توافق جدید دسترسی به تمامی مراکز ایران را فراهم می‌کند

آسوشیتدپرس: رئیس سازمان بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه اعلام کرد توافقی که میان تهران و نهاد هسته‌ای سازمان ملل به دست آمده، دسترسی کامل این آژانس به تمامی تأسیسات هسته‌ای ایران را امکان‌پذیر خواهد ساخت و ایران را ملزم می‌کند درباره محل نگهداری مواد هسته‌ای موجود در سایت‌هایی که اوایل سال جاری هدف حمله اسرائیل قرار گرفت، گزارش بدهد.

این توافق روز سه‌شنبه پس از دیدار رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، با عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران و بدر عبدالطیف وزیر خارجه مصر اعلام شد.

جزئیات این توافق بلافاصله منتشر نشد. گروسی روز چهارشنبه در سخنرانی خود در نشست شورای حکام آژانس در وین گفت این سند «یک درک روشن از رویه‌های اطلاع‌رسانی مربوط به بازرسی‌ها و نحوه اجرای آن‌ها را فراهم می‌کند.»

وی افزود: «توافق شامل تمامی تأسیسات و واحدهای ایران می‌شود و همچنین گزارش‌دهی الزامی در مورد تمامی سایت‌های مورد حمله، از جمله مواد هسته‌ای موجود در آن‌ها را در بر می‌گیرد.» او تصریح کرد این سند «راه را برای بازرسی‌ها و دسترسی‌های مورد نیاز باز می‌کند» هرچند زمان دقیق اجرای آن مشخص نیست.

گروسی تأکید کرد: «ماهیت فنی این سند از اهمیت عمیق آن نمی‌کاهد. ایران و آژانس اکنون همکاری متقابل و جامع را از سر خواهند گرفت. این گام‌های عملی، و اجازه دهید آشکارا بگویم، باید از همین اکنون اجرا شوند.»

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، دوم ژوئیه قانونی را که مجلس ایران تصویب کرده بود و طبق آن تمامی همکاری‌ها با آژانس تعلیق می‌شد، امضا کرده بود. این تصمیم پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در ژوئن گرفته شد؛ جنگی که طی آن اسرائیل و آمریکا تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دادند.

بازرسان آژانس از آغاز جنگ تاکنون نتوانسته‌اند ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران با خلوص نزدیک به سطح سلاح هسته‌ای را راستی‌آزمایی کنند؛ موضوعی که آژانس آن را «بسیار نگران‌کننده» توصیف کرده است. در گزارشی محرمانه که آژانس مستقر در وین تهیه کرده، آمده است که تا تاریخ ۱۳ ژوئن، ایران ۴۴۰.۹ کیلوگرم (۹۷۲ پوند) اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار داشته است.

طبق معیارهای آژانس، در صورت غنی‌سازی اورانیوم تا ۹۰ درصد، این میزان برای ساخت ۱۰ سلاح هسته‌ای کافی خواهد بود، هرچند تولید واقعی بمب نیازمند تخصص‌های دیگری از جمله نصب دستگاه انفجاری است.

تنها سایتی که بازرسان آژانس از زمان جنگ موفق به بازدید آن شدند، نیروگاه هسته‌ای بوشهر بود؛ نیروگاهی که با همکاری فنی روسیه فعالیت می‌کند. بازرسان طی دو روز از ۲۷ اوت در این مرکز شاهد فرایند تعویض سوخت بودند.

عراقچی روز سه‌شنبه اعلام کرد این توافق به نگرانی‌ها و چالش‌های امنیتی ایران می‌پردازد و الزامات فنی همکاری با آژانس را تعیین می‌کند. اما او هشدار داد که در صورت «هرگونه اقدام خصمانه» علیه ایران، از جمله بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل، تهران توافق با آژانس را لغو شده تلقی خواهد کرد.

این نشست در مقطع حساسی برگزار شد؛ چراکه فرانسه، آلمان و بریتانیا در ۲۸ اوت روند بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را به دلیل آنچه عدم پایبندی تهران به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ خوانده‌اند، آغاز کردند.

دیپلمات‌هایی که بر سر توافق ۲۰۱۵ با ایران مذاکره کرده بودند، این روند را «مکانیسم ماشه» می‌نامند؛ روندی که به گونه‌ای طراحی شده است که در سازمان ملل غیرقابل وتو باشد و می‌تواند ظرف یک ماه به اجرا گذاشته شود.

این اقدام شمارش معکوس ۳۰ روزه‌ای را برای بازگشت تحریم‌ها فعال کرده، مگر آن‌که ایران و غرب به یک توافق دیپلماتیک دست یابند.

کشورهای اروپایی اعلام کرده‌اند در صورتی که ایران مذاکرات مستقیم با آمریکا درباره برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرد، دسترسی بازرسان سازمان ملل به سایت‌های هسته‌ای‌اش را فراهم کند و نسبت به بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا که به گفته آژانس در اختیار دارد پاسخگو باشد، حاضرند مهلت تعیین‌شده را تمدید کنند.