخشی به آن اثبات کند. اگر او بتواند موضع مشترکی میان طیف‌های مختلف حزب بیابد، نه‌تنها موقعیت خود را تقویت کرده، بلکه حزب را از بحرانی عمیق‌تر نجات داده است.

تاتس: بیانیه چپ‌های حزب سوسیال‌دموکرات آلمان (SPD)، انتقاد، خیانت نیست

بی‌تردید می‌توان به بیانیه جدید صلح‌طلبانهٔ چپ‌گرایان باقی‌مانده در حزب سوسیال‌دموکرات (SPD) انتقادهایی وارد کرد. محکوم‌کردن تهاجم روسیه به اوکراین در این متن تا حد زیادی صرفاً وظیفه‌محور به نظر می‌رسد. ایدهٔ همکاری با رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، آن هم دقیقاً در زمینهٔ امنیت سایبری، چندان سنجیده به نظر نمی‌رسد. اروپا، اگر بخواهد از نظر راهبردی مستقل از ایالات متحده و از نظر نظامی غیرقابل تهدید از سوی روسیه باشد، باید خود را مسلح کند.

نویسندگان بیانیه نیز با این اصل موافق‌اند، اما از پرداختن دقیق به پرسش «چه میزان تسلیح لازم است؟» طفره می‌روند. اما بیش از این ناهماهنگی‌های جزئی در بیانیهٔ گروه «ارها رد-اپلر» (Erhard-Eppler-Kreis)، واکنش‌های پرخاشگرانه‌ای که برانگیخته است، آزاردهنده‌اند. رابین واگنر، سیاست‌مدار سبز در امور خارجی، رالف اشتگنر و رولف موتسنیش را متهم کرده که دارند تبلیغات روسیه را تکرار می‌کنند و جنگ تهاجمی را مشروع جلوه می‌دهند. چرا؟ چون در بیانیه آمده است که جنگ کوزوو نیز کمکی به حمایت از حقوق بین‌الملل نکرده است.

رساندن انتقاد از جنگ کوزوو به مرز تبلیغات دشمن، نشان می‌دهد فضای بحث تا چه اندازه مسموم شده است: «هر کس با ما نیست، ستون پنجم مسکو است». چنین تقسیم‌بندی‌های دوست-دشمن خطرناک‌اند، چرا که دامنهٔ بحث را به‌شدت محدود می‌کنند. گفت‌وگوی عمومی در آلمان دربارهٔ پرسش‌های اساسی مانند تسلیح، جنگ، صلح و دیپلماسی به‌شدت آلوده شده است.

لازم نیست کسی با استدلال‌های گروه اپلر موافق باشد، اما این استدلال‌ها منطقی‌اند، قابلیت بحث دارند و دلیلی نیستند که آن‌ها را تهدیدی برای منافع ملی یا خیانتی تلقی کنیم. این بیانیه توجیهی برای جنگ تهاجمی پوتین نیست. فراخوانی هم برای آغوش‌گشایی به‌سوی پوتین نیست. چپ‌های SPD خواهان تسلیح نیروهای مسلح آلمان (بوندسوهر) هستند، اما نه به‌شکلی افراطی. آن‌ها یک پرسش درست و ضروری را مطرح می‌کنند: پس از تسلیح، چه خواهد شد؟

قطعنامهٔ دوگانهٔ ناتو در سال ۱۹۷۹ — که خود یکی از انگیزه‌های بنیادین تأسیس حزب سبز بود — همان‌طور که از نامش پیداست، دو بخش داشت: تهدید به تسلیح با موشک‌های پرشینگ، و در عین حال، پیشنهاد خلع سلاح به مسکو. چپ‌های SPD نیز خواسته‌ای مشابه دارند: ترکیب تسلیح با پیشنهادهای خلع سلاح. چرخه تسلیحاتی در اروپا نمی‌تواند هدف باشد. اروپایی مملو از سلاح تضمینی برای امنیت نیست.

طبعاً نشانه‌های چندانی وجود ندارد که بتوان با مسکو بر سر خلع سلاح مذاکره کرد. اما این موضوع در دوران جنگ سرد هم برای مدت طولانی همین‌گونه بود.

این بیانیه از همین رو ارزش دارد که همچون یک کاوشگر، نقاط کور بحث‌ها را آشکار می‌کند. ارزش دارد دربارهٔ بوندسوهرِ غیرتهاجمی ساختاری فکر کرد. ترسناک است وقتی که هر آنچه با قاطعیت جدید آلمان و افتخار نوپدید به «بزرگ‌ترین ارتش متعارف اروپا» (به نقل از فریدریش مرتس) در تضاد است، به‌سادگی له می‌شود.

نویس دویچلند: صلح برقرار شود؟ فقط با سلاح!

مانترای [اصل خدشه‌ناپذیر] صدر اعظم مِرتس و وزیر دفاع پیستوریوس این است که هرچه تعداد بیشتری در ارتش فدرال برای جنگ آماده شوند، جنگی رخ نخواهد داد. تردید مجاز نیست.

واکنش‌ها به بیانیه‌ی کوچک گروهی از سیاستمداران حزب سوسیال‌دموکرات (SPD) علیه نظامی‌گری بی‌حد و مرز، به‌خوبی نشان می‌دهد بسیج درونی چقدر پیش‌رفته است. اینکه چهره‌های همیشگی مانند میشائل روت و ماری-اگنس اشتراک-تسیمرمان فریاد می‌زنند، تعجب‌برانگیز نیست. اما وقتی حتی رئیس فراکسیون حزب در بوندستاگ که از جناح چپ حزب محسوب می‌شود، فوراً فاصله می‌گیرد و سخنگوی سیاست خارجی حزب از «موضع اقلیت» درون حزب سوسیال‌دموکراتی سخن می‌گوید که حالا به سوی «آمادگی جنگی» چرخیده، می‌توان درک کرد که فضای سیاسی آلمان چقدر در موضع‌گیری‌های سنگری فرو رفته است.

به‌محض آنکه کسی حتی شک کند که اختصاص ۳.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی به هزینه‌های نظامی، یک برنامه‌ی اقتصادی سودآور و به نفع همه است، به‌صورت واکنشی و توهین‌آمیز به او پاسخ داده می‌شود،. کسانی که مانند امضاکنندگان بیانیه در SPD، به یادآوری نقض معاهدات کنترل تسلیحات توسط آمریکا می‌پردازند و خواستار تدوین یک راهبرد برای نظم صلح آینده حتی در زمان تهاجم روسیه به اوکراین هستند، فوراً «ستون پنجم پوتین» خوانده می‌شوند.

در این شرایط، حتی اگر این سوسیال‌دموکرات‌ها تأکید کنند از توان دفاعی اتحادیه اروپا و حمایت نظامی از اوکراین دفاع می‌کنند، بی‌فایده است. امروز حتی هشدارهای مبتنی بر واقعیت نسبت به خطر فزاینده‌ی وقوع فاجعه‌ی هسته‌ای – به‌ویژه با استقرار موشک‌های میان‌برد آمریکایی در آلمان – به‌منزله‌ی خیانت به میهن تعبیر می‌شود. این البته به مذاق شرکت‌هایی مانند راین‌متال و دیگر سرمایه‌گذاران تسلیحاتی در سراسر جهان خوش می‌آید.

ما بهای آن را می‌پردازیم. اما هیچ سودی نصیب‌مان نمی‌شود.