نابودی موشک‌های آلمانی–اوکراینی پیش از نشست آلاسکا؛ پنج شرط اروپا و پیام سرد مسکو – برگردان: شبنم آذری

در آستانه دیدار پوتین و ترامپ در آلاسکا، جایی که قرار بود رئیس‌جمهور روسیه با فشار اروپا به صندلی پاسخ‌گویی کشانده شود، روسیه با اعلام نابودی کامل برنامه موشکی مشترک آلمان و اوکراین ضربه‌ای سنگین وارد کرد.اروپایی‌ها پنج شرط برای گفت‌وگو با مسکو تعیین کرده‌اند، اما کرملین با یک عملیات موشکی و سکوتی معنادار پاسخ داد. حملات دقیق به مراکز تولید موشک‌های «ساپسان» پیامی روشن به اروپاست: برای آنچه نمی‌توانید دفاعش کنید، شرط نگذارید.

نشریه آلمانی «یونگه ولت» در آستانه دیدار تاریخی ترامپ با پوتین در مقاله ای با عنوان: درگیری در اروپای شرقی، رویارویی در آلاسکا نوشت: فریدریش مرز (Merz) صدراعظم آلمان پیش از دیدار ترامپ و پوتین از «پیام روشن» خود تمجید کرد. روسیه از نابودی برنامه موشکی کی‌یف خبر داد.

پیش از برگزاری نشست روسیه و ایالات متحده در آلاسکا که قرار است جمعهٔ این هفته برگزار شود، «اروپایی‌ها» که روز چهارشنبه در برلین گرد هم آمده یا به‌صورت مجازی حضور داشتند، بنا به گفته‌های خودشان، پنج «شرط» را برای مذاکرات میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و ولادیمیر پوتین تعیین کرده‌اند.

صدر اعظم آلمان، فریدریش مرز، که میزبان این کنفرانس ویدیویی بود، پس از آن این شروط را چنین خلاصه کرد: می‌توان درباره «مسائل ارضی» گفت‌وگو کرد، اما واگذاری مناطق هرگز به‌صورت حقوقی به رسمیت شناخته نخواهد شد. اما در این صورت، موضوع اصلی مذاکرات چه خواهد بود؟

به گفتهٔ مرز، پنج محور حمایت اروپایی‌ها از اوکراین به این ترتیب است: اوکراین باید در آینده «بر سر میز مذاکرات» حضور داشته باشد، و گفت‌وگوها باید «به‌درستی و با ترتیب مناسب» انجام گیرد، یعنی «نخست پس از برقراری آتش‌بس». همچنین باید «تضمین‌های امنیتی قوی برای اوکراین» وجود داشته باشد، از جمله حق «اروپایی‌ها» برای تجهیز اوکراین به تسلیحات.

مشکل اینجاست که مذاکراتی که قرار نیست به نتیجه‌ای حقوقی و رسمی منتهی شود – حتی در مسئله‌ای مانند قلمرو که بیشتر احساسی و از نظر سیاسی کم‌اهمیت تلقی می‌شود – اساساً مذاکره محسوب نمی‌شود، بلکه صرفاً حرف زدن است.

در حالی که ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، دیدار با متحدان اروپایی را «مفید» و «عالی» توصیف کرد، تا روز چهارشنبه واکنشی از سوی مسکو ارائه نشد و روز پنج‌شنبه نیز تنها پاسخ محتوایی دریافت شد. پوتین با لحنی آشتی‌جویانه، از امکان امضای معاهدات جدید کنترل تسلیحات سخن گفت. اما هم‌زمان، وزارت دفاع روسیه و سرویس امنیت فدرال (FSB) اعلام کردند که برنامه ساخت موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد اوکراین با برد تا ۷۵۰ کیلومتر در یک عملیات هماهنگ «نابود شده» است.

با حمله به کارخانه‌های تسلیحاتی در شهرهای پاولوهراد (در استان دنیپروپتروفسک) و شوستکا (در استان سومی) و همچنین دفتر طراحی «پیودنماش» در دنیپرو، تأسیسات تولیدی موشک‌های جدید مدل «ساپسان» به‌طور کامل نابود و کل برنامه به مرحله صفر بازگردانده شده است. اطلاعات مربوط به موقعیت این تأسیسات، ظاهراً از سوی کارکنان این برنامه افشا شده که به‌صورت نیمه‌وقت استخدام شده بودند و مدیریت کارخانه بخشی از حقوق آن‌ها را پرداخت نکرده بود.

زمان دقیق این حملات اعلام نشده، اما اخیراً چندین گزارش از بمباران اهداف صنعتی در پاولوهراد و شوستکا منتشر شده بود که در کنار اخبار نگران‌کننده از پیشروی‌های روسیه در دونباس به چشم می‌خورد.

نکته مهم این است که به نظر می‌رسد آلمان دست‌کم در مراحل پایانی توسعه و به‌صورت مالی در تولید موشک‌های «ساپسان» مشارکت داشته است. فریدریش مرز و ژنرال کریستین فْرویدینگ، مسئول هماهنگی کمک‌های نظامی به اوکراین، در ماه‌های گذشته این حمایت‌ها از تولید تسلیحات برد بلند در داخل خاک اوکراین را به‌عنوان جایگزینی برای ارسال موشک‌های کروز «تائوروس» – که تاکنون از سوی مرز نیز رد شده – معرفی کرده بودند.

اوکراین اعلام کرده بود که تابستان امسال صدها نمونه از این نوع موشک را در اختیار خواهد داشت، اما حالا این برنامه با تردید جدی مواجه شده است. این پیام که از سوی مسکو دقیقاً در این زمان منتشر شده، می‌تواند چنین تعبیر شود: پیامتان را گرفتیم – زحمت نکشید، به‌هرحال شما را در دست داریم.

***

*نظریه مردان بزرگ: ترامپ و پوتین درون یک ماتریوشکا؛ دیدار ترامپ و پوتین در سن‌پترزبورگ – آن هم در فضایی نمادین و در بحبوحه بازتعریف نظم جهانی – یادآور جان‌سختی نظریه‌ای است که قرن‌هاست در تاریخ سیاست سایه انداخته: نظریه «مرد بزرگ». این دیدگاه، تحولات تاریخی را نتیجهٔ اراده و کنش افراد استثنایی می‌داند. ترامپ و پوتین، هر دو در نقش رهبرانی که هنجارها را به چالش کشیده‌اند، اکنون همانند دو لایه از یک ماتریوشکای سیاسی ظاهر شده‌اند؛ تو در تو، اما از جنسی مشابه. دیدارشان نه فقط تجسمی از بازگشت سیاست شخصی‌شده در عرصه بین‌الملل است، بلکه پیامی است به اروپا و نظم سنتی غربی که اراده فردی – اگر به‌قدر کافی بی‌پرواتر از نهادها باشد – همچنان می‌تواند تاریخ را منحرف کند.

منبع: یونگه ولت. ترجمه، مقدمه و تفسیر تصویر ماتریشکا: شبنم آذری