ایجاد فاصله طبقاتی خطرناک در اروپا : الیگارشی ؛ یک کاست حاکم بر فوتبال انگلیس

نازک بین- لیگ فوتبال برتر انگلیس (EPL) مدت‌هاست که به عنوان قدرت مالی فوتبال جهانی شناخته می‌شود. باشگاه‌های لیگ برتر،به طور مداوم در نقل و انتقالات بازیکنان و دستمزدها از رقبای سایر لیگ‌ها پیشی می‌گیرند. مجموع هزینه‌های لالیگا، سری آ، بوندسلیگا و لیگ ۱ به ۳.۳۶ میلیارد یورو رسید که نشان‌دهنده تسلط لیگ برتر انگلیس در بازار نقل و انتقالات است. این اختلاف، قدرت مالی و مزیت رقابتی باشگاه‌های فوتبال انگلیس در صحنه جهانی را برجسته می‌کند.افزایش رقابت‌پذیری لیگ برتر به تقاضای بالاتر مسابقات و قراردادهای پرسود حق پخش تلویزیونی نسبت داده می‌شود، به طوری که شش باشگاه انگلیسی در لیگ قهرمانان اروپا رقابت می‌کنند. با وجود قوانین سود و پایداری موجود، بسیاری از باشگاه‌ها موفق شدند از طریق افزایش درآمد، فروش دارایی‌های استراتژیک و قراردادهای طولانی‌تر بازیکنان، از محدودیت‌ها اجتناب کنند. باشگاه‌های تازه صعود کرده مانند :ساندرلند، برنلی و لیدز یونایتد، سرمایه‌گذاری هنگفتی، در مجموع ۴۲۵ میلیون یورو، برای جلوگیری از سقوط فوری انجام دادند که نشان‌دهنده مانور و فشار مالی برای ماندن در لیگ برتر است. این قدرت مالی با هزینه خالص ۱.۵ میلیارد یورویی لیگ برتر بیشتر نشان داده می‌شود، در حالی که همتایان اروپایی آنها در مجموع بیشتر از خرید ، بازیکن فروختند. به طوری که خالص خریدشان ۳۸۰ میلیون یورو بود.این ارقام نشان دهنده افزایش ۱۲.۷ درصدی نسبت به ۱.۹۷ میلیارد پوند هزینه شده در سال ۲۰۲۴ است .که ناشی از خریدهای برجسته‌ای مانند خرید ۱۲۵ میلیون پوندی لیورپول و چندین قرارداد بزرگ چلسی است.قابل توجه است که تقریباً ۴۰٪ از نقل و انتقالات (۱ میلیارد پوند) بین باشگاه‌های انگلیسی رخ داده است. که نشان دهنده پویایی بازار داخلی تحت تأثیر قوانین سود و پایداری (PSR) است.در پنجره زمانی ۲۰۲۵، لیگ برتر انگلیس (EPL) از مجموع پنج لیگ بزرگ اروپا (EPL، لالیگا، سری آ، بوندسلیگا، لیگ ۱) پیشی گرفت، به طوری که چهار لیگ اخیر بر اساس گزارش‌های تجمیعی، در مجموع حدود ۱.۵ تا ۲ میلیارد پوند هزینه داشته‌اند.هزینه خالص لیگ برتر انگلیس تقریباً ۶.۵ برابر لیگ برتر عربستان سعودی (دومین لیگ برتر) و هشت برابر سری آ بوده است.در پنج سال گذشته (۲۰۲۱-۲۰۲۵)، باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس مجموعاً بیش از ۱۰ میلیارد پوند هزینه خالص داشته‌اند که منچستریونایتد با ۶۵۸.۶۵ میلیون پوند- در صدر این فهرست قرار دارد.توجه: هزینه‌های خالص شامل فروش بازیکنان نیز می‌شود. این جدول تسلط لیگ برتر انگلیس را نشان می‌دهد، جایی که حتی باشگاه‌های نیمه پایینی جدول مانند ناتینگهام فارست بیش از ۱۰۰ میلیون پوند خالص هزینه کردند و از کل لیگ‌ها پیشی گرفتند.از نظر تاریخی، از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۴، باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس نزدیک به ۲۰ میلیارد یورو برای نقل و انتقالات هزینه کردند – دو برابر بیشتر از لیگ برتر بعدی.

دلایل افزایش هزینه‌ها در لیگ برتر: قدرت هزینه‌کرد لیگ برتر انگلیس، ناشی از جریان‌های درآمدی برتر است، که باشگاه‌ها را قادر می‌سازد بدون نقض مقررات مالی به اندازه همتایان خود در جاهای دیگر، سرمایه‌گذاری‌های سنگینی انجام دهند. عوامل اصلی عبارتند از: حق پخش: قراردادهای تلویزیونی داخلی و بین‌المللی لیگ برتر انگلیس بی‌نظیر است. برای فصل ۲۰۲۵/۲۶، باشگاه‌ها ۱.۶۹ میلیارد پوند از یک دوره جدید سهم می‌برند که ۲۷ درصد افزایش در حق پخش خارجی را نشان می‌دهد.کل درآمد حق پخش این لیگ سالانه ۴.۵۳ میلیارد یورو است – ۹۱٪ از مجموع “پنج لیگ برتر” به استثنای لیگ برتر انگلیس.این جذابیت جهانی که توسط بازارهای انگلیسی زبان مانند هند و ایالات متحده تقویت می‌شود، علاقه و حمایت مالی بیشتری نسبت به لیگ‌هایی مانند لالیگا یا سری آ ایجاد می‌کند.درآمد تجاری و روز مسابقه: در فصل ۲۰۲۳/۲۴، باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس ۶.۳ میلیارد پوند درآمد کل ایجاد کردند. پیش‌بینی می‌شود درآمد تجاری در فصل ۲۰۲۴/۲۵ به ۲.۳ میلیارد پوند برسد.باشگاه‌های برتر، مانند منچستر سیتی (۸۳۸ میلیون یورو) و منچستر یونایتد (۷۷۱ میلیون یورو) در صدر جدول لیگ پولی فوتبال Deloitte قرار دارند و از برندسازی جهانی و درآمدهای ورزشگاه سود می‌برند.این در تضاد با لیگ‌های کوچک‌تر است، جایی که میانگین درآمد باشگاه‌ها بسیار پایین‌تر است (به عنوان مثال، باشگاه‌های لیگ یک با ۹.۱ میلیون پوند).مدل‌های مالکیت و انطباق با PSR مالکان ثروتمند (مثلاً باشگاه‌های تحت حمایت دولت مانند منچستر سیتی) و هزینه‌های مالی فروش بازیکنان. باشگاه‌هایی مانند لیورپول ۱۲۵ میلیون پوند هزینه را با فروش متعادل کردند و از نقض PSR جلوگیری کردند.این شکاف مالی، جذابیت رقابتی دیگر لیگ‌ها را تهدید می‌کند. وقتی تیم‌های انگلیسی می‌توانند ستارگان جوان و استعدادهای برتر را از لالیگا، سری آ یا بوندس‌لیگا جذب کنند، تعادل رقابتی در اروپا به خطر می‌افتد. برای مثال، انتقال ویرتز از بایرلورکوزن به لیورپول یا جابه‌جایی دین هاوسن از بورنموث به رئال مادرید نشان‌دهنده جریان یک‌طرفه استعدادها به سمت لیگ‌های ثروتمندتر است. سری آ، با وجود تلاش‌هایی از سوی میلان و یوونتوس و بوندس‌لیگا با سیاست‌های محتاطانه‌تر بایرن مونیخ، نمی‌توانند با سرعت رشد مالی انگلیس رقابت کنند. لیگ  یک فرانسه حتی به لطف سرمایه‌گذاری‌های پاری‌سن‌ژرمن در مقایسه با انگلیس کم‌رنگ به نظر می‌رسد. ادامه این روند می‌تواند به کاهش جذابیت لیگ‌های دیگر منجر شود چون هواداران شاهد تمرکز قدرت و استعداد در یک لیگ خواهند بود و رقابت‌های داخلی در اسپانیا، ایتالیا، آلمان و فرانسه به تدریج از هیجان تهی می‌شوند.

سوپرلیگ ناجی اروپا؟

طرح سوپرلیگ شاید واکنشی به این نابرابری باشد. ایده سوپرلیگ، هرچند جنجالی، می‌تواند راهی برای بازتوزیع منابع مالی و ایجاد رقابت متعادل‌تر در اروپا بیابد. این طرح با گردهم آوردن باشگاه‌های بزرگ در یک تورنمنت مشترک، امکان دسترسی به درآمدهای کلان‌تر را برای تیم‌هایی خارج از اکوسیستم مالی لیگ برتر فراهم می‌کند. با این حال، سوپرلیگ دردسرهای خود را دارد؛ خطر حاشیه‌ای شدن لیگ‌های داخلی و کاهش توجه به تیم‌های کوچک‌تر، تنها بخشی از انتقادات است اما در جهانی که لیگ برتر انگلیس به تنهایی می‌تواند کل اروپا را تحت‌الشعاع قرار دهد، ایده‌ای مانند سوپرلیگ شاید تنها راه برای حفظ رقابت در سطح قاره‌ای باشد.

تابستان ۲۰۲۵ نشان داد فوتبال اروپا در آستانه یک تحول ساختاری است. اگر این شکاف مالی ادامه یابد، جذابیت لیگ‌های دیگر به شدت کاهش خواهد یافت و هواداران احتمالا شاهد یک انحصار فوتبالی باشند.. یافتن راه‌حلی برای این نابرابری، چه از طریق سوپرلیگ یا اصلاحات مالی یوفا، برای آینده فوتبال اروپا حیاتی به نظر می‌رسد

به هر حال ،برتری هزینه‌های لیگ برتر انگلیس (EPL) ناشی از درآمدهای بی‌نظیر حق پخش تلویزیونی و تجاری است که باشگاه‌ها را قادر می‌سازد بر بازار نقل و انتقالات تسلط پیدا کنند. اگرچه این امر توجه جهانی را به خود جلب می‌کند، اما بدون شک شکاف طبقاتی خطرناکی را گسترش می‌دهد، تعادل رقابتی را کاهش می‌دهد و لیگ‌های کوچک‌تر را از نظر مالی تحت فشار قرار می‌دهد. اصلاحاتی مانند افزایش تقسیم درآمد یا سخت‌تر شدن FFP می‌تواند خطرات را کاهش دهد، اما، بدون اقدام عملی، نابرابری ممکن است جذابیت فوتبال را از بین ببرد.