محمد خاتمی: برای اصلاحات نیازی به تغییر قانون اساسی نیست، مردم حق دارند نومید شوند

محمد خاتمی، رئیس جمهور اسبق ایران و رهبر اصلاح‌طلبان حکومتی، در پیامی که به مناسبت سالگرد انقلاب ۱۳۵۷ داده به شکست اصلاحات اعتراف کرده و گفته مردم حق دارند از آن ناامید باشند، با این حال پیشنهادهایی برای بهبود اوضاع داده و گفته انجام آنها «منوط به تغییر و اصلاح قانون اساسی (که حتماً در جای خود لازم است) نیست بلکه با بازگشت به روح (و حتی نصّ ) همین قانون اساسی اینهمه اصلاحات میسر است.»

او در پیام خود با بیان اینکه «نباید خود را اسیر اصطلاحات و نیز تقسیم بندی های طبیعی یا مصنوعی کرد»، از تکثر اصلاح‌طلبان گفته با اشاره به اشتراک میان آنان و برخی «افرادی که در جبهه اصولگرایان بوده و نیز وابسته به جبهه‌های نام و نشان دار یا بی نام و نشانند» خواهان همراهی نیروهای پراکنده‌ای شده که «خواستار تغییر ساختار و رویکرد و رفتارند ولی براندازی را به خصوص با خطراتی که برای مردم و کشور دارد توصیه نمی کنند».

پیام آقای خاتمی یک روز پس از آن منتشر شده است که میرحسین موسوی از حبس خانگی ۱۲ ساله پیامی برای ضرورت تغییر قانون اساسی و تشکیل مجلس موسسان داده است.

محمد خاتمی در پیام تفصیلی خود، که در کانال تلگرام رسمی‌اش منتشر شده، گفته: «اصلاح طلبی به شیوه و روال تجربه شده… اگر نگوییم ممتنع شده است دست کم به صخره ستبر بن بست برخورد کرده است و مردم هم حق دارند از آن مثل خود نظام حاکم نومید شوند.»

او شیوه اصلاح‌طلبی را این طور توصیف کرده است: « درخواست از مقامات بالا دستی برای اصلاح که نشان داده اند حتی آن را نمی شنوند چه رسد به اینکه در آن تأمل و به آن عمل کنند – و نیز حضور در عرصه قدرت به هر قیمتی، که به هیچ قیمتی امکان حضور به اصطلاح غیر خودی را نمی دهند.»

آقای خاتمی اذعان کرده است که « راه اصلاح خواهی و اصلاح طلبی به شیوه سابق به بن بست رسیده است»، اما گفته که «اصلاح طلبی ظرفیتی بیش از اصلاح طلبان به معنای متعارف دارد» و ابراز امیدواری کرده تا این نیروهای دیگر «صدای خود را به جامعه و حاکمیت برسانند شاید ( و البته شاید) حاکمیت را هم وادار به تغییر رویه و پذیرش اصلاح گردانند».

از اعتراضات دی ماه ۱۳۹۶ به بعد انتقادهای زیادی علیه اصلاح‌طلبان و شخص محمد خاتمی مطرح شده و حتی برخی از هواداران این جریان سیاسی او را به سازشکاری و سکوت در برابر فشارهای امنیتی متهم می‌کنند. آنان موضع انتقادی تندتری در برابر حکومت گرفته‌اند و برخی جمهوری اسلامی را اصلاح‌ناپذیر می‌دانند.

البته اختلاف در میان اصلاح‌طلبان سابقه طولانی‌تری دارد.

در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ محمد خاتمی برای انتخابات اعلام نامزدی کرده و گفته بود بین او و میرحسین موسوی تنها یک نفر نامزد خواهد شد. مدتی بعد اعلام نامزدی غافلگیرانه میرحسین موسوی به انصراف آقای خاتمی و از سوی ناظران به اختلاف نظری عمیق میان این دو رهبر سیاسی برداشت شد.