اندیشه ، فلسفه
اخیراً از دانشجویانِ فوق لیسانسِ روابط بینالملل خود پرسیدم، نخستوزیر یا رئیس جمهور این کشورها را نام ببرند: کرۀ جنوبی، اندونزی، ژاپن و اتریش. یا نمیدانستند یا اشتباه گفتند. اما همه جوابِ این سوال در مورد مصر، عربستان و لیبی را میدانستند. این تمرینِ ساده یک نتیجۀ مهم داشت: در کشورهایی که سیستم، حزب، تشکیلات، بنگاه و شرکتها کار میکنند، افراد دیده نمیشوند کما اینکه ژاپن در جهان با سونی، پاناسونیک، هوندا و تویوتا شناخته میشود. هرچند افراد به عنوان مدیر و تصمیم گیرنده مهم هستند ولی ظرفِ بزرگتر اندیشهها که این افراد در قالبِ آن فکر و عمل میکنند به مراتب تعیین کننده تر است. Continue reading

در سال 1918، ژنرال هیندنبورگ و ژنرال لودندورف پس از آنکه هنگام شکست از محل خدمتشان گریختند، و به مخالفان جمهوریخواه خود اجازه دادند که این فاجعه را برای عموم مردم توضیح دهند، با جدیت دست به کار شدند تا این داستان را همه جا پخش کنند که نیروهای آلمانی از حیث نظامی شکست نخوردند بلکه انقلابیون خائن در پشت جبهه از پشت به آنها خنجر زدند. ریچارد اِوِنز و رابرت گِلِیْتلی همعقیدهاند که «افسانهی از پشت خنجر زدن» لکهی ننگی بود پاکنشدنی. خیلی از افراد بهسادگی ترجیح دادند که این دروغ اطمینانبخش را باور کنند که سوسیالیستها (و در بعضی روایتها، یهودیان) پیروزی را از چنگ آلمان Continue reading

معرفی کتاب «میتوان دموکراسی را نجات داد؟ » آیا میتوان دموکراسی را نجات داد؟ با توجه به پیچیدگی مدل های دموکراسی سرمایه داری ، ممکن است همه ما تمایل داشته باشیم که فریاد بزنیم: این یک سوال خوب است! حقیقتا عنوان کتاب پرسش مناسبی است؛ زیرا در عصر حاضر تناقض قابل توجهی وجود دارد، در عین حال که بسیاری از کشورهای جهان به دنبال انگاره های دموکراسی هستند ،کارایی واقعی دموکراسی سوال برانگیز شده وجستجوی یک مفهوم قابل قبول از دموکراسی برای دهه ها مورد توجه قرارگرفته است. نویسنده کتاب ،دونا دلاپرتا، جامعه شناس ایتالیایی، به صورتی ماهرانه مفاهیم و شیوه های Continue reading
ارسطو می گوید داشتن اخلاق نیکو سعادتی ست که به فرد بر میگردد و اجماع این سعادت برای جمع نیز این سعادت را همگانی می کند و اهل خرد نیز متفق القول هستند که برای داشتن محیط آشتی جویانه راهی مگر همدلی و احترام به حقوق فردی انسانها نیست .گاهی فکر می کنم زندگی به جنگل می ماند در این زیست بوم بد کردار قطعا امکان بقای شیر و خرس از خرگوش و روباه مهیاتر است هر چند چون بقای اصلح بر منهاج عدل نیست آنگاه حتی شیران نیز برای بقاء همدیگر را می درند و این سیکل معیوبی ست که ظاهرا علوم انسانی راه حلی و یا مفری برای آن نیافته است . Continue reading
بشریت بهندرت، همزمان، با این همه بحران روبهرو بوده است. این ارزیابی اسلاوی ژیژک، فیلسوف مطرح در عرصه عمومی، از وضعیت کنونی جهان است. اما او میگوید، با وجود چالشهای بنیادیای مانند همهگیری ویروس کرونا، ویرانی محیط زیست یا تبعیض و نژادپرستی ساختاری در کشورهای گوناگون، تمرکز یکسویه بر یکی از آنها در جایگاه اولویتی مطلق، راهبردی نادرست خواهد بود. فیلسوف اسلوونیایی در این جستار معتقد است، آنچه بهجای راهبردهای یکسویه نیاز داریم، سیاست عدالت بنیادین است. Continue reading
اغراق نکردهایم اگر ادعا کنیم تلاشهای اُتفرید هوفه، کانتشناس برجستهی آلمانی، در معرفی و تفسیر آرای کانت چشمانداز جدیدی را به کانتشناسی معاصر گشوده است. فعالیتهای نظری هوفه از سه جنبه واجد اهمیت است: Continue reading
در میان مطالعات مدرنیته ایرانی، کمتر به پیوندهای آن با سنتهای روشنفکری آلمان به ویژه جریان برجسته و معروف به «ضدمدرنیته» در میان دو جنگ جهانی پرداخته شده است.[1] در این فصل ویژگیهای اصلی ناسیونالیسم مدرن ایرانی در دوران سلطنت پهلوی و تداوم آن در جمهوری اسلامی، در مواجهه بنیادین با جریانهای روشنفکری آلمانی در خلال دو جنگ جهانی، بررسی خواهد شد. این فصل موارد زیر را در بر میگیرد: Continue reading
در سالهای اخیر کسانی که به دنبال چیزی والاتر از کتابهای خودیاریِ سنتی هستند، طرفدار کتابهای عمومی دربارهی رواقیگری (Stoicism) شدهاند. رواقیگری فلسفهای باستانی دربارهی انعطافپذیری (resilience) فردی است. عناوین کتبی که به این ژانر غیرداستانی تعلق دارند، گویا و اطمینانبخش هستند، و به خوبی چشمهای همهبینِ موتورهای جستجوی اینترنت را به خود جلب میکنند: رواقیگری: چگونه ترس را متوقف و زندگی را آغاز کنیم؛ مدیر عامل رواقی؛ مانع همان راه است؛ چگونه مثل یک امپراتور رومی فکر کنیم؛ چگونه میتوان رواقی بود؛ راهنمای یک زندگی خوب؛ چالش Continue reading
من این نبشته را به خاطرهیِ آن بهائیانی تقدیم میکنم که در سال ۱۲۶۸ش/ ۱۸۸۹م در عشقآباد با آگاهی از اینکه انتقامگیری از انسانِ خطاکار بیعدالتی را رفع نمیکند و تنها دامنهی آن را میگستراند، به اجرای حکم اعدام یکبار برای همیشه پایان دادند و راهی دیگرگونه و زندگیبخش را برگزیدند. این بهائیان، گریخته از آزارِ هموطنانِ خود، قاتلانی را از فرازِ چوبهیِ دار پایین آوردند که یکی از همکیشانشان را تنها به سببِ عقیدهی متفاوتاش با ۳۲ و به روایتی با ۷۲ ضربهی چاقو به قتل رسانده و از این عملِ شنیعِ خود چندان شادمان بودند که بنابر گزارشْ در مسیرِ زندان پس از دستگیری خنجرهایِ خونچکانِ خود را Continue reading
اعطای پول به سازمانهای خیریه و اعلام آن، دادن پاداش به کارکنان، حمایت موردی از سازمانهای مردم نهاد و به ویژه اسپانسری برنامههای عمومی و محبوب و ….اینها معمولترین فعالیتهای اجتماعی شرکتها و بنگاههای اقتصادی هستند. فعالیتهایی که عموما به دلیل تأثیر در افزایش وجهه اجتماعی شرکت و در نتیجه کمک به سود Continue reading
پایان ماراتن طولانی و خستهکننده انتخابات اخیر ایالات متحده، فرصتی است مناسب برای پرداختن به سطوح و لایههای اجتماعی و فردی این انتخابات که در دو نامزد رقیب خود را نشان و بروز داد. عدد بیش از ۷۴ میلیون رأی به نامزد مغلوب این انتخابات، که دربرگیرنده رأی افراد مهاجر، رنگین پوست و زنان است، نکات درخوری برای بررسی چرایی آن دارد. ساکن شکستخورده کاخ سفید اگرچه شخصاً به پایان رسیده اما موج عظیم طرفدارانش، واقعیتی است مهیب و غیرقابل انکار. هر تحولی و هر تحلیلی که از در نادیده گرفتن این واقعیت وارد شود، پیشاپیش مهر شکست بر پیشانی دارد. مهیبتر از طرفداران وی در داخل خاک Continue reading
درآمد حال دیگر تنها شکل حضور در جامعه و حرکت در میان مردم، رفتن به سطح شهر و قدم زدن در میان آنها نیست! ما دیگر تنها یک بدن بیولوژیک که شامل اندامهای طبیعی میباشد نیستیم! بهعبارتی دیگر، ما دیگر یک هموساپینسساپینس نیز نمیباشیم! در حقیقت هوشمندی ما تنها متکی به بیولوژی ما نیست. این نبودنها میتواند همچنان ادامه پیدا کند، تا دستآخر با نابودهگیها و بودهگیهای تازهای تعریف گردد. این بودهگیهای تازه را با ویژگیهایی که مرور خواهیم کرد میتوانیم سایبورگ بنامیم؛ یا آنگونه که دانا هاراوی میگوید: سایبورگ اندامهای سایبرنتیکی، پیوندی از ماشین و اندامه، مخلوق واقعیت اجتماعی Continue reading

فلسفه نردبانی است كه غرب از آن بالا رفته، سپس كنارش گذاشته است. فلسفه نقش مهمی در روشن كردن راهی برای تأسیس نهادهای دموكراتیك در غرب ایفا كرده است. این نقش از آن رو بود كه فلسفه به سكولار شدن غرب كمك كرد، آن هم با نشان دادن این نكته كه اگر كشف و شهود را كنار گذاشته و انسانها را موجوداتی قائم Continue reading
کیوان صمیمی را اولین بار در زندان رجاییشهر دیدم، گرچه نام و آوازهی تلاشهای او در مبارزه با بیعدالتی در حق محرومین از تحصیل را سالها قبلتر شنیده بودم. مشی و منشِ باوقار و باطمأنینهاش، تجربهی وسیع و دیرینهاش در مبارزه با استبداد و بیعدالتی که احترام گروههای مختلف سیاسی را به خود جلب میکرد، و البته Continue reading
وقتی از قاتلی پرسیدند چرا او را کشتی، جواب داد: «چون حوصلهام سر رفته بود». گرچه همیشه ملال و بیحوصلگی به آدمکشی منجر نمیشود، اما میتواند خبر از بحرانی جدی بدهد. اغلب ما امروزه بیحوصلهایم. برخی میگویند این احساس بهخاطر بیمعنایی است: وقتی انجام کاری برایتان معنا ندارد، بیراه نیست که خسته شوید. عدهای هم میگویند مسئله توجه است. اگر مجبور باشید بهشدت تمرکز کنید یا خودتان را بهدست حواسپرتیهای روزمره بسپارید، با بلیطی یکطرفه راهیِ درۀ ملال خواهید شد. آیا روانشناسان نسخهای برای درمان ملال دارند؟ Continue reading
اگر ترجیعبند سطور آغازین کتاب استیون شاپین انقلاب علمی (1996) را به کار گیریم: چیزی به عنوان ستیزهی علم و دین وجود ندارد، و مقالهی حاضر در این باره است. با این همه، این به معنای استدلال دیگری در ردّ «روایت ستیزه» نیست ــ پیش از این نوشتههای خوب بسیاری از این نوع از جانب مورخان، جامعهشناسان و فیلسوفان و نیز خود دانشمندان منتشر شده است. خوانندگانی که هنوز دچار این بدفهمیاند که تاریخ علم را میتوان دقیقاً به منزلهی مبارزهی مداومی توصیف کرد برای گریختن از قیدوبندهای جهالتِ سرکوب مذهبی و نیل به اعلا مراتبِ اندیشهی آزاد در ساحتی صمیمانه و سکولار (که تعدادی از دانشمندان Continue reading
بیش از نیم قرن پیش هانا آرنت، اندیشهورز سیاسی که در ایران هم از شهرت و محبوبیت فراوان برخوردار است، این پرسش را مطرح کرد که «آیا انسان میتواند مرتکب شرارت بشود، بیانکه شرور باشد؟» آرنت در جریان حضور در محاکمۀ آدُلف آیشمن در اسرائیل بود که با این پرسش روبرو شد و آن را با دیگران در میان گذاشت و با پاسخهائی که دریافت کرد، سروصدای فراوان برانگیخت. آرنت آیشمن را کارمندی معمولی و مؤدب یافت و دربارهاش نوشت که او «نه منحرف بود و نه سادیست، فقط بیش از حد عادی بود». آرنت اندکی بعد بر عنوان کتابی که در پی طرح این پرسش نوشت، عبارت مشهور «پیشپاافتادگی شرارت» را هم Continue reading