اندیشه ، فلسفه
خیزشهای بهار عربی، انقلابهای رنگی و مخملی در جمهوریهای شوروی سابق و اروپای شرقی، هم نظامهای سیاسی مستقر در این کشورها را با چالشی جدی روبرو کرد، و هم نظریههای کلاسیک انقلاب را زیر سؤال برد. نظریههای کلاسیکِ جامعهشناسی، مانند نظریههای مارکسیستی یا نظریهی تدا اسکاچپول[i] یا چارلز تیلی[ii]، انقلاب را از طریق کنش تودهای خشونتآمیز تعریف و تحلیل میکردند. اما این Continue reading
ائتلاف و ایجاد اتصالات بین سازمانهای مختلف جامعه مدنی یکی از سازوکارهای اصلی قدرتسازی از پایین و تأثیرگذاری روی سیاستهای دولت در حوزههای مختلف است. گروههای مختلف اجتماعی معمولاً به تنهایی توان اثرگذاری بر سیاستگذاری دولتی را ندارند و تنها از مجرای تجمیع قدرتشان از طریق ائتلاف و همبستگی با یکدیگر است که میتوانند بر سیاستها و ساختار دولت اثرگذار باشند. اما چه نوع ائتلاف و همبستگی بیشترین ظرفیت برای قدرتسازی اجتماعی را دارد؟ Continue reading
اپوزیسیون سیاسی ایران، بویژه در طیف چپ، طی چند دهه اخیر تحولات چشمگیری را از سرگذرانده است. در حالی که تا مقطع انقلاب ۵۷ و حتی دهه نخست پس از آن، برهم زدن نظم موجود، راهکار هرگونه تحول سازنده دانسته میشد، به تدریج گروههای بزرگی از انقلابیون با پی بردن به ناسازگاری رویکرد حذفی با روند مردم سالاری، با گفتمان انقلابی وداع کردند و به رفرمیسم روی آوردند. این تحول باوجود اهمیت Continue reading
به طور کلی لاییسیته به معنای استقلال حکومت(دولت) از دین است به نحوی که حکومت بدون تأثیرگرفتن از دین امور دولت-کشور را کنترل کند نکته ای که در اینجا باید مدنظر قرار گیرد این است که لاییسیته سیاست را از دین جدا نمی کند بلکه فقط می خواهد دولت(امور مربوط به حکومت) را از دین و مذهب جدا کند پس بر این اساس دولت لاییک «ضد دین» نیست و فقط به Continue reading
سه ماه از زمانی که در خیابانها روسری از سر برداشتهایم میگذرد. خیابانهایی که در آنها تردد میکنیم ــ شامل عابران و کسبه و حتی پلیس و نیروهای سرکوب ــ به وجودِ ما عادت کردهاند اما در درون بسیاری از ما، و در لایههای نادیدنیِ جامعه، هنوز وضعیت غیرعادی است. این هول و تکان درونی چندان مجالی برای بروز ندارد، و شاید تنها شاهدش که در عکسها و فیلمها ثبتشدنی است، شالی باشد که هنوز دور Continue reading
ماه گذشته ابراهیم الاصیل، تحلیلگر ارشد در «مؤسسهی خاورمیانه»، رشتهتوییتی را خطاب به کاربران ایرانی نوشت که بسیار پرمخاطب شد. الاصیل که اهل سوریه است و در خیزش سوریها علیه رژیم بشار اسد مشارکت داشت از تجربهی پرفرازونشیب و ناکام فعالان سوری و درسهای تلخ اما مهمی نوشته بود که آموختند. او ابراز امیدواری کرده بود که ایرانیها Continue reading
«…. انسانی که در گستره بزرگی جویی و فرزانگی تلاشها میکند، باید برای کثیری از چیزها گشوده فکر باشد.»
Continue reading
تصور رایجی که بهواسطهی پروپاگاندای رسانهای بهوجود آمده این است که اقتصاد ایران تنها به نفت و محصولات مرتبط با آن وابسته است و بهلحاظ صنعتی بسیار عقبافتاده است. این تصور تا چه اندازه درست است؟ آمارهای موجود دربارهی رشد اقتصادی چه معنایی درخصوص اقتصاد ایران در بر دارد؟ آیا تمامی Continue reading
چه زمانی چیزی را به خودیِ خود چیزی میدانیم؟ کلمهی دین را معمولاً با این فرض به کار میبریم که «به خودی خود» چیزی است. اما این «چیز» که این کلمه به آن اشاره دارد، چیست؟ آیا کاربرد این کلمه با این انتظار همراه است که چیزی (شاید واقعی و انضمامی) در دین به خودیِ خود وجود دارد؟ Continue reading
روشنفكری بهمعنای اندیشیدن ناشناختهها و روشنكردن تاریكیها هرگز نخبهبودن و نخبهشدن نیست. چه حاصل كه آدم چون لنگ است تیزپای جامعهی افلیجها باشد. اما روشنفكر فرهنگ ما را در وهلهی اول از جمله بهاین میتوان شناخت كه بهازایش نخبهها از تصفیه، تغلیظ و تلطیف مایههای همگانی پدید میآیند تا همگانپسند بیندیشند. یك خصوصیت ذاتی همگانیبودن این است Continue reading
می اندیشم پس هستم، هستم چون فكر می كنم، فكر می كنم چون شك می كنم. انسان نباید هیچ امری را به عنوان حقیقت قبول كند، مگر آنكه به راستی در نظر او حقیقت باشد. دکارت Continue reading
هگل(1831-1770.م.)، مهمترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان، اوج ایده آلیسم مطلق، در کنار فیشته و شلینگ، نماینده اصلی ایده آلیسم آلمانی است. شخصیت او ترکیبی است از واقعگرایی، نبوغ، امید، و شک. وی یکی از مهمترین متفکران فلسفه کلاسیک در کنار ارسطو، دکارت، کانت، نیچه، هایدگر، ویتگنشتاین، و فوکو است که Continue reading
امروز تقریباً کفرگویی است اگر کسی بگوید دانش علمی سرجمع کل دانشها نیست. اما کمی تأمل نشان میدهد که بدون هیچ تردیدی دستهای از دانشهای بسیار مهم اما سازماننیافته وجود دارد که احتمالاً نمیتوان آن را علمی، به معنای دانش قواعد کلی، نامید: یعنی دانش نسبت به شرایط زمانی و مکانی خاص. از این جهت است که در عمل هر فردی بر دیگران یکجور Continue reading
مباحثه همان «در امری با هم بحث و گفتوگو کردن» است که آن را «جدل» و «مجادله» هم نامیدهاند. در واقع اگر دو نفر درباره حقیقت و ماهیت چیزی بحث کنند، میگویند مجادله صورت گرفته است. اگر این مجادله رودررو و مقابل چشم دیگران باشد، به آن مناظره میگویند و اگر مکتوب باشد، میگویند مجادله قلمی صورت گرفته است. مجادلههای اقتصادی علم اقتصاد را Continue reading
آنجلا دیویس، پژوهشگر نامدار فمینیست و فعال سیاسی آمریکایی، از اوایل سال ۱۹۷۰ فعالیت خود را در زمینهی حمایت از زندانیان سیاسی و مبارزه با حکم اعدام آغاز میکند و در همان سال خودش نیز به جرم مشارکت در آدمربایی و قتل، زندانی و محکوم به اعدام میشود و کارزارهای جهانیِ گستردهای در حمایت از او و لغو حکم اعدام شکل میگیرد. مستند «آنجلا دیویس Continue reading
چندین سال قبل، گروهی از پژوهشگران دانشگاههای پرینستون، هاروارد و یِیل در نامهای سرگشاده به دانشجویان تازهوارد توصیههایی کردند. پیام آن نامه به طور خلاصه این بود: استقلال فکری داشته باشید. در این Continue reading
ساختار بحث: دموکراسی و آزادی، آرمانی است از ۱۲۰ سال پیش تا به امروز فعالان دموکراسی خواه و آزادی خواه ایرانی آن را پی گرفته اند. اما این مبارزات تا کنون، با وجود دو انقلاب و جنبش قدرتمند ملی کردن صنعت نفت و خیزش های متعدد بعد از انقلاب، بخصوص در خرداد ۷۶ و در جنبش سبز و غیره، شوربختانه هنوز به نتیجه نرسیده است. بحث و استدلال مقاله حاضر Continue reading
کمتر متفکّری به اندازهٔ لودویگ فون میزس و هانا آرنت بر مفهوم کنش انسانی** تأکید کرده است. تمام شرح و تفصیلهای میزس در باب علم اقتصاد را میشود به تلقی یگانهٔ او از کنش انسانی نسبت داد و به همین ترتیب، Continue reading
کمپین ” وکالت” به شازده “برای گذار به ایران آزاد و آباد”، حاصل دفع شدن از سوی جنبش انقلابی از یک سو، و سر نگرفتن طرح ” اول اتحاد” احزاب سیاسی حول محوریت ” نمادین” رضا پهلوی از سوی دیگر است. حالا که Continue reading
مصطفی رحیمی، روشنفکر، حقوق دان، جامعه شناس و استاد دانشگاه به نوستر اداموس ایران معروف شده است بیشتر از آن رو که در ۲۵ دی ماه ۱۳۵۷ در نامه سرگشاده ای خطاب به آیت الله خمینی با عنوان؛ “چرا با جمهوری اسلامی مخالفم؟!”(خوانش صوتی این نامه پیوست است) کوشید تا چیزی را در خشت خام ببیند که امواج توفنده انقلابیون حتی آن را در آینه نیز نمی دیدند! انتشار این نامه اگر چه در آن ایام Continue reading