اندیشه ، فلسفه
خواب ادامۀ بینش اسطورهای و دینی در جامعه است. اعتقاد به دیدن عالم غیب در خواب و دسترسی به مکنونات، نه تنها ما را در قلمروی فراتر از تجربه، بُعد زیستی-جسمانی و بدن قرار میدهد، بلکه تبعات و تأثیرات زیادی در روابط انسانها و حیات ارزشهای فرهنگی و اجتماعی دارد. در جامعۀ امروز که شاهد روند مادیگرایی، تجربهگرایی علمی و تمدن هستیم، خواب رشتهای است که مردم با چنگ زدن به آن در پی پاسداشت ارزشها، عشق و معنا در زندگیشان هستند که این امر بیش از هر چیز بر مبنای پیوند عالم ماده با عالم ماوراءالطبیعه و ناپدید کردن مرز بین مرگ و زندگی است؛ در اینجا تعاریف زمان و مکان بیش از Continue reading
ریچارد رورتی فیلسوف پراگماتیست آمریکایی که لیبرال دموکراسی را نیز با عینک پراگماتیسم تحلیل و توجیه میکند، بر آن است که سیستم دموکراتیک حکومت نیازی به توجیهات معرفت شناسانهیِ مدرن ندارد و میتوان فارغ از توجیهات فلسفی- معرفتی و با عنایت به تجربهیِ مثبت سیستم لیبرال دموکراسی، آن را تجویز و توصیه Continue reading
در خانه مادری من تعدادی درخت کاج خیلی بلند هست که روی آنها کلاغها آشیانه ساختهاند. مجموعا پنج آشیانه کلاغ در حیاط مادریام هست. کلاغها در بهار و تابستان، هم خیلی کثیفکاری میکنند و هم غوغایی درست میکنند از دعوا و رقابت با هم؛ وقتی هم که گربهها پا به حیاط میگذارند، دیگر جنگ، مغلوبه میشود. Continue reading
نوشته حاضر در ادامه بخش سوم این سلسله مقالات، به نحوه حل بحران توسط تروریستهای مجاهد میپردازد. همانطور که انتظار میرفت پس از انتشار بخش سوم ارتش سایبری مجاهدین موجی از ناسزا و تهدید به نگارنده راه انداخت که دور از انتظار نبود. اما پرسشهای چندی نیز مطرح شد که مهمترین آن این نکته بود که امروز Continue reading
پیش درآمد بخش سوم این سلسله نوشتهها ادامه بررسی ویژگیهای روانی تروریسم مجاهد- فدایی و بازتاب آن در کنش سیاسی است. پاندمی کورونا موجب شد که نگارش این بخش به تعویق بیفتد. البته برخورد چپ بیوطن به پاندمی هم داستان جالبی برای پژوهش روانشناسی است. در یک جمله ویروس کورونا جایگزین Continue reading
مهمترین انقلاب علمی که در قرن ۲۱ در حال تکوین است، پژوهش درباره شیوه کارکرد مغز انسان است. بررسی این کارکرد مدتها توسط فلسفه صورت میگرفت پرسشهایی نظیر اندیشیدن چیست؟ فکر کدام است؟ توسط فیلسوفان طرح و پاسخ داده میشد. با تخصصی شدن علم شاخههای دیگری از علوم هم به فاکتورهای گوناگونی Continue reading
در سالهای اخیر کسانی که به دنبال چیزی والاتر از کتابهای خودیاریِ سنتی هستند، طرفدار کتابهای عمومی دربارهی رواقیگری (Stoicism) شدهاند. رواقیگری فلسفهای باستانی دربارهی انعطافپذیری (resilience) فردی است. عناوین کتبی که به این ژانر غیرداستانی تعلق دارند، گویا و اطمینانبخش هستند، و به خوبی چشمهای همهبینِ موتورهای جستجوی Continue reading
به نظر میرسد در میان روشنفکران دینی به رغمِ همهی اختلافنظرها و تنوع تعابیر، میتوان خطوط مشترک و جانمایههای یگانهای یافت. در اینجا تلقّی خودم را از مشخصههای روشنفکری دینی تقریر میکنم: Continue reading
بحثهای اخیر درباره رابطه دین و قدرت، علاوه بر نقد دین، امکان ارزیابی انتقادی پروژه روشنفکری دینی را نیز میسر کرده است. یک آفت آشکار در سالهای اخیر تقلیل دین به روانشناسی است. در اینجا این فرضیه مطرح میشود که زمین بازی جدیدی که روشنفکری دینی از سالها پیش در آن افتاده است لاجرم بازیگر را به سمت این مسیر سوق میدهد. لذا استدلال Continue reading
سران جمهوری اسلامی در ابتدا با ژست بیتفاوتی با انتخابات ایالات متحده مواجه شدند، با این ادعا که برای آنان فرقی ندارد چه کسی در آمریکا رییسجمهور شود و سیاست ایران در برابر این کشور مشخص است. همهی طیفهای درون حاکمیت، از رهبر جمهوری اسلامی و سپاه گرفته تا روحانی و ظریف هم بر آن تاکید کردند. Continue reading
وقتی همه میخواهند نشان بدهند که قربانی بودهاند، منتظر چه چیزهایی باید باشیم؟ جوامع انسانی در بیشترِ تاریخ محیط خوشایندی برای قربانیان جرم و خشونت نبودهاند. تمایل ما انسانها به سرزنش قربانی نیز سابقۀ دور و درازی دارد. اما به نظر میرسد Continue reading
«جمهوریِ “واحد و تجزیهناپذیرِ آزادی، برابری، برادری یا مرگ”…»
چارلز دیکنز، داستان دو شهر Continue reading
دستیابی به آینده مطلوب ،ازاساسیترین آرمانهای اندیشمندان علم سیاست است .از پیدایش نخستین نمودهای خردورزی و بینش سیاسی دریونان باستان تاکنون ،سوق دادن جامعه از وضع موجود به وضع مطلوب ،یکی از مهمترین دغدغه های سیاست پژوهان و سیاست گذاران بوده است .امروزه در جامعه علمی جهان ،علم سیاست از جمله علومی است که کنشگران آن ، نقش مهمی در شناسایی خط مشی ها ، تصمیم گیری ها و حرکت به سوی آینده مطلوب را دارند. با توجه به اهمیت بررسی آیندۀ علوم سیاسی در ایران و رسیدن به اهداف مطلوب و مناسب ، مطالعه آثار ارزشمند کمکی است برای رشد و پرورش این Continue reading
آنچه که در مورد هدفها و رفتار دونالد ترامپ قابل پیشبینی بود رخ نمود. در “دنیای پسا واقعیتی” یا به عبارت دیگر وارونهجهانی ( anti-worldناجهانی) که ترامپ و یاراناش ساخته و پرداختهاند در برابر هر واقعیت یک واقعیت بدیل یعنی در واقع یک ناواقعیت عرضه میشود. Continue reading
کاسیرر، هایدگر، ویتگنشتاین و بنیامین چگونه از قرن بیستم پرده برداشتند؟ کاسیرر در نامهای به همسرش در ۱۹۲۷ نوشت: «من میتوانم بی هیچ مشکلی، آنچه را که لازم میدانم، بیان کنم». این کاری نبود که دیگر فلاسفۀ بزرگ قرن بیستم بتوانند انجام دهند. دیگران گویا به تاریکی سفر کرده بودند و شبح نیستی را به چشم دیده بودند: بنیامین خودکشی کرد، تندخویی ویتگنشتاین کار دستش داد، و هایدگر درنهایت دچار فروپاشی روانی شد. برخلاف همۀ اینها، کاسیرر میلی افراطی به تعادل زندگی داشت. اما آیلنبرگ این چهار فیلسوف را در عصر جادوگران کنار هم نشانده و برایشان سرگذشتی فکری و خواندنی نوشته Continue reading
در ۷ ژوئیه نامهی سرگشادهای در مجلهی هارپر منتشر شد که ۱۵۳ نفر از نویسندگان، هنرمندان و روشنفکران آن را امضاء کرده بودند. این نامه در مجموع بیانیهای در دفاع از «آزادی بیان» تلقی شد. متن آن نسبت به اینکه «تبادل آزاد اطلاعات و دیدگاهها… هر روز محدودتر میشود» ابراز نگرانی کرده بود. اما گروه بزرگی از منتقدان نامه از جمله نویسندگان، هنرمندان و روشنفکران دیگر، اظهار داشتند که خلاف این گفته صادق است. آنها در مقابل میگفتند که در مقایسه با گذشته امروزه تعداد بیشتری از مردم برای سخنان خود تریبون عمومی در اختیار دارند. به نظر آنها کسانی که اخیراً به دلیل شرکت در کارزارهای شبکههای اجتماعی Continue reading
یرواند آبراهامیان پژوهشگر برجسته تاریخ، در مصاحبه با عنایت فانی در برنامه “به عبارت دیگر” بیبیسی فارسی، خود را مارکسیست فرهنگی نامیده و برتری اقتصاد بر همه چیز را نادرست میسنجد.[۱] اما برخلاف اظهاراتش در این برنامه، در مصاحبه با ایمان گنجی به مناسبت ترجمه کتاب “خمینیسم” به فارسی، از تحلیل Continue reading
آخرین رمان مارتین ایمیس، داستانِ درون، سفری است به گذشتههای زندگی خود او. مارتین ایمیس، رماننویس تأثیرگذار بریتانیایی، استادِ نوشتن طنزهای سیاه است و مهارت او برای توصیف دنیاهای آشوبزده و بحرانی، به شکلی ویژه، در اوضاع امروز جهان به کار میآید. کتاب جدید ایمیس، داستان درون، خودزندگینامهای است که در قالب رمان نوشته شده است. خودِ او، پدرش، بهترین دوستش یعنی کریستوفر هیچنز و بسیاری از دیگر آدمهای واقعی زندگیاش، شخصیتهای این رمان را تشکیل میدهند. ایمیس در مصاحبه با گاردین، از حالوهوایی میگوید که این رمان در آن نوشته شده است. Continue reading
سلبریتیها پادشاهانی یکروزهاند که شامگاه آنها را در پیشگاه معبد شهرت سر میبریم. سلبریتیها را کجای جهان انسانی باید جای داد؟ آیا این چهرههای جذاب پدیدههایی دینیاند؟ آیا بخشی از سیاستاند؟ یا شعبهای از بازار سرمایه؟ لوئیس لفهام میگوید اگر میخواهید سلبریتیها را بفهمید، باید از پایهایترین تصورتان دربارۀ آنها دست بردارید: اینکه آنها «انسانهایی شبیه ما» هستند. آنها ستارههاییاند که هم اوج گرفتنشان تماشایی است و هم نابود شدنشان، بتهایی که به دست ما ساخته شدهاند و با فریادهای ما فرو میشکنند. Continue reading
هر چند جهان مدرن و دنیای شهری شدۀ امروز دست آوردهای فراوانی را برای بهبود زندگی و رفاه بشر به ارمغان آورده است، اما مولد و ایجاد کننده خطرات و تهدیدهای بی شماری شده است که آثار و تبعات آن به طور فزآینده بر پیکر انسان، طبیعت و زیست گاه کره زمین وارد می شود. ظرف چند قرن اخیر به ویژه از قرن بیستم به این سو عامل اصلی تهدیدکنندۀ جوامع بشری تأکید بیشتر بر رشد صنعت، پیشرفت های فنی و علمی پُر شتاب، تشدید عقلانیت ابزاری[۱] و مدرن سازی اقتصادی بوده است. عمل انسانی و انباشتگی ثروت و توسعه تجاری و موفقیت های اقتصادی خاصه در دوره اخیر حکایت از قابلیت های صنعتی نوع Continue reading