جنگ نسل‌ها بر سر بدبخت بودن

احساس «نسل سوخته بودن» نتیجه‌ ترکیب دو عامل است: بحران‌های مداوم و افزایش آگاهی و ارتباطات جهانی. نسل‌های مختلف وقتی درگیر بحران‌های طولانی می‌شوند و هم‌زمان پیشرفت دیگر کشورها را می‌بینند، تصور می‌کنند فرصت‌هایشان از بین رفته است. همین تقاطع «بی‌ثباتی داخلی» و «مقایسه بیرونی» است که احساس نسل سوخته را مدام زنده نگه می‌دارد.

به خاطر جنگ همیشگی نسل‌ها بر سر این‌که کدام یک بیشتر «بدبخت» بوده‌اند، سراغ سعید معدنی، جامعه‌شناس، رفتیم تا علت این رفتار و نگاه را بررسی کنیم.

 چرا در هر دهه، نسل‌های مختلف سعی می‌کنند خود را «نسل سوخته» معرفی کنند؟

این موضوع به دو عامل اصلی برمی‌گردد:

۱. بحران‌ها: جنگ، تحریم، فقر، بیماری‌های فراگیر و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی.

۲. ارتباط و آگاهی: وقتی افراد با جوامع دیگر مقایسه می‌شوند، بیشتر احساس محرومیت می‌کنند.

نقش ارتباطات در این احساس چیست؟

۲۰۰ یا ۳۰۰ سال پیش زندگی مردم نسبت به قرون‌ قبل تفاوت زیادی نداشت. اما با ورود به عصر مدرن، ارتباطات گسترده شد. جوامعی که خود را با اروپا و کشورهای پیشرفته مقایسه کردند، ناگهان فهمیدند عقب‌مانده‌اند. مثلا ایرانی‌ها پس از شکست در جنگ‌های قاجار مقابل روس‌ها تازه فهمیدند عقب‌ماندگی یعنی چه. این مقایسه باعث شد مردم حس کنند زندگی‌شان بدتر از دیگران است.

بحران‌ها چگونه نسل‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

بحران‌ها در هر دوره متفاوت‌اند. نسل‌هایی که جنگ، فقر دسته‌جمعی یا بیماری‌هایی مثل کرونا را تجربه کرده‌اند، خود را نسل سوخته می‌دانند. در ایران  تقریباً همه نسل‌ها درگیر بحران بوده‌اند؛ جنگ و ویرانی‌های پس از آن، تحریم‌ها،بیکاری، تورم و نبود ثبات اقتصادی.

این بی‌ثباتی باعث شده هیچ نسلی نتواند برای آینده خود برنامه‌ریزی کند؛ مثلاً با چند سال کار، خانه یا ماشین بخرد. همین ناتوانی، احساس «نسل سوخته» بودن را تقویت می‌کند.

آیا این فقط در ایران اتفاق افتاده است؟

خیر، در اروپا و آمریکا هم نسل‌ها چنین تجربه‌ای داشتند. نسل بعد از جنگ جهانی دوم، به خاطر ویرانی‌ها، معلولیت‌ها و رکود اقتصادی، خود را بدبخت می‌دانستند. بنابراین این پدیده جهانی است، اما شدت آن در کشورهایی با بحران‌های مداوم بیشتر است.

نسل امروز چرا بیشتر این احساس را دارد؟

نسل امروز هم بحران‌ها را می‌بیند (تحریم، بیکاری، تورم  …) و هم ارتباطات بسیار گسترده‌ای با سایر دنیا از طریق فضای مجازی دارد. نسل‌های قبلی شاید فقط خود را با اروپا مقایسه می‌کردند، اما امروز جوانان ایران حتی با کشورهای منطقه مثل عربستان، قطر، امارات یا ترکیه هم مقایسه می‌کنند. این مقایسه‌ها در زمینه‌های مختلف، از ورزشگاه‌ها تا قیمت خانه و خودرو، باعث می‌شود که بیشتر احساس محرومیت کنند.

احساس «نسل سوخته بودن» نتیجه‌ ترکیب دو عامل است: بحران‌های مداوم و افزایش آگاهی و ارتباطات جهانی.

هر چه بحران‌ها بیشتر و ارتباطات گسترده‌تر باشد، این احساس پررنگ‌تر می‌شود. در جامعه ایران، به دلیل تجربه‌ی جنگ، تحریم و بی‌ثباتی اقتصادی از یک‌سو و مقایسه دائمی با دیگر کشورها از سوی دیگر…