نامه سرگشاده ضحاک به مردم ایران مسعود میرراشد

ضحاک در این روایت نه هیولایی اسطوره‌ای، بلکه آیینه‌ای از جامعه‌ای گرفتار در خواب، خودفریبی و تکرار تاریخی است. مسعود میرراشد در این نوشته روشنفکران و حاکمان را همگی در چرخهٔ فساد و مسئولیت‌گریزی شریک می‌داند و با زبانی تند اما اندیشمندانه، آنان را به بیداری، خودشناسی و بازنگری در ریشه‌های فرهنگی و اخلاقی خویش فرا می‌خواند.

نامه سرگشاده ضحاک به مردم ایران
مردم ایران

من ضحاک پور مرداس، شاه شاهان، شاه ایران و انیران، اسطوره ی دوران هزاره هاست که در دالانهای تاریک و تودرتوی دماوند گوشه نشسته ام، از جهان هیاهو گسسته ام و از همه چیز خسته ام. در این سالها در خویشتن خویش ناغوشیدم و کوشیدم در گفتگوی من با خویشتن درون بکاوم و به آن چه گذشت بیندیشم.

گوشه نشسته ام و با خود سخن می گویم و نه با دیگران. مرا با هیاهو کاری نیست چون بر این باورام که خیزآبگاه در کرانه هاست. از همین روی در هزاره ها سخنی از من نشنیده اید.

مرا با جهان میرایان کاری نیست و در این سالها تنها هم نشین ام فرزند ارشد خدا، این سرور آزادگان، خواجه ی خواجگان و سرور مهجوران شیطان بوده است.

می دانید که او پدر آزاداندیشان جهان بوده و کوشیده به انسانها اندیشیدن بیاموزد و در این راه سختی ها و رنجهای فراوان به جان خریده است.

هم او اندر دل من افکند که این نامه را بنویسم و با شما سخن بگویم.

ابن نامه درکاوی تاریخ و اسطوره ها و یا دادخواهی نیست بل بانگ بیداری ست تا به کارتان آید و بلاگردان دردهای شما شود. آری بانگ بیداری ! زیرا کاغ کلاغ و عرعر الاغ بانگ بیدارگر نتواند بود.

بر این باورام که شما از خفته گان اید و بیشترین آسیبها متوجه خفته گان است.

بادا به خود بنگرید و ریشه ی دردها را در پندارها، گفتارها و کردارهای خود بجویید.

آن گونه که می بینم همه ستایش شما می گویند، سیاستمداران و دولتمردان از آن روی که در جهان امروز نیازمند شمای اند که در گذشته چنین نبوده است.

افسوس که روشنفکران نیز چنین اند و سخنی از گناهان شما نمی گویند.

می دانید اینان رنگ رنگ اند و گوناگون.

گروهی از آنان « تاریخ زیان اند» که برای زندگی زیان اند و زیان اند.

همان گونه که از نامشان هویداست در تاریخ می زیند و پندارهای خویش را در تابوت مردگان نهند چون بر این باوراند که « گذشته چراغ راه آینده است.»

گویی نمی دانند زیستن در تاریخ نه چراغ راه بل چاه زندگی انسانی ست زیرا تاریخ انباشته از حقیقت هایی ست که در راستای زمان دروغ بودنشان آشکار می گردد. از سوی دیگر پرسشی که در برابر تاریخ می نهید، پرسش دیروز و پریروز نیست بل پرسش امروز است و آمیخته با پیوندها،پندارها، اندیشه ها، ارزشها، رویدادها، احساس ها و نگرشهای امروزین که گوهرشان به گونه ای دیگر از گذشته است.

پس پاسخ پرسش امروز را چه گونه در تاریخ توان یافت ؟

از همین روی است که دانایان گویند « آینده چراغ راه حال و گذشته است.»

بیهوده گفته اند، مردمانی که گذشته ندارند، آینده نخواهند داشت. چه کشورهایی که گذشته ی درخشانی نداشتند اما از آینده ی روشنی برخوردار شدند و چه تمدنهای درخشانی که چون آینده نداشتند، نیست و نابود شدند و نشانی از آنان نیست.

از همین روی است که « تاریخ زیان » برای زندگی انسانی زیان اند و زیان اند.

گروهی دیگر « ستایش جویان اند » که چون سیاستمداران نیازمند ستایش اند.

ستایش می جویند تا با نام در هم آمیزند و در زندگی خود ریزند. سخن به گونه ای گویند که ستوده ی بیشینه شوند و آن چه باید نمی گویند.

برخی هم از نیک زنان و نیک مردان اند و آنان را کاری با نام و نان نیست بل سختی و درد به جان می خرند تا نیک بختی به سوی شما آورند اما روا نمی دارند درد بر دردهایتان بیفزایند و گناهانتان هویدا سازند.

دسته ای هم از « گوش مردان اند » که همه ی وجود گوش کرده اند و از رهبران می نیوشند تا به آن جامه ی حقیقت بپوشند. می گوشند و می گوشند تا پندارها دریابند و چون دریافتند فریاد کشند که دُر یافتند. اینان را چون پنداری نیست زیان چندانی هم نیست.

پس بهتر است به گروهی دیگر بنگریم که بسیاراند . اگرچه انسانهای نیکویی اند اما زیان بسیاری هم دارند. از « حقیقت آفرینان » می گویم که خود را هم آفریننده ی حقیقت می دانند و هم بخشنده ی آن. در گذشته به دنبال حقیقت های ناب بودند ولی چون حقیقت های ناب ورشکستند اینان راه گرداندند و اکنون به حقیقت های کوچک تر بسنده می کنند که حقیقت های مصلحتی می نامند. این که مصلحت چنین است و یا مصلحت نیست ورد زبانشان است.
چون به حقیقت های مصلحتی آنان بنگریم درمی یابیم که همان دروغ مصلحتی است که جامه ی دیگری پوشیده ، البته خدای زمان آشکار می کند که در دروغهایشان مصلحتی در کار نبوده و اگر هم بوده، مصلحت اربابان قدرت و ثروت بوده است.

آنگاه که خاموشی و ایستایی فرمان می راند، در ستایش پویایی و جنبش گویند و راهش را جویند و چون جنبش برآید، دُژم گردند و برگردند و راه گردانند و ای بسا در برابرش ایستند.

گویی نمی دانند با پندارهای خود انبوه وفاداران را آفرینند و وفادارانی که برده اند همیشه برده می مانند.

در دوران سکوت، خوش بیان و زیباکلام، فرمانروایان و فرمانروایی نکوهند و به انگیزش جوانان پردازند و آنگاه که جوانان به خشم آمده و می جوشند و می خروشند تا از بند رهند و درد نهند وبه شادی زیند و دگرگونی ای آفرینند، به نکوهش آنان می پردازند ؛ تا روزی که پویایی و جنبش چون مد فرونشیند و سپس همین دور کسالت آور و هراسناک را تکرار می کنند.

اینان اگرچه انسانهای نیکی هستند اما نه تنها آن چه باید بگویند نمی گویند بل ویژه گی خود را در رگان کردارها و پندارهای مردمان روان می سازند.

این گروه را در همه ی سرزمینها می یابید اما در سرزمین شما بسیاراند. (۱) اینان خویشاوند همان کسانی اند که خواستار سجده شیطان بر انسان شدند.

دسته ای دیگر « بینی مردان اند » و همان گونه که پیداست همه ی کالبد به بینی بدل ساخته اند. وقتی به آنان بنگرید بینی ای بزرگ می یابید به اندازه ی قامت انسان و چون نیک با ذره بین بنگرید به زیر آن بینی دستها و پاهای کوچکی می یابید. اینان پژوهشگر اندیشه، دانایی، خرد و فلسفه نیستند بل « بوی کباب پژوه اند » و از همین روی همه ی وجود به بینی بدل کرده اند، و می بویند و می بویند، می جویند و می جویند تا سرچشمه ی بوی کباب را بیابند و بر سر آن خوان بنشینند.

البته به اینها ایرادی نیست اما گاهی نگون بختانه بوی کباب می پژوهند و می یابند اما چون به آن جا رسند درمی یابند که بوی کباب نبوده بل خر داغ می کردند.

همان گونه که پیداست روشنفکران رنگ رنگ اند و گوناگون، اما در یک نکته حویشاوند یکدیگر؛ این که کاری به نارسایی های فرهنگی کشور ندارند و همواره از شما به عنوان «ملت مبارز ایران»، «خلق قهرمان ایران»، «ملت ستم دیده ایران»، «مردم مقاوم ایران»، «مردم شریف ایران» و غیره یاد می کنند.