نوید عصر اطلاعات با منابع باز

هفته‌نامه اکونومیست در مقاله اصلی این هفته خود به مساله ظهور اطلاعات با منابع باز اشاره کرده است. در این مقاله آمده است: بزرگ‌ترین امید دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ این بود که اینترنت اجباری برای «باز بودن» و «آزادی» خواهد بود. آن‌طور که استوارت برند، یکی از پیشگامان جوامع آنلاین می‌گفت: اطلاعات می‌خواهند آزاد باشند، چراکه هزینه به دست آوردن آنها هر روز در حال کاهش است. ولی این‌طور نبود. اطلاعات بد اغلب اطلاعات خوب را بیرون می‌رانند. دولت‌های اقتدارگرا تکنولوژی‌هایی را به کار می‌گیرند که قرار بود گیج و سردرگم‌شان کند و اطلاعات به عنوان سلاح جنگی به کار گرفته می‌شود. ولی در میان این ناامیدی‌ها یک پیشرفت امید تازه‌ای ایجاد کرده است: ظهور عصر اطلاعات با منابع باز (osint)‌.

◀️  اطلاعات جدید تا کجا پیش آمده‌اند؟

✏️حسگرهای جدید، از دوربین‌های داشبوردی گرفته تا ماهواره‌ها که می‌توانند آن‌سوی طیف الکترومغناطیسی را مشاهده کنند، طوری در حال بررسی سیاره زمین و مردمش هستند که قبلا هرگز وجود نداشته است. اطلاعاتی که آنها جمع‌آوری می‌کنند هر روز ارزان‌تر می‌شود. ۲۰ سال قبل تصاویر ماهواره‌ای هزاران دلار ارزش داشتند، امروز اما اغلب رایگان هستند و کیفیت بی‌نظیری هم دارند. تصاویر از هر نقطه‌ای از زمین، از یک نفتکش آسیب دیده گرفته تا مسیری که توسط دونده‌ها در شهری طی شده، تنها با چند کلیک در دسترس است. جوامع آنلاین و ابزارهای مشارکتی چون اسلک Slack علاقه‌مندان و متخصصان را قادر می‌سازد تا از این اطلاعات برای حل معماها استفاده کنند و با سرعت شگفت‌انگیزی اقدامات بد را کشف کنند. دیده‌بان حقوق بشر برای ثبت پاک‌سازی قومی در میانمار تصاویر ماهواره‌ای را مورد بررسی قرار داده است. نانوماهواره‌ها به سیستم شناسایی خودکار کشتی‌هایی مجهز هستند که به طور غیرقانونی ماهی‌گیری می‌کنند. کارآگاه‌های تازه‌کار با استفاده از سرنخ‌های جغرافیایی در پس‌زمینه عکس‌ها در شناسایی سوءاستفاده جنسی از کودکان به کمک آژانس پلیس اتحادیه اروپا Europol آمده‌اند. حتی صندوق‌های ریسک که به طور معمول حرکت مدیران شرکت‌ها در جت‌های خصوصی را دنبال می‌کنند، برای پیش‌بینی ادغام و خریدها توسط شبکه‌ای از افراد تازه‌کار در سراسر جهان مورد پیگیری قرار می‌گیرد. از این رو اطلاعات با منابع باز جامعه مدنی را ارتقا داده، اجرای قانون را تقویت کرده و کارآیی بازارها را افزایش داده است و می‌تواند برخی از قدرتمندترین کشورهای جهان را به تعظیم وادارد.

◀️  اطلاعات باز گریبان‌گیر قدرت‌ها

✏️گروه تحقیقاتی بلینگات Bellingcat تنها با استفاده از چند عکس، تصاویر ماهواره‌ای و هندسه ابتدایی، نقش روسیه در سرنگونی پرواز mh۱۷ خطوط هوایی مالزی بر فراز اوکراین در سال ۲۰۱۴ را در برابر تکذیب شدید از سوی کرملین، نمایان کرد. در ادامه نیز عوامل روس را که در سال ۲۰۱۸ در انگلستان اقدام به ترور سرگی اسکریپال، جاسوس سابق روسیه کردند، شناسایی کرد. روزنامه‌نگاران و محققان تازه‌کار از اطلاعات با منابع باز برای جمع‌آوری گستره واقعی اردوگاه‌های اویغورها در شین جیانگ چین استفاده کردند. در هفته‌های اخیر نیز محققان با مشاهده تصاویر ماهواره‌ای دریافته‌اند که چین در حال ساخت صدها سیلوی موشکی هسته‌ای در بیابان است. چنین آزادی اطلاعاتی وعده اثرات بسیار عمیقی را می‌دهد. ماهیت غیرمتمرکز و برابری طلب این اطلاعات قدرت داوران سنتی حقیقت و دروغ، به ویژه‌ دولت‌ها، جاسوس‌ها و سربازان‌شان را از بین می‌برد. آنها که ایمان دارند که سری بودن می‌تواند به آسانی توسط افرادی که در قدرت هستند مورد سوءاستفاده قرار گیرد، از اطلاعات با منابع باز استقبال می‌کنند.

◀️  هزینه‌سازی حقیقت برای دولت‌ها

✏️این احتمال که حقیقت روشن خواهد شد هزینه کارهای غلط را برای دولت‌ها افزایش می‌دهد. گرچه اطلاعات با منابع باز ممکن است از حمله روسیه به اوکراین یا ساخت اردوگاه‌های کار توسط چین جلوگیری نکند، ولی پوچی دروغ‌های‌شان را نمایان می‌کند. الیوت هیگینز  ‌Eliot Higgins، بنیان‌گذار بلینگات‌ به درستی سازمان خود را سازمانی اطلاعاتی برای مردم خطاب می‌کند و جای تعجب نیست که رئیس جاسوسی روسیه اخیرا در همین ماه شدیدا به آن اعتراض کرده است. لیبرال دموکراسی‌ها نیز صادق‌تر خواهند شد. شهروندان دیگر مجبور نخواهند بود بدون مدرک به دولت‌های‌شان اعتماد کنند. رسانه‌ها نیز راه‌های جدیدی برای پاسخگو کردن آنها خواهند داشت. منابع باز و روش‌های امروز به روشن شدن اتهامی که جورج بوش در سال ۲۰۰۳ مبنی بر تولید سلاح‌های شیمیایی، بیولوژیکی و هسته‌ای به عراق وارد کرد نیز کمک کرده است و می‌تواند حمله آمریکا را مورد رسیدگی دقیق‌تری قرار دهد.