جزئیات جدیدی از عملیات پیجر موساد

عملیات پیجر موساد: نفوذ اسرائیل به حزب‌الله: دو سال پیش وقتی مدل اولیه پیجرهای آپولو به حزب‌الله ارائه شد، به نظر می‌رسید که به طور دقیق نیازهای یک گروه شبه‌نظامی با شبکه گسترده‌ای از نیروها و به شدت بدگمان را برآورده کند. پیجر AR924 کمی حجیم بود، اما مقاوم و برای شرایط میدان جنگ ساخته شده بود. طراحی ضدآب تایوانی و باتری بزرگ آن که می‌توانست ماه‌ها بدون شارژ کار کند، از جمله ویژگی‌های این دستگاه بود. مهم‌تر از همه، هیچ خطری وجود نداشت که پیجرها توسط سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل ردیابی شوند. رهبران حزب‌الله به حدی تحت تأثیر قرار گرفتند که ۵۰۰۰ دستگاه از آن‌ها را خریدند و در ماه فوریه آن‌ها را به نیروهای سطح متوسط و پرسنل پشتیبانی تحویل دادند.

هیچ‌کدام از کاربران پیجرها شک نداشتند که آن‌ها یک بمب اسرائیلی با طراحی دقیق را حمل می‌کردند. حتی پس از انفجار هزاران دستگاه در لبنان و سوریه، تعداد کمی از افراد متوجه ویژگی خطرناک‌ترین آن‌ها شدند: یک فرآیند رمزگشایی دو مرحله‌ای که اطمینان می‌داد اکثر کاربران در هنگام انفجار، پیجر را با هر دو دست نگه داشته‌اند.

بنا به گفته مقامات اسرائیلی، آمریکایی و خاورمیانه‌ای، زمانی که سرویس اطلاعاتی موساد اسرائیل دستگاه‌ها را از راه دور در ۱۷ سپتامبر فعال کرد، تا ۳۰۰۰ افسر و عضو حزب‌الله – که بیشتر آن‌ها چهره‌های پشت‌صحنه بودند – به همراه تعداد نامعلومی از غیرنظامیان کشته یا مجروح شدند.

این عملیات یکی از موفق‌ترین و خلاقانه‌ترین نفوذهای یک سرویس اطلاعاتی به صفوف دشمن در تاریخ اخیر به شمار می‌رود. اما جزئیات کلیدی این عملیات — از جمله نحوه برنامه‌ریزی و اجرای آن و جنجالی که در درون ساختار امنیتی اسرائیل و در میان متحدان ایجاد کرد — اکنون در حال آشکار شدن است.

این روایت، که شامل جزئیات جدیدی از عملیات است، براساس مصاحبه با مقامات امنیتی اسرائیلی، عرب و آمریکایی، سیاستمداران و دیپلمات‌هایی که از این وقایع مطلع بودند، و همچنین مقامات لبنانی و افرادی نزدیک به حزب‌الله، تدوین شده است. آن‌ها به شرط ناشناس ماندن حاضر شدند تا درباره اطلاعات حساس صحبت کنند. آن‌ها از یک برنامه چندساله گفتند که در مقر موساد در تل‌آویو آغاز شد و در نهایت شامل گروهی از عوامل و همدستان بدون اطلاع از ماهیت عملیات در چندین کشور شد.

این گزارش «واشنگتن پست» نشان می‌دهد که چگونه این عملیات نه تنها صفوف رهبری حزب‌الله را نابود کرد بلکه اسرائیل را جسورتر کرد تا رهبر عالی حزب‌الله، حسن نصرالله، را هدف قرار دهد و خطر یک جنگ گسترده‌تر در خاورمیانه را افزایش دهد.

ایران روز سه‌شنبه (اول اکتبر ۲۰۲۴) در واکنش به حملات اسرائیل نیروهای حزب‌الله، حدود ۱۸۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک کرد و هشدار داد که اگر درگیری تشدید شود، عواقب سخت‌تری در راه خواهد بود.

علی خامنه‌ای، رهبر عالی ایران، در خطبه نماز جمعه در تهران گفت: “مقاومت در منطقه حتی با کشته شدن رهبران خود عقب‌نشینی نخواهد کرد.”

اما در اسرائیل، این حمله رهبران سیاسی کشور را قانع کرد که حزب‌الله می‌تواند تحت فشار قرار گرفته و با استفاده از حملات هوایی و در نهایت یک تهاجم زمینی به طور نظام‌مند از هم بپاشد. با این حال برخی مقامات در حالی که موفقیت عملیات پیجرها را تحسین می‌کردند، همچنان نگران پیامدهای گسترده‌تر این عملیات و  گسترش درگیری‌ها بودند.

یکی از مقامات سیاسی اسرائیل، در اشاره به طرح پیجر، نگرانی‌ها را در قالب یک شوخی در جلسه‌ای با مقامات موساد خلاصه کرد. او گفت: “ما نمی‌توانیم تصمیم استراتژیکی مانند تشدید درگیری در لبنان را با تکیه بر یک اسباب‌بازی بگیریم.”

طراحی‌شده توسط موساد، مونتاژشده در اسرائیل

طبق گفته مقامات اسرائیلی، خاورمیانه‌ای و آمریکایی که از طرح عملیات پیجرها مطلع بودند، ایده این عملیات در سال ۲۰۲۲ به وجود آمد. بخش‌هایی از این طرح بیش از یک سال پیش از حمله ۷ اکتبر حماس که منطقه را به سوی جنگ سوق داد، شکل گرفت. این دوران نسبتاً آرامی در مرز جنگ‌زده شمالی اسرائیل با لبنان بود.

در میان گروه‌های مختلف شبه‌نظامی تحت حمایت ایران که سلاح‌هایشان به سوی اسرائیل نشانه رفته است، حزب‌الله به مراتب قوی‌ترین گروه است. مقامات اسرائیلی با اضطراب فزاینده‌ای شاهد بودند که این گروه لبنانی سلاح‌های جدیدی به زرادخانه‌ای که قبلاً قادر به هدف‌گیری شهرهای اسرائیلی با ده‌ها هزار موشک هدایت‌شونده دقیق بود، اضافه می‌کند.

موساد، سرویس اطلاعاتی اسرائیل که مسئول مقابله با تهدیدات خارجی علیه این کشور است، سال‌ها برای نفوذ به حزب‌الله با استفاده از نظارت الکترونیکی و خبرچین‌های انسانی تلاش کرده بود. با گذشت زمان، رهبران حزب‌الله به آسیب‌پذیری گروه خود در برابر نظارت و هک اسرائیل پی بردند و از این می‌ترسیدند که حتی تلفن‌های همراه معمولی نیز به دستگاه‌های شنود و ردیابی تحت کنترل اسرائیل تبدیل شوند.

بدین ترتیب، ایده ایجاد یک نوع اسب تروا در ارتباطات حزب‌الله به وجود آمد. حزب‌الله به دنبال شبکه‌های الکترونیکی نفوذناپذیر برای انتقال پیام‌های خود بود و موساد طرحی دو مرجله‌ای را به اجرا گذاشت که منجر به خرید دستگاه‌هایی توسط این گروه شبه‌نظامی شد که به نظر برای این کار مناسب بودند؛ تجهیزاتی که موساد طراحی و در اسرائیل مونتاژ کرده بود.

اولین بخش از طرح، واکی‌تاکی‌های بمب‌گذاری‌شده بود که نزدیک به یک دهه پیش، در سال ۲۰۱۵، توسط موساد به لبنان وارد شد. این رادیوهای دوطرفه قابل حمل دارای باتری‌های بزرگ، یک ماده منفجره پنهان و یک سیستم شنود بودند که به اسرائیل دسترسی کامل به ارتباطات حزب‌الله را می‌داد.

برای مدت ۹ سال، اسرائیلی‌ها به شنود حزب‌الله قانع بودند، در حالی که گزینه تبدیل واکی‌تاکی‌ها به بمب را برای موقعیتی دیگر در آینده نگه داشته بودند. اما بعدا یک فرصت جدید و یک محصول جذاب جدیدی به وجود آمد: یک پیجر کوچک مجهز به یک ماده منفجره قوی.  طنز تلخ ماجرا ماه‌ها بعد مشخص شد؛ خود حزب‌الله به صورت غیرمستقیم هزینه این بمب‌های کوچک را پرداخت کرد که بسیاری از اعضایش را می‌کشت یا مجروح می‌کرد.

از آنجایی که رهبران حزب‌الله به خرابکاری احتمالی هشیار بودند، پیجرها نمی‌توانستند از اسرائیل، ایالات متحده یا دیگر کشورهای متحد اسرائیلی دیگری تهیه شوند. بنابراین در سال ۲۰۲۳، حزب‌الله شروع به دریافت پیشنهادهایی برای خرید عمده پیجرهای با برند تایوانی آپولو کرد؛ یک علامت تجاری معتبر و یک محصولی که در سطح جهانی توزیع می‌شد و هیچ پیوند مشخصی با اسرائیل یا منافع یهودی نداشت. شرکت تایوانی هیچ اطلاعی از این طرح نداشت.

این پیشنهاد خرید از سوی یک مقام بازاریابی مورد اعتماد حزب‌الله که با آپولو ارتباط داشت، مطرح شد. این مقام بازاریابی که هویتش فاش نشده، یک نماینده سابق فروش خاورمیانه‌ای برای شرکت تایوانی بود که شرکت خود را تأسیس کرده و مجوز فروش یک خط تولید پیجر با برند آپولو را به دست آورده بود. در سال ۲۰۲۳، او یکی از محصولات شرکت خود را به حزب‌الله پیشنهاد داد: پیجر مقاوم و قابل اعتماد AR924.

یکی از مقامات اسرائیلی که در جریان جزئیات عملیات قرار داشت، گفت: «او کسی بود که با حزب‌الله در تماس بود و به آن‌ها توضیح داد که چرا پیجر بزرگ‌تر با باتری بزرگ‌تر از مدل اصلی بهتر است.» یکی از ویژگی‌های اصلی AR924 این بود که «امکان شارژ با کابل را داشت و باتری‌هایش ماندگاری بیشتری داشتند.»

در نهایت، تولید واقعی این دستگاه‌ها برون‌سپاری شد و مقام بازاریابی هیچ اطلاعی از عملیات نداشت و نمی‌دانست که پیجرها در اسرائیل و تحت نظارت موساد مونتاژ شده‌اند. پیجرهای موساد، هر کدام با وزنی کمتر از سه اونس (هر اونس کمی بیش از ۲۸ گرم است)، دارای یک ویژگی منحصربه‌فرد بودند: یک بسته باتری که مقدار کمی از یک ماده منفجره قوی را در خود جای داده بودند.

در یک شاهکار مهندسی، بخش بمب به قدری ماهرانه پنهان شده بود که حتی اگر دستگاه باز می‌شد نیز تقریباً غیرقابل کشف بود. مقامات اسرائیلی معتقدند که حزب‌الله برخی از پیجرها را باز کرده و حتی ممکن است آن‌ها را با اشعه ایکس بررسی کرده باشد.

همچنین دسترسی از راه دور موساد به این دستگاه‌ها نامرئی بود. یک سیگنال الکترونیکی از سرویس اطلاعاتی می‌توانست هزاران دستگاه را به صورت همزمان منفجر کند. اما برای ایجاد بیشترین آسیب، انفجار نیز می‌توانست با استفاده از یک فرآیند دو مرحله‌ای ویژه برای مشاهده پیام‌های رمزگذاری‌شده، فعال شود.

یک مقام گفت: «برای خواندن پیام، باید دو دکمه را فشار می‌دادید.» در عمل، این بدان معنا بود که هر دو دست باید استفاده می‌شد.

در انفجار بعدی، کاربران تقریباً مطمئناً «هر دو دست خود را مجروح می‌کردند» و بنابراین «قادر به جنگیدن نبودند.»

بیشتر مقامات ارشد دولت اسرائیل تا ۱۲ سپتامبر از این عملیات اطلاعی نداشتند. در همان روز بود که نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو مشاوران اطلاعاتی خود را برای یک نشست جهت بحث در مورد اقدام احتمالی علیه حزب‌الله فراخواند.

بر اساس خلاصه‌ای از جلسه که چند هفته بعد توسط مقامات مطلع ارائه شد، مقامات موساد برای اولین بار  یکی از محرمانه‌ترین عملیات‌های این سازمان را از نظر گذراندند. تا آن زمان، اسرائیلی‌ها پیجرهای بمب‌گذاری‌شده را در دست و جیب هزاران نفر از اعضای حزب‌الله قرار داده بودند.

مقامات اطلاعاتی اسرائیل همچنین درباره یک نگرانی دیرینه صحبت کردند: با افزایش بحران در جنوب لبنان، خطر کشف مواد منفجره نیز افزایش یافته بود و ممکن بود  سال‌ها برنامه‌ریزی و فریب دقیق، به سرعت بر باد رود.

در سراسر نهاد امنیتی اسرائیل، یک بحث شدید درگرفت. همه، از جمله نتانیاهو، پذیرفتند که انفجار هزاران پیجر می‌توانند به حزب‌الله خسارت‌های فراوانی وارد کنند، اما ممکن است واکنش شدید حزب‌الله را نیز به دنبال داشته باشد؛ از جمله یک حمله موشکی تلافی‌جویانه از سوی رهبران باقیمانده حزب‌الله، و شاید حتی ورود ایران به میدان.

یک مقام اسرائیلی گفت: «واضح بود که برخی خطرات وجود دارد.» برخی، از جمله مقامات ارشد نیروهای دفاعی اسرائیل، درباره احتمال تشدید کامل درگیری با حزب‌الله هشدار دادند، در حالی که سربازان اسرائیلی همچنان عملیات خود را علیه حماس در غزه ادامه می‌دادند. اما دیگران، عمدتاً موساد، این را فرصتی برای به‌هم زدن وضعیت موجود با «چیزی شدیدتر» می‌دیدند.

ایالات متحده، نزدیک‌ترین متحد اسرائیل، از پیجرهای بمب‌گذاری‌شده یا بحث دورن دستگاه‌های امنیتی اسرائیل در مورد فعال‌کردن آن‌ها اطلاعی نداشت.

در نهایت، نتانیاهو فعال‌کردن دستگاه‌ها را در زمانی که بیشترین آسیب را وارد می‌کردند، تأیید کرد. در هفته بعد، موساد شروع به آمادگی برای منفجرکردن پیجرها و واکی‌تاکی‌هایی که از قبل در دست افراد حزب‌الله بودند، کرد.

در همین حال، در اورشلیم و تل‌آویو، بحث درباره کمپین علیه حزب‌الله گسترش یافت و یک هدف بسیار مهم دیگر را شامل شد: خود نصرالله.

موساد سال‌ها از محل اقامت رهبر حزب‌الله در لبنان اطلاع داشت و به دقت حرکات او را دنبال می‌کرد. با این حال، اسرائیلی‌ها از حمله خودداری کرده بودند، زیرا مطمئن بودند که ترور او به جنگ تمام‌عیار با این گروه شبه‌نظامی و شاید حتی با ایران منجر خواهد شد. دیپلمات‌های آمریکایی به نصرالله فشار آورده بودند تا با یک آتش‌بس جداگانه با اسرائیل و بدون ارتباط با نبرد در غزه موافقت کند، به این امید که این توافق منجر به خروج نیروهای حزب‌الله از پایگاه‌های جنوب لبنان شود که شهروندان اسرائیلی را در نزدیکی مرز تهدید می‌کردند.

مقامات ارشد اسرائیلی گفتند که از پیشنهاد آتش‌بس حمایت کردند، اما نصرالله از موافقت خودداری کرد و بر آتش‌بس ابتدا برای غزه اصرار داشت. برخی مقامات ارشد سیاسی و نظامی اسرائیل همچنان درباره هدف قراردادن نصرالله تردید داشتند، زیرا نگران پیامدهای آن در منطقه بودند.

در ۱۷ سپتامبر، حتی با وجود ادامه بحث در بالاترین محافل امنیت ملی اسرائیل درباره اینکه آیا به رهبر حزب‌الله حمله شود یا خیر، هزاران پیجر با برند آپولو در سراسر لبنان و سوریه به طور همزمان زنگ زدند یا لرزیدند. یک جمله کوتاه به زبان عربی روی صفحه ظاهر شد: «شما یک پیام رمزگذاری‌شده دریافت کرده‌اید.»

کادرها و فرماندهان حزب‌الله طبق وظیفه، دستورالعمل‌ها را برای بررسی پیام‌های کدگذاری‌شده دنبال کردند و دو دکمه را فشار دادند. در خانه‌ها و مغازه‌ها، در ماشین‌ها و پیاده‌روها، انفجارها دستان آنها را پاره کردند و انگشتان را از بین بردند. کمتر از یک دقیقه بعد، هزاران پیجر دیگر با فرمان از راه دور منفجر شدند، بدون توجه به اینکه کاربر دستگاه پیجر خود را لمس کرده باشد یا نه.

روز بعد، در ۱۸ سپتامبر، صدها واکی‌تاکی به همین روش منفجر شدند و کاربران و رهگذران را کشت یا مجروح کرد.

این اولین ضربه از مجموعه‌ای از حملات بود که هدف آن قلب یکی از سرسخت‌ترین دشمنان اسرائیل بود. هنگامی که حزب‌الله در شوک بود، اسرائیل بار دیگر حمله کرد و مقر، انبارهای تسلیحاتی و مراکز لجستیکی این گروه را با بمب‌های ۲۰۰۰ پوندی هدف قرار داد.

بزرگ‌ترین حملات هوایی در ۲۷ سپتامبر، ده روز پس از انفجار پیجرها، رخ داد. فرمان این حمله که مرکز فرماندهی حزب‌الله در عمق چندین متری زمین در جنوب بیروت را هدف قرار داد، توسط نتانیاهو هنگامی که برای سخنرانی در سازمان ملل به نیویورک سفر می‌کرد، صادر شد. او در این سخنرانی خطاب به حزب‌الله گفت: «دیگر بس است.»

نتانیاهو  گفت «ما نمی‌پذیریم که یک ارتش تروریستی در مرز شمالی ما مستقر شود که قادر به ارتکاب یک قتل‌عام دیگر مانند ۷ اکتبر باشد».

روز بعد، در ۲۸ سپتامبر، حزب‌الله آنچه را اکثر مردم دنیا از قبل می‌دانستند، تأیید کرد: نصرالله، رهبر آتشین این گروه و دشمن قسم‌خورده اسرائیل، مرده است.

واشنگتن‌پست / یکشنبه ۶ اکتبر ۲۰۲۴