دومین دیدار اردوغان با هیأت حزب طرفدار کردها، نخستین مراسم نابودی سلاح‌های پ‌ک‌ک از ۱۰ ژوئیه در خاک عراق – گُلشن افتخاری

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، روز دوشنبه در آنکارا با نمایندگان ارشد حزب طرفدار کردها، حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (حزب دِم)، پشت درهای بسته دیدار کرد. این دومین دیدار در چارچوب گفت‌وگوهای جاری برای پایان دادن به درگیری مسلحانه چند دهه‌ای با حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) به شمار می‌رود. خبرگزاری دولتی آناتولی این دیدار را گزارش داده است.

این دیدار که حدود یک ساعت به طول انجامید، در مجتمع ریاست‌جمهوری برگزار شد و در آن، پروین بولدان و مدحت سانجار نمایندگان پارلمان و اعضای بلندپایه حزب دم، حضور داشتند. این دو پیش‌تر نیز از جمله اعضای هیأتی بودند که با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ‌ک‌ک، دیدار کرده بودند.

رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت)، ابراهیم کالین، و معاون حزب عدالت و توسعه (آک‌پارتی)، افکان آلا، نیز در این نشست شرکت داشتند.

حزب دِم که سومین حزب بزرگ ترکیه به شمار می‌رود، نقش کلیدی در تسهیل توافق صلح در حال شکل‌گیری میان دولت و اوجالان ایفا کرده است. گروه مسلح تحت رهبری اوجالان، پ‌ک‌ک، در ماه مه پایان رسمی درگیری‌های مسلحانه چند دهه‌ای خود را اعلام و تصمیم به انحلال گرفت؛ اقدامی که در پاسخ به فراخوان اوجالان در فوریه انجام شد.

در بیانیه‌ای کوتاه که پس از دیدار با اردوغان منتشر شد، حزب دم اعلام کرد که هیأت این حزب دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود را درباره مرحله جدید روند صلح ارائه کرده است. در این بیانیه آمده: «هر دو طرف بر تداوم اراده متقابل برای پیشبرد روند تأکید کردند.» جزئیات بیشتری در این خصوص منتشر نشد.

این دومین دیدار اردوغان با هیأت حزب دم در ماه‌های اخیر بود. نخستین دیدار در تاریخ ۱۰ آوریل برگزار شد که در آن، سِرری سوریا اوندر، نماینده پارلمان از حزب دم، نیز حضور داشت. اوندر در ماه مه به دلیل مشکل قلبی درگذشت. این دیدار، نخستین گفت‌وگوی مستقیم اردوغان با نمایندگان سیاسی کردها طی ۱۳ سال گذشته بود.

«دیداری تاریخی»

پروین بولدان پیش از این دیدار، در گفت‌وگو با خبرنگاران، آن را «تاریخی» توصیف کرده و بر اهمیت نمادین و سیاسی آن تأکید کرده بود. او گفت: «این یک مرحله جدید است. در این مقطع، مشورت‌ها اهمیت زیادی دارد. ما قصد داریم درباره گام‌های ضروری برای پیشبرد روند گفت‌وگو کنیم. امیدواریم این دیدار به گفت‌وگویی ثمربخش و معنادار منجر شود.»

مدحت سانجار نیز سخنانی مشابه بیان کرد و گفت: «همه می‌دانند که وارد مرحله‌ای جدید شده‌ایم. ما اینجا هستیم تا دیدگاه‌هایمان را درباره ویژگی‌های این مرحله و نیازهای آن با رئیس‌جمهور و تیمش به اشتراک بگذاریم.»

روز یکشنبه، هیأت حزب دم به جزیره ایمرالی، محل حبس عبدالله اوجالان که از سال ۱۹۹۹ در آن زندانی است، سفر کرد. آن‌ها گفتند که «دیداری بسیار سازنده و دو ساعت و نیمه» با رهبر ۷۶ ساله پیشین پ‌ک‌ک داشته‌اند.

در بیانیه هیأت آمده است: «او (اوجالان) تأکید زیادی بر اهمیت این دیدار با رئیس‌جمهور داشت و آن را تاریخی توصیف کرد.»

بولدان و مدحت سانجار همچنین به حادثه اخیر که منجر به جان باختن ۱۲ سرباز ترک بر اثر گاز متان در جریان عملیات نظامی در شمال عراق شد، واکنش نشان دادند.

سانجار گفت که در زمان دیدار با اوجالان، از وقوع این حادثه مطلع شده و هر دو از آن عمیقاً متأثر شده‌اند. او افزود: «این فاجعه، مسئولیت ما را برای پیگیری مسیر صلح و جلوگیری از مرگ‌های بیشتر، دوچندان می‌کند.»

بولدان نیز گفت: «ارزش صلح در چنین لحظاتی بیش از همیشه روشن می‌شود. باید اطمینان حاصل کنیم که جان دیگری از دست نرود. پیشبرد روند صلح اکنون بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.»

این دیدار در حالی انجام شد که قرار است پ‌ک‌ک طی مراسمی در منطقه کردستان عراق نخستین مرحله از نابودی سلاح‌های خود را آغاز کند؛ مراسمی که احتمالاً بین ۱۰ تا ۱۲ ژوئیه برگزار خواهد شد.

اردوغان اعلام کرده که این اقدام می‌تواند به روند صلح با کردها شتاب بخشد.

انتظار می‌رود روند کنار گذاشتن سلاح‌ها در ماه‌های آینده ادامه یابد.

پ‌ک‌ک که توسط اوجالان در سال ۱۹۷۸ بنیان‌گذاری شد، چند دهه در مناطق کردنشین جنوب شرقی ترکیه دست به مبارزه مسلحانه زده است. این گروه از سوی ترکیه و متحدان غربی‌اش به عنوان سازمانی تروریستی شناخته می‌شود.

مذاکرات صلح اخیر در پی فراخوانی غیرمنتظره از سوی دولت باغچلی، رهبر حزب راست‌گرای حرکت ملی (MHP) و متحد اردوغان، آغاز شد. وی در اکتبر گذشته، به‌طور غیرمنتظره‌ای پیشنهاد صلح به اوجالان داد، مشروط بر آنکه خشونت را رد کند. این حرکت با حمایت اردوغان همراه شد.

از زمان دستگیری اوجالان در سال ۱۹۹۹، تلاش‌های متعددی برای پایان دادن به خشونت‌هایی که از سال ۱۹۸۴ آغاز شده و بیش از ۴۰ هزار کشته برجای گذاشته است، صورت گرفته است. آخرین دور از این مذاکرات در سال ۲۰۱۵ به دنبال موجی از خشونت‌ها شکست خورد.

مراسم ‌«ازبین بردن‌» سلاح‌ها‌ی گریلا

در متنی که در ارتباط با برگزاری مراسم از بین بردن بخشی از سلاح در سلیمانیه منتشر شده، آمده است:

تصمیم اخیر بخشی از نیروهای گریلا برای پایان دادن به روش مبارزه مسلحانه در پاسخ به فراخوان ۲۷ فوریه رهبر آپو مصداقی از چنین لحظه‌ای‌ست: لحظه‌ای که نه فقط یک استراتژی نظامی که یک دوره از اندیشه و مقاومت در حال تغییر ماهیت است.

اما آنچه این رخداد را به یک نقطه عطف تاریخی بدل کرده، فقط از بین بردن سلاح یا «مراسم» آن نیست. اهمیت این واقعه در سطح بین‌المللی، از جهتی دیگر ریشه در میدان رسانه دارد. تا لحظه نگارش این یادداشت، نزدیک به ۱۰۰ خبرنگار داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی برای پوشش این رویداد اعلام آمادگی کرده‌اند؛ آماری که برای یک تحرک میدانی غیردولتی در منطقه‌ای چون باشور کوردستان بی‌سابقه است.

در قلب این توجه جهانی، یک کنش ارتباطی نهفته است: اعلام داوطلبانه پایان مبارزه مسلحانه، با زبان مدنی و در فضایی نیمه‌رسمی، تلاشی است برای جلب اعتماد عمومی و بازتعریف چهره یک جریان مبارز. این امر، از منظر رسانه‌ای، نه فقط یک خبر بلکه بازسازی یک روایت است. گویی جنبشی که دهه‌ها در حاشیه نظم جهانی، با روایت‌های غالب امنیتی معرفی می‌شد، اکنون قصد دارد خود را مستقیماً به افکار عمومی بین‌المللی عرضه کند، بدون واسطه سانسور دولت‌ملت‌ها.

در عین حال، این رخداد به‌مثابه آزمونی بزرگ برای ظرفیت‌ رسانه‌های مستقل در پوشش روندهای صلح‌آفرین نیز مطرح است. در جهانی که تصویر یک تفنگ بیشتر دیده می‌شود تا یک بیانیه صلح، اکنون روزنامه‌نگاران موظف‌اند صدایی متفاوت را منتقل کنند؛ صدایی که شاید هنوز از پشت بام‌های جنگ شنیده نمی‌شود، اما آینده را می‌سازد.

در این میان، نقش حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (دم پارتی) نیز از اهمیت خاصی برخوردار است؛ حزبی که با اعزام ناظران غیرنظامی، روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشر و اعضای جامعه مدنی، تلاش دارد این تحول را از حوزه نظامی به عرصه عمومی و سیاسی بکشاند. در حقیقت، آنچه در حال رخ دادن است، چیزی فراتر از یک تغییر تاکتیکی است؛ این، نشانه‌ آغاز پروژه‌ای سیاسی برای عادی‌سازی، دیالوگ و تبدیل «سوژه مسلح» به «کنشگر مدنی» است.

پوشش این رویداد، فرصتی کم‌نظیر برای رسانه‌هاست تا نقش فعال‌تری در ساختن آینده ایفا کنند. رسانه‌ها اگر بتوانند این لحظه را نه در چارچوب تیترهای هیجانی بلکه با نگاهی ژرف، تحلیلی و اخلاق‌محور روایت کنند، شاید بتوان گفت که یکی از معدود پیروزی‌های واقعی صلح رقم خورده است.

ک‌ج‌ک: به دلایل امنیتی امکان حضور خبرنگاران در مراسم وجود ندارد

دفتر اطلاع‌رسانی ک‌ج‌ک در رابطه با بیانیه‌ رهبر آپو (اوجلان) خطاب به نیروهای گریلا و مراسمی که در باشور کوردستان برگزار خواهد شد، اطلاع‌رسانی کرد. دفتر اطلاع‌رسانی ک‌ج‌ک اعلام کرد که برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته درباره پوشش مراسم از سوی رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران تغییر کرده است و بیانیه‌ای به شرح زیر منتشر کرد:

«به دلیل تغییر وضعیت امنیتی، جزئیات مراسمی که قرار بود در سلیمانیه برگزار شود، ظرف مدت کوتاهی تغییر یافت. مراسم طبق برنامه‌ریزی‌ها برگزار خواهد شد اما به صورت زنده پخش نمی‌شود و رسانه‌ها در آن حضور نخواهند داشت. به همین دلیل بسیار متأسفیم و خواهشمندیم که این تغییر فوری انجام شده در لحظه آخر را به عنوان امری مثبت تلقی نمایید.

در نزدیکی محل برگزاری مراسم نمایشگر بزرگی قرار داده خواهد شد و پس از پایان مراسم، ویدئوهای آن از طریق این نمایشگر پخش می‌شود. تنها راه ما برای اطلاع‌رسانی به شما، از این طریق است. شما به این مکان دعوت هستید. ممکن است برخی از شما به دلیل تغییر انجام شده در لحظه آخر، از شرکت در این مراسم منصرف شوید، ما این تصمیم شما را به خوبی درک کرده، برای آن احترام قائل شده و بابت ناراحتی به وجود آمده متأسفیم.»

*ترجمه و تنظیم گزارش: گلشن افتخاری