نخست‌وزیر سابق اسرائیل: «شهر بشردوستانه» اسرائیل، اردوگاه متمرکز و مقدمه پاکسازی قومی است

اهود اولمرت، نخست‌وزیر پیشین اسرائیل، در گفت‌وگویی جنجالی با گاردین، با انتقاد شدید از سیاست‌های دولت فعلی این کشور، طرح ساخت «شهر بشردوستانه» بر ویرانه‌های رفح در نوار غزه را با «اردوگاه‌های متمرکز» [دوراننازی‌ها] مقایسه کرده و آن را گامی در جهت پاکسازی قومی فلسطینی‌ها توصیف کرد. او همچنین با اشاره به خشونت‌های شهرک‌نشینان در کرانه باختری و عملکرد ارتش، اسرائیل را متهم به ارتکاب جنایات جنگی در غزه و کرانه باختری کرد.

اولمرت درباره برنامه‌ای که وزیر دفاع اسرائیل، اسرائیل کاتس، آن را «شهر بشردوستانه» خوانده است گفت: «این یک اردوگاه متمرکز است. متأسفم، اما واقعیت همین است.» بر اساس این طرح، ارتش اسرائیل مأمور شده است برای اسکان اولیه ۶۰۰ هزار نفر و در نهایت همه جمعیت فلسطینی غزه، در منطقه جنوبی این باریکه اردوگاهی احداث کند که به گفته کاتس، خروج از آن فقط برای رفتن به کشورهای دیگر ممکن خواهد بود.

به باور اولمرت، اگر این طرح اجرا شود، «تبعید اجباری صدها هزار نفر» خواهد بود و نمی‌توان آن را چیزی جز پاکسازی قومی نامید. او با وجود این تأکید کرد که تاکنون چنین اقدامی رخ نداده و در حال حاضر تخلیه غیرنظامیان از مناطق جنگی، در چارچوب قوانین بین‌المللی ممکن است.

اولمرت با اشاره به لحن خشن و تهدیدآمیز برخی وزرای کابینه اسرائیل، از جمله دعوت آنان به «پاکسازی» غزه و پروژه‌های شهرک‌سازی در این منطقه، گفت: «ادعای آن‌ها مبنی بر حفاظت از فلسطینی‌ها، هیچ اعتباری ندارد. وقتی اردوگاهی بسازند که نیمی از غزه را خالی کند، مفهوم آن فقط یک چیز است: بیرون‌راندن فلسطینی‌ها.»

بسیاری از حقوقدانان و دانشگاهیان اسرائیلی نیز این طرح را «نقشه‌ای برای جنایت علیه بشریت» دانسته‌اند و هشدار داده‌اند که این اقدام می‌تواند در شرایطی مصداق «نسل‌کشی» باشد.

نخست‌وزیر پیشین اسرائیل که در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ زمام امور را در دست داشت، وزرای افراطی دولت کنونی را «دشمنان داخلی» اسرائیل نامید. او گفت این چهره‌ها که از خشونت در غزه و کرانه باختری حمایت کرده و به گسترش شهرک‌سازی کمک کرده‌اند، تهدیدی بزرگ‌تر از دشمنان خارجی برای آینده کشور محسوب می‌شوند.

اولمرت همچنین خشونت‌های پیوسته شهرک‌نشینان در کرانه باختری را جنایت جنگی خواند و اظهار داشت: «این اقدامات با حمایت و حفاظت مستقیم مقامات اسرائیلی در سرزمین‌های اشغالی صورت می‌گیرد.»

او با اشاره به افزایش انتقادات جهانی از اسرائیل گفت که نمی‌توان همه این واکنش‌ها را به یهودستیزی نسبت داد. به باور اولمرت، بسیاری از مردم در آمریکا و دیگر کشورها، در واکنش به آنچه در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از جنایات در غزه می‌بینند، از سیاست‌های اسرائیل منزجر شده‌اند. او گفت: «ما برای خودمان تخفیف قائل می‌شویم و می‌گوییم: “آن‌ها یهودستیزند.” اما این فقط یهودستیزی نیست. بسیاری از این نفرت‌ها، نتیجه آن چیزی است که مردم از عملکرد ما می‌بینند.»

اولمرت که در ابتدا از عملیات علیه حماس پس از حملات ۷ اکتبر حمایت کرده بود، گفت که در بهار ۲۰۲۴، وقتی دولت اسرائیل به شکل «علنی و بی‌رحمانه» مذاکرات صلح را کنار گذاشت، به این نتیجه رسید که کشورش در حال ارتکاب جنایات جنگی است. او گفت: «من شرمسار و دل‌شکسته‌ام که یک جنگ دفاعی به چیزی دیگر تبدیل شده است.»

او با اینکه تأکید کرد فرمانی مستقیم برای کشتار غیرنظامیان صادر نشده، اما نظامیان با چشم‌پوشی آگاهانه اجازه داده‌اند اقداماتی صورت گیرد که منجر به «کشتار گسترده‌ی افراد بی‌گناه» شده است.

اولمرت همچنین از سکوت رسانه‌های اسرائیلی در قبال خشونت علیه فلسطینیان انتقاد کرد و خواستار مداخله فعال‌تر جامعه جهانی شد. به گفته او، در نبود اپوزیسیونی قدرتمند در داخل اسرائیل، تنها فشار بین‌المللی می‌تواند دولت فعلی را به عقب‌نشینی وادار کند.

با وجود اوضاع بحرانی، اولمرت همچنان به راه‌حل دو دولتی امیدوار است. او در همکاری با ناصر القدوه، وزیر خارجه پیشین فلسطین، در تلاش برای احیای مذاکرات و دستیابی به توافقی تاریخی است که می‌تواند شامل پایان جنگ در غزه در ازای عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی باشد.

او در پایان، رفتار نخست‌وزیر فعلی اسرائیل، بنیامین نتانیاهو را به باد انتقاد گرفت و از جمله اقدام او در معرفی دونالد ترامپ به‌عنوان نامزد جایزه صلح نوبل را اقدامی متناقض و عجیب دانست؛ آن‌هم در شرایطی که علیه نتانیاهو حکم بازداشت بین‌المللی برای ارتکاب جنایات جنگی صادر شده است.

افزایش تلفات در غزه هم‌زمان با شکست گفت‌وگوها برای آتش‌بس و تشدید حملات اسرائیل

در حالی که گفت‌وگوهای غیرمستقیم برای توقف جنگ در غزه همچنان بی‌نتیجه مانده‌اند، حملات هوایی ارتش اسرائیل در روز یک‌شنبه، ۱۳ ژوئیه، جان دست‌کم ۳۲ فلسطینی از جمله شش کودک را گرفت. این در حالی‌ است که شمار کشته‌شدگان فلسطینی در جنگ ۲۱ ماهه اخیر از مرز ۵۸ هزار نفر گذشته است.

مقامات بهداشتی در غزه گزارش داده‌اند که در یکی از مرگبارترین حملات اخیر، موشک‌های اسرائیلی نقطه توزیع آب در اردوگاه پناهجویان نصیرات در مرکز نوار غزه را هدف قرار دادند که منجر به کشته‌شدن شش کودک و زخمی‌شدن دست‌کم ۱۷ نفر دیگر شد. سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرد هدف این حمله، یکی از اعضای جهاد اسلامی بوده، اما موشک به‌دلیل یک نقص فنی ده‌ها متر دورتر از هدف فرود آمده است.

در تصاویر منتشرشده از محل حمله، کودکان و بزرگ‌سالانی دیده می‌شوند که برای تأمین آب به محل آمده بودند و اجساد آن‌ها در کنار ظروف پلاستیکی آب پراکنده شده است. مردم محل می‌گویند برای دسترسی به آب باید کیلومترها پیاده‌روی کنند، چرا که سامانه‌های نمک‌زدایی و بهداشتی به‌دلیل کمبود شدید سوخت از کار افتاده‌اند.

در حملات دیگر اسرائیل در همان روز، ۱۲ نفر در بازار مرکزی شهر غزه کشته شدند؛ از جمله دکتر احمد قندیل، جراح شناخته‌شده‌ای که به‌گفته‌ی منابع بیمارستانی، در مسیر رفتن به بیمارستان الانجیلی العربی بود. همچنین در شهر زوایده، حمله به یک خانه منجر به کشته‌شدن ۹ نفر از جمله دو زن و سه کودک شد. دقایقی بعد، حمله دیگری در همان شهر دو نفر دیگر را به کام مرگ فرستاد. ارتش اسرائیل در واکنش به این گزارش‌ها، اظهار بی‌اطلاعی از برخی حملات کرد، اما تأیید کرد که طی ۲۴ ساعت گذشته بیش از ۱۵۰ هدف را در سراسر غزه هدف قرار داده است.

بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه که توسط دولت حماس اداره می‌شود، بیش از نیمی از قربانیان این جنگ، زنان و کودکان هستند. اگرچه این وزارتخانه بین غیرنظامیان و مبارزان تفکیکی قائل نمی‌شود، اما سازمان ملل و دیگر نهادهای بین‌المللی این آمار را معتبرترین منبع آمار تلفات می‌دانند.

هم‌زمان با این حملات، مذاکرات برای آتش‌بس نیز در بن‌بست به‌سر می‌برد. حماس اعلام کرده است که تنها در صورتی حاضر به آزادی گروگان‌های باقیمانده می‌شود که اسرائیل به‌طور کامل نیروهای خود را از غزه خارج کرده و جنگ را پایان دهد. در مقابل، اسرائیل تأکید دارد که تنها پس از خلع سلاح کامل حماس و تبعید رهبران آن، جنگ را متوقف خواهد کرد. گفته می‌شود از ۵۰ گروگان باقی‌مانده، تنها حدود ۲۰ نفر زنده هستند.

با وجود این بن‌بست، «استیو ویتکوف»، نماینده دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، ابراز امیدواری کرده است که مذاکرات جاری در قطر بتواند منجر به توافقی برای آتش‌بس شود، هرچند به گفته منابع اسرائیلی و فلسطینی، شکاف‌ها درخصوص نقشه‌های عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی همچنان پابرجاست. حماس با نقشه‌ای که ۴۰٪ از خاک غزه را تحت کنترل اسرائیل باقی می‌گذارد، از جمله شهر رفح، مخالفت کرده است.

در این میان، طرح اسرائیل برای ساختن یک «شهرک انسانی» در رفح نیز انتقادهای گسترده‌ای را برانگیخته است. این طرح که توسط وزیر دفاع اسرائیل، اسرائیل کاتس، پیشنهاد شده، هدفش انتقال صدها هزار فلسطینی به منطقه‌ای متمرکز در جنوب غزه است. برخی ناظران این طرح را معادل «پاک‌سازی قومی» و ایجاد «اردوگاه متمرکز» خوانده‌اند. بر اساس گزارش‌ها، دولت اسرائیل قصد دارد در صورت برقراری آتش‌بس، اجرای این طرح را آغاز کند.

از سوی دیگر، خشونت در کرانه باختری نیز ادامه دارد. روز یک‌شنبه در روستای «المزرعه الشرقیه» در نزدیکی رام‌الله، مراسم تشییع جنازه برای دو فلسطینی برگزار شد؛ یکی از آن‌ها سیف‌الله مسلط، یک فلسطینی-آمریکایی ۲۳ ساله از فلوریدا بود که به‌گفته وزارت بهداشت فلسطین، توسط شهرک‌نشینان اسرائیلی مورد ضرب‌وشتم قرار گرفته و کشته شده است. همراه او، محمد الشلبی نیز با شلیک گلوله در قفسه سینه جان باخته است. خانواده‌ی مسلط خواستار تحقیق وزارت خارجه آمریکا درباره این قتل شده‌اند.

هم‌زمانی این رخدادها با عدم پیشرفت در مذاکرات و ادامه‌ی حملات، چشم‌انداز صلح و ثبات در منطقه را هرچه بیشتر دور از دسترس نشان می‌دهد.