پیام بسیج نظامی ترامپ به مادورو: “می‌خواهی راحت کنار بروی یا با دردسر؟” – نوید اخگر

در بحبوحه‌ی تشدید تنش‌ها میان ایالات متحده آمریکا و دولت نیکلاس مادورو در ونزوئلا، نشانه‌های یک تقابل نظامی قریب‌الوقوع بیش از هر زمان دیگری خود را نمایان ساخته‌اند. اعزام ناوهای جنگی، زیردریایی‌های تهاجمی، جنگنده‌های پیشرفته و صدها نیروی تفنگدار آمریکایی به دریای کارائیب، هم‌زمان با پرواز جنگنده‌های ونزوئلایی بر فراز ناوشکن آمریکا، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال مداخله نظامی واشنگتن در خاک ونزوئلا را افزایش داده است.

بر اساس گزارش‌هایی که در رسانه‌های معتبر آمریکایی نظیر CNN، CBS و Axios منتشر شده، منابع مطلع در دولت ایالات متحده از بررسی «گزینه‌های مختلف حمله نظامی» علیه «کارتل‌های مواد مخدر در ونزوئلا» خبر داده‌اند؛ کارتل‌هایی که به ادعای مقامات آمریکایی، ارتباط تنگاتنگی با حلقه نزدیک به مادورو دارند و حتی از سوی پنتاگون در دسته گروه‌های تروریستی طبقه‌بندی شده‌اند.

از مبارزه با مواد مخدر تا تلاش برای تغییر رژیم

گرچه واشنگتن عملیات‌های اخیر خود را در چارچوب «مبارزه با قاچاق مواد مخدر» معرفی کرده است، اما شواهد و اظهارات رسمی، حکایت از راهبردی وسیع‌تر برای تضعیف، بی‌ثبات‌سازی و در نهایت برکناری نیکلاس مادورو از قدرت دارد.

بر اساس گزارش CNN، مقامات آمریکایی تأیید کرده‌اند که حمله مرگبار اخیر به یک قایق مظنون به قاچاق مواد مخدر در کارائیب، «تنها آغاز» یک عملیات وسیع‌تر است. به گفته یک مقام ارشد، «ما ترجیح می‌دهیم که مادورو شرایط را درک کند و خودش کنار برود. پیام ما روشن است: می‌خواهی راحت کنار بروی یا با دردسر؟»

این جمله، که به عنوان خط هدایت‌گر سیاست آمریکا در قبال ونزوئلا تعبیر شده، هم‌زمان با حضور نظامی سنگین آمریکا در نزدیکی سواحل این کشور، نشانگر یک فشار چندلایه اقتصادی، روانی و نظامی برای وادار کردن مادورو به کناره‌گیری است.

ناوگان جنگی در کارائیب؛ نمایشی از قدرت

در هفته‌های اخیر، ایالات متحده اقدام به استقرار گسترده تجهیزات نظامی در جنوب دریای کارائیب کرده است. ناوهای مجهز به موشک‌های تاماهاک، زیردریایی‌های تهاجمی، سه ناوشکن، یک رزم‌ناو هدایت‌شونده و بیش از چهار هزار نیروی تفنگدار دریایی، در نزدیکی ونزوئلا آرایش گرفته‌اند. همچنین ۱۰ فروند جنگنده پیشرفته اف-۳۵ به پایگاه هوایی در پورتوریکو منتقل شده‌اند؛ اقدامی که از سوی منابع مطلع به عنوان یک «سیگنال هشدار نظامی به مادورو» توصیف شده است.

واشنگتن هدف از این عملیات را «قطع شریان‌های مالی غیرقانونی کارتل‌ها» و «مقابله با تهدیدهای تروریستی» عنوان کرده، اما ناظران بین‌المللی این حضور را بیش از هر چیز نشانه‌ای از تمایل آمریکا برای تغییر رژیم در کاراکاس می‌دانند.

پاسخ کاراکاس: بسیج ۸ میلیون شبه‌نظامی

در واکنش به این تحرکات بی‌سابقه، نیکلاس مادورو از بسیج ملی و دفاع مردمی گسترده‌ای خبر داده است. به گفته وی، برای نخستین‌بار بیش از ۱۵ هزار پایگاه دفاعی و ۵٬۳۳۶ واحد شبه‌نظامی در سراسر ونزوئلا فعال شده‌اند. مادورو اعلام کرد که تا کنون بیش از ۴.۵ میلیون نفر در قالب نیروهای داوطلب، آموزش نظامی دیده‌اند و انتظار می‌رود این رقم به بیش از ۸ میلیون نفر برسد.

مادورو با لحنی تند هشدار داد که هرگونه تجاوز نظامی به خاک ونزوئلا، با پاسخ مسلحانه روبرو خواهد شد. او گفت: «اگر ونزوئلا مورد حمله قرار بگیرد، بلافاصله وارد دوره‌ای از مبارزه مسلحانه برای دفاع از خاک ملی خواهد شد.»

حادثه هوایی: پرواز جنگنده‌های ونزوئلا بر فراز ناوشکن آمریکایی

در یکی از تنش‌برانگیزترین رویدادها، دو فروند جنگنده اف-۱۶ ونزوئلایی بر فراز ناوشکن موشک‌انداز یواس‌اس جیسون دانهام پرواز کردند. پنتاگون این اقدام را «بسیار تحریک‌آمیز» خواند و مدعی شد که این پرواز برای اخلال در عملیات ضد مواد مخدر و ضدتروریستی آمریکا طراحی شده است.

اگرچه این رویداد در آب‌های بین‌المللی رخ داد، اما از سوی برخی ناظران به عنوان یک نمایش قدرت از جانب دولت مادورو تلقی شد؛ نشانه‌ای از اینکه ونزوئلا حاضر نیست در برابر نمایش قدرت آمریکا عقب‌نشینی کند.

عملیات مرگبار علیه قایق ونزوئلایی؛ آغازگر مرحله جدید

حادثه‌ای که شاید جرقه این مرحله جدید از تنش‌ها را زد، مربوط به حمله مرگبار نیروهای آمریکایی به یک قایق مظنون به قاچاق مواد مخدر در نزدیکی سواحل ونزوئلاست. بر اساس اعلام ترامپ، این قایق متعلق به باند تبهکاری «ترن دِ آراگوا» بوده که آمریکا در فوریه آن را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داده است.

در جریان این حمله، ۱۱ نفر از اعضای این گروه کشته شدند. دولت مادورو اما اعلام کرده که این گروه دیگر در داخل ونزوئلا فعال نیست و در حمله به زندانی در سال ۲۰۲۳ متلاشی شده است.

کاراکاس این اقدام واشنگتن را یک «قتل فراقضایی» و نقض آشکار قوانین بین‌المللی دانسته و آن را محکوم کرده است.

تحرکات دیپلماتیک و مواضع سیاسی

از سوی دیگر، ترامپ در پاسخ به پرسشی درباره تغییر رژیم در ونزوئلا، گفت: «این موضوع مطرح نیست.» اما در ادامه انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر در ونزوئلا را «عجیب» و همراه با تقلب دانست. دولت آمریکا نتیجه انتخابات ۲۰۲۴ ونزوئلا را به رسمیت نشناخته و مادورو را به رهبری «یک دولت قاچاق مواد مخدر» متهم کرده است.

پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا نیز در اظهاراتی مداخله‌جویانه گفت: «تغییر حکومت به تصمیم ریاست‌جمهوری بستگی دارد و ما به همراه ارتش کاملاً آماده هستیم.»

مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در سفر اخیر خود به آمریکای لاتین، بر لزوم برخورد قاطع با قاچاقچیان مواد مخدر تأکید کرده و گفته است: «تنها زمانی جلوی آن‌ها گرفته می‌شود که آن‌ها را نابود کنید.»

چشم‌انداز پیش‌رو؛ در انتظار یک جرقه؟

با وجود آنکه منابع آمریکایی تأکید کرده‌اند تاکنون تصمیم نهایی درباره اقدام نظامی علیه خاک ونزوئلا اتخاذ نشده، اما هم‌زمان هشدار داده‌اند که اگر فرصتی برای «کشتن تروریست‌ها» ایجاد شود، به آن پاسخ فوری داده خواهد شد.

در مقابل، ونزوئلا نیز به‌وضوح اعلام کرده که آماده دفاع مسلحانه است. اظهارات مادورو درباره آمادگی برای «یک مبارزه طولانی و سراسری» این گمان را تقویت کرده که بحران کنونی ممکن است وارد مرحله‌ای بسیار خطرناک‌تر شود.

واشنگتن ظاهراً با استراتژی «ابهام هدفمند» در حال افزایش فشار بر کاراکاس است. از سویی، حملات موضعی و دقیق به کارتل‌های مرتبط با دولت مادورو صورت می‌گیرد و از سوی دیگر، نمایش قدرت نظامی در دریا و هوا پیام روشنی به نخبگان سیاسی و نظامی اطراف مادورو می‌دهد: زمان تصمیم‌گیری فرا رسیده است.

حوادث اخیر در آب‌های دریای کارائیب و در آسمان‌های اطراف ونزوئلا، نشان‌دهنده ورود بحران ونزوئلا و آمریکا به فازی جدید و پرمخاطره است.