آیا موشک‌های مافوق صوت ایران می‌توانند در حمله به اسرائیل از سد سامانه موشکی تاد آمریکا عبور کنند؟

در حالی که انتظار می‌رود اسرائیل به زودی حمله تلافی‌جویانه خود علیه ایران را آغاز کند، پنتاگون می‌گوید یکی از سامانه‌های موشکی گران‌قیمت «تاد» را همراه با یکصد پرسنل به اسرائیل می‌فرستد تا توان دفاعی این کشور را تقویت سازد. ارسال این سامانه پس از آن صورت می‌گیرد که بنابر گزارش‌ها، ایران به آمریکا اطلاع داده در برابر هرگونه حمله جدید اسرائیل دست به تلافی خواهد زد. ایران در دو حمله سال جاری خود به خاک اسرائیل اقدام به شلیک ۵۰۰ موشک کرده است و مقامات آمریکایی می‌گویند سامانه جدید می‌تواند چتر دفاعی مناسبی برای اسرائیل فراهم کند.

اما تاد دقیقا چه توانایی‌هایی دارد و آیا موشک‌های مافوق صوت ایرانی می‌توانند از سد آن عبور کنند؟

تاد (THAAD) یک سامانه دفاعی ضد موشکی است که توسط شرکت لاکهید مارتین برای ارتش ایالات متحده طراحی و ساخته شده است.

این سامانه برای رهگیری و نابودی موشک‌های بالستیک در مرحله نهایی پرواز، یعنی در ارتفاعات بالا و نزدیک به جو زمین، طراحی شده است.

مأموریت اصلی تاد دفاع از مناطق وسیع در برابر تهدیدات موشکی بالستیک کوتاه، میان‌برد و دوربرد تعریف شده است.

این سامانه قادر است موشک‌ها را در فاصله و ارتفاع بالا رهگیری کند و قبل از اینکه به اهداف زمینی اصابت کنند، آن‌ها را منهدم سازد.

موشک‌های حدود ۹۰۰ کیلوگرمی تاد، کلاهک‌های انفجاری ندارند. به این معنی که از نوع جنبشی هستند و به جای انفجار، با وارد آوردن ضربه مستقیم به اهداف آن‌ها را نابود می‌کنند.

ارتش ایالات متحده در حال حاضر ۷ سامانه تاد را در اختیار دارد که هر کدام از ۶ پرتابگر نصب‌شده بر کامیون تشکیل شده‌اند. در داخل هر پرتابگر نیز ۸ تا ۹ موشک قرار می‌گیرد.

این سامانه قابلیت ارتباط با سامانه‌های دفاعی دیگر مانند پاتریوت (که برای رهگیری اهداف در برد کوتاه طراحی شده‌اند) را دارد و می‌تواند بخشی از یک شبکه دفاعی بزرگ‌تر نیز باشد.

یک سامانه دفاعی تاد حدود ۱ میلیارد قیمت دارد و ارزش هر موشک آن بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.

چه چیزی تاد را این قدر دقیق می‌کند؟

آنچه که دقت سامانه تاد را بسیار بالا برده، سیستم راداری آن موسوم به «AN/TPY-2» است که برای شناسایی، ردیابی و هدایت موشک‌ها از آن استفاده می‌شود.

این رادار دارای قابلیت تشخیص اهداف در فواصل دور است و می‌تواند به سرعت موشک‌های مهاجم را تشخیص داده و برای رهگیری آماده شود.

تاد قابلیت ردیابی اهداف در برد تا ۳ هزار کیلومتر را دارد و از این نظر می‌تواند با قرارگیری در خاک اسرائیل تمامی موشک‌های بالستیکی از ایران را شناسایی کند.

آنچه تاد را در میان تمامی پروژه‌های موشکی تاریخ تسلیحات نظامی جهان منحصر به فرد کرده است، این است که

مدل‌های تولیدی این سامانه در رزمایش‌های تمرینی هرگز در رهگیری اهداف ورودی شکست نخورده‌اند.

سرعت موشک شلیک شده توسط سامانه تاد تا ۸ برابر سرعت صوت یعنی ۱۰ هزار کیلومتر بر ساعت می‌رسد.

تاد در کنار سامانه‌های دفاع ضد موشکی فلاخن داوود، پیکان ۲ و ۳ (توسعه‌یافته با همکاری ایالات متحده) و همین‌طور گنبد آهنین اسرائیل قرار می‌گیرد.

ایالات متحده سامانه تاد را علاوه بر اسرائیل، در کره جنوبی و گوام برای مقابله با تهدیدات موشکی احتمالی از ناحیه کره شمالی و چین مستقر کرده است.

اوکراین برای مقابله با حملات موشکی روسیه به شدت به دنبال تاد است با این حال آمریکا هنوز آن را در اختیار کی‌یف قرار نداده است. گزارش شده است که عربستان سعودی نیز در ازای به رسمیت شناختن رسمی اسرائیل، خواهان دریافت تاد از آمریکا است.

پیش از این نیز و در پی حمله هوایی حوثی‌های یمن به ابوظبی در ژانویه ۲۰۲۲، سامانه تاد در امارات عربی متحده مستقر شده بود و در ماه فوریه همان سال توانسته بود دو موشک شلیک شده توسط حوثی‌ها را رهگیری کند.

آیا موشک‌های مافوق صوت ایران توانایی گذر از سامانه تاد را دارند؟

با اعلام خبر استقرار سامانه تاد در اسرائیل، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران به مقامات آمریکایی هشدار داد که واشنگتن «جان سربازان خود را با استقرار برای عملیات سامانه‌های موشکی در اسرائیل به خطر می‌اندازد».

خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، نیز استدلال کرد که تاد قادر به رهگیری فتاح ۱ ایران (که در حمله اول اکتبر به اسرائیل استفاده شد) نیست و استقرار این سامانه کمک قابل توجهی به اسرائیل برای مقابله با موشک‌های بالستیک ایران نخواهد کرد.

موشک‌های بالستیک ایران مانند فتاح-۱ که ایران در حمله اوایل این ماه خود به اسرائیل استفاده کرد به سمت بالا به جو زمین شلیک می‌شوند، جایی که مسیر را تغییر داده و به سمت هدف خود فرود می‌آیند.

یکی از مزیت‌های نظامی این موشک‌های بالستیک مافوق صوت، سرعت بسیار زیاد آن‌ها در مقایسه با موشک‌های کروز یا پهپاد است.

ایران از ذخایر موشکی با بردهای مختلف برخوردار است. شهاب ۱ (با برد ادعایی ۳۰۰ کیلومتر)، فاتح ۱۱۰ (۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلومتر)، شهاب ۲ (۵۰۰ کیلومتر)، ذوالفقار (۷۰۰ کیلومتر)، قیام ۱ (۷۵۰ کیلومتر) و شهاب ۳ (۲ هزار کیلومتر ) از جمله این موشک‌ها هستند.

به گفته مقامات ایرانی، در حمله به اسرائیل از موشک بالستیک فتاح ۱ استفاده شد. سپاه پاسداران می‌گوید این موشک هایپرسونیک ۱۴۰۰ کیلومتر برد و سرعتی برابر با ۱۳ تا ۱۵ ماخ دارد که هزینه هر عدد آن حدود ۲۰۰ هزار دلار است.

از دیگر موشک‌های استفاده شده در حمله اسرائیل می‌توان به موشک بالستیک میان‌برد خیبرشکن با سوخت جامد اشاره کرد.

بنابر ادعای ایران، این موشک تا ۱۴۵۰ کیلومتر برد دارد و سرعت آن به ۴ تا ۵ ماخ می‌رسد. با کلاهک انفجاری ۵۰۰ کیلوگرمی، این موشک می‌تواند آسیب قابل توجهی را به اهداف وارد سازد.

لاکهید مارتین، بزرگترین سازنده تسلیحات آمریکایی و شرکت تولید‌کننده تاد، می‌گوید این سامانه در برابر موشک‌های بالستیک «بسیار موثر» است.

با توجه به سابقه عملکرد تاد و همچنین توانایی‌های آن روی کاغذ، عبور موشک‌های بالستیک دوربرد و میان‌برد ایران از آن بسیار دشوار به نظر می‌رسد.

با این حال در نبردهایی با حجم بالای موشک‌های شلیک‌شده و تعداد زیاد رهگیری‌‌ها و برخوردها، باید دید در صورت درگیری احتمالی موشک‌ها و همین طور سامانه دفاعی تاد چه نرخ موفقیتی را از خود بجا می‌گذارند.