آغاز بازسازی مراکز موشکی در ایران در غیاب یک قطعه کلیدی فروغ فرزان

ایران بازسازی سایت‌های موشکی که در جنگ ۱۲ روزه هدف اسرائیل قرار گرفتند را آغاز کرده، اما کارشناسان می‌گویند ایران فاقد قطعات بزرگ “میکسر” برای تولید سوخت جامد است و احتمالا به چین برای تامین آن‌ها تکیه می‌کند.

تصاویر ماهواره‌ای که خبرگزاری آسوشیتدپرس آنها را بررسی کرده است، نشان می‌دهد جمهوری اسلامی بازسازی سایت‌های تولید موشک را که در جریان جنگ ۱۲ روزه هدف حملات اسرائیل قرار گرفته بودند آغاز کرده، اما احتمالاً یک مؤلفه کلیدی همچنان مفقود است؛ “میکسرهای بزرگ موردنیاز برای تولید سوخت جامد این سلاح‌ها”. این تجهیزات برای اطمینان از اختلاط یکنواخت سوخت موشکی مورد نیاز است.

بازسازی برنامه موشکی برای جمهوری اسلامی حیاتی است، زیرا این کشور معتقد است ممکن است دور جدید جنگ با اسرائیل رخ دهد. موشک‌ها از معدود ابزارهای بازدارندگی نظامی ایران به شمار می‌روند، آنهم پس از آنکه سامانه‌های پدافند هوایی این کشور در جنگ اخیر به شدت آسیب دیدند. تهران بارها تأکید کرده که برنامه موشکی هرگز در هیچ مذاکره‌ای با غرب موضوع بحث نخواهد بود.

تهیه میکسرها از چین

کارشناسان موشکی به آسوشیتدپرس گفته‌اند که به‌دست‌آوردن این میکسرها “از اهداف مهم” تهران است، به‌ویژه در شرایطی که این کشور خود را برای بازگشت احتمالی تحریم‌های سازمان ملل در اواخر ماه سپتامبر آماده می‌کند. این تحریم‌ها هرگونه توسعه برنامه موشکی را شامل خواهد شد.دستگاه‌های میکسر که با نام “میکسرهای سیاره‌ای” شناخته می‌شوند، تیغه‌هایی دارند که همانند حرکت سیارات به دور یک نقطه مرکزی می‌چرخند و از این طریق مخلوط‌سازی یکنواخت‌تری نسبت به سایر تجهیزات ایجاد می‌کنند. ایران می‌تواند این قطعات را از چین خریداری کند. همانطور که در گذشته نیز این‌گونه تجهیزات و مواد اولیه سوخت موشکی را از این کشور خریداری کرده است.

سام لیر، پژوهشگر مرکز مطالعات عدم اشاعه جیمز مارتین که سایت‌های موشکی ایران را بررسی کرده است، به آسوشیتدپرس گفت: «اگر آنها بتوانند برخی از اقلام کلیدی مانند میکسرهای سیاره‌ای را دوباره به‌دست آورند، زیرساخت‌ها همچنان آماده هستند و می‌توانند دوباره کار خود را آغاز کنند.»

این در حالیست که هیأت نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل به پرسش‌های مربوط به تلاش این کشور برای بازسازی برنامه موشکی پاسخ نداده است.

اسرائیل سایت‌های موشکی سوخت جامد را هدف قرار داد

موشک‌های سوخت جامد می‌توانند سریع‌تر از موشک‌های سوخت مایع شلیک شوند، چراکه سوخت مایع باید درست پیش از پرتاب بارگذاری شود. این سرعت می‌تواند بین شلیک موشک یا نابودشدن آن در پرتابگر تعیین ‌کننده باشد، موضوعی که در جریان جنگ با اسرائیل رخ داد.

پایگاه‌های تولید موشک سوخت جامد ایران در خجیر و پارچین و دو سایت در نزدیکی تهران و همچنین در شاهرود قرار دارند. حتی پیش از جنگ ۱۲ روزه یعنی در اکتبر ۲۰۲۴ در جریان درگیری‌های میان دو کشور تمام این سایت‌ها هدف حمله اسرائیل قرار گرفتند.

به‌گفته کارشناسان، حملات در طول جنگ ظاهراً با هدف نابودی ساختمان‌هایی انجام شد که میکسرها را در خود جای می‌دادند. سایر سایت‌هایی که هدف قرار گرفتند شامل تأسیساتی بودند که احتمالاً قابلیت ساخت میکسرها را داشتند.

بازسازی پارچین و شاهرود

تصاویر ماهواره‌ای شرکت “Planet Labs” که در ماه سپتامبر گرفته شده و از سوی آسوشیتدپرس تحلیل شده، نشان‌دهنده “عملیات ساخت‌وساز” در هر دو سایت پارچین و شاهرود است.

به‌گفته لیر، به نظر می‌رسد ساختمان‌های اختلاط در پارچین در حال تعمیر هستند و در شاهرود نیز بازسازی مشابهی در مورد ساختمان‌های اختلاط و سایر سازه‌ها در حال انجام است.

سرعتی که ایران در بازسازی به کار گرفته نشان‌دهنده اهمیت برنامه موشکی برای تهران است. سایت‌های هسته‌ای بمباران‌شده ایران تاکنون چنین سطحی از فعالیت را شاهد نبوده‌اند.

طبق گزارش “مؤسسه یهودی امنیت ملی آمریکا”، مستقر در واشنگتن، که روابط نزدیکی با ارتش اسرائیل دارد، ایران در طول جنگ ۵۷۴ موشک بالستیک به سمت اسرائیل شلیک کرد. این اندیشکده افزود، در دو تبادل آتش پیش از جنگ نیز ایران ۳۳۰ موشک دیگر شلیک کرد.

ارتش اسرائیل تعداد کل زرادخانه موشکی ایران را حدود ۲۵۰۰ موشک برآورد کرده بود، به این معنا که این کشور بیش از یک‌سوم موشک‌های خود را شلیک کرده است.

به عقیده کارل پارکین، پژوهشگر مهمان در مرکز جیمز مارتین، ایران پیش از جنگ در مسیر تولید بیش از ۲۰۰ موشک سوخت جامد در ماه قرار داشت، موضوعی که باعث شد تأسیسات تولید موشک هدف حمله قرار گیرند.

او گفت: «هدف‌گیری‌های اسرائیل نشان می‌دهد که آنها باور داشتند اختلاط سوخت گلوگاه تولید موشک‌های ایران است. اگر ایران بتواند محدودیت‌های مربوط به اختلاط را برطرف کند، تمام ظرفیت ریخته‌گری موردنیاز برای آغاز تولید انبوه را خواهد داشت.»

عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع جمهوری اسلامی اخیراً ادعا کرده بود که تهران اکنون موشک‌های جدیدی با کلاهک‌های پیشرفته‌تر دارد. او مردادماه امسال گفته بود که جنگ ۱۲ روزه برخی از اولویت‌های حکومت ایران را “تغییر” داده است و این کشور اکنون بر تولید تجهیزات نظامی با دقت بالاتر و توان عملیاتی بیشتر تمرکز دارد.

میکسرهای چینی در سایت موشکی سوریه

ایران ممکن است برای به‌دست‌آوردن میکسرها و مواد شیمیایی تولید سوخت جامد به چین تکیه کند. این مواد شیمیایی ممکن است علت اصلی انفجار در بندرعباس باشند، انفجاری که دست‌کم ۷۰ کشته برجای گذاشت و هم‌زمان با گفت‌وگوهای دیپلمات‌های ایرانی و آمریکایی در عمان درباره برنامه هسته‌ای رخ داد.

چند روز پس از این انفجار، وزارت خارجه آمریکا شرکت‌های چینی را که به‌گفته واشنگتن مواد اولیه سوخت موشکی در اختیار جمهوری اسلامی قرار داده بودند تحریم کرد.

بنا بر گزارش آسوشیتدپرس، احتمالاً سپاه پاسداران یک میکسر سیاره‌ای را به یک مرکز زیرزمینی ساخت موشک بالستیک در سوریه و در نزدیکی شهر مصیاف منتقل کرده است. تصاویری که ارتش اسرائیل پس از حمله سپتامبر ۲۰۲۴ به این تأسیسات منتشر کرد، میکسری را نشان می‌داد که شبیه به مدل‌های فروخته‌شده از سوی شرکت‌های چینی بود.

میکسر‌ها موضوع احتمالی گفت‌وگوهای ایران و چین

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران و مقام‌های نظامی این کشور ماه گذشته برای شرکت در رژه روز پیروزی چین به پکن سفر کردند. دولت ایران هیچ گزارش مفصلی از گفت‌وگوهای پزشکیان با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین ارائه نداده و رسانه‌های دولتی چین نیز نشانه‌ای مبنی بر درخواست کمک از سوی تهران منتشر نکرده‌اند.

وزارت خارجه چین در پاسخ به پرسش آسوشیتدپرس درباره احتمال تأمین میکسرها و مواد اولیه سوخت گفت، پکن مایل است همچنان از نفوذ خود برای کمک به صلح و ثبات در خاورمیانه استفاده کند.

این وزارتخانه افزود: «چین از ایران در حفاظت از حاکمیت ملی، امنیت و کرامت ملی‌اش حمایت می‌کند. در عین حال، چین عمیقاً نگران تداوم تشدید تنش‌ها در خاورمیانه است.»

تحلیلگران می‌گویند که اگر ایران دوباره تولید موشک‌ها را به سطح پیش از جنگ ۱۲ روزه برساند، حجم بالای موشک‌های تولیدشده باعث خواهد شد اسرائیل نتواند به‌طور پیش‌دستانه همه آنها را نابود یا رهگیری کند.

به گفته لیر، ایران عمیقاً به برنامه موشکی خود پایبند است و هرگز حاضر به مذاکره برای کنار گذاشتن آن نخواهد شد.