درگیری حماس-اسرائیل و فضای دوقطبی – حمید فرخنده

حمله غافلگیر کننده حماس پس از سال‌ها به حاشیه رانده شدن مسئله فلسطین و تضعیف موقعیت فلسطینی‌ها در صحنه جهانی و‌ بویژه در میان کشورهای عرب منطقه، علیرغم کشتار بی گناهان یک پیروزی برای فلسطینی‌ها و روحیه اعراب سرخورده و تحقیر شده در این ماجرا، محسوب می‌شود. اما این صبح پیروزی گذار از مرز و غافلگیری تاریخی نیروهای امنیتی و ارتش اسرائیل، بخاطر کشتار و به اسارت گرفتن غیرنظامیان، دیری نپایید. اگر حماس بجای نمایش خشونت با غیرنظامیان اسرائیل و اسارت گرفتن ۲۰۰ غیرنظامی ۱۰ سرباز اسرائیلی را اسیر گرفته بود، امروز چهره دیگری در افکاری عمومی جهانی داشت.

حمله حماس اما به شکل بی‌سابقه‌ای به فضای دو‌قطبی در سطح جوامع غربی دامن زده است. در دانشگاه سواز لندن ظاهرا تعدادی از دانشجویانی که برای همبستگی با فلسطینی‌‌ها جلسه برگذار کرده بودند را تعلیق کرده است. هفت نفر از خبرنگاران بی‌بی‌سی عربی که از حماس تجلیل کرده بودند، اخراج شده‌اند. روزنامه گاردین قرارداد یکی از کاریکاتوریست‌های معروف خود که کاریکاتوری از ناتانیاهو کشیده بود را تمدید نکرده است. حتی برخی سیاستمداران معمولا معتدل نیز به سمت موضع‌گیری‌های تند چرخش کرده‌اند. رئیس جمهور سوسیال-دموکرات اسرائیل اسحاق هرتزوک در کنفرانس مطبوعاتی در پاسخ به خبرنگارانی که از فشار و محاصره مردم بیگناه غزه از سوی اسرائیل پرسیده بود عصبانی می‌شود و می‌گوید “اینکه مردم غیرنظامی غزه مقصر نیستند صحیح نیست چراکه آنها می‌توانستند علیه حماس تظاهرات کنند” و حنان اشراوی سیاستمدار دولت خودگردان فلسطینی در کرانه غربی حاضر نمی شود در تلویزیون سوئد اعمال حماس در کشتار غیرنظامیان اسرائیلی را محکوم کند. بسیاری از احزاب و سیاستمداران غربی نیز تحت تاثیر کشتار بیگناهان توسط حماس، در محکوم کردن محاصره غزه و رفتار اسرائیل با بیش از دو میلیون از ساکنان آن، یا ساکت هستند و یا بسیار محافظه‌کارانه از اسرائیل انتقاد می کنند.

این فضای دو قطبی و تجمیع احساسات شدید برای حمایت یا محکوم کردن یک سوی درگیری حماس-اسرائیل فضای سیاسی کشورهای اروپایی و امریکای شمالی در شکل تظاهرات مختلف، درگیری میان گروه‌های مختلف تظاهرکنندگان، توصیه به جوامع یهودی به عدم پوشیدن یا با خود داشتن علائمی که تعلق دینی آنها را آشکار کند و یا عدم صدور مجوز تظاهرات برای طرفداران حماس یا فلسطینی‌ها در فرانسه منحر شده است. این فضای دو قطبی درمیان ایرانیان داخل و خارج کشور و از جمله در فضای مجازی اوج گرفته است. طرفداران حکومت از عملیات حماس حمایت می کنند، چنانکه در روز عملیات حماس یعنی ۷ اکتبر در تهران شیرینی پخش کردند. در آنسو بخش مهمی از اپوزیسیون برانداز کاملا طرف اسرائیل را گرفته‌اند و هرگونه دفاع از حقوق فلسطینی‌ها را دفاع از کشتار غیرنظامیان از سوی حماس ارزیابی می کنند. در این میان نه در بیانیه  محمد خاتمی و نه در مطلبی که مهدی کروبی درباره درگیری اخیر میان حماس و اسرائیل منتشر کرده است کشتار غیرنظامیان اسرائیلی محکوم نشده است. آنها فقط بر دفاع از مردم غزه و حقوق فلسطینیان تاکید کرده‌اند. بیانیه جبهه اصلاحات نیز هرچند بهتر از مواضع آقای خاتمی و کروبی بود و خشونت حماس و نقص حقوق بشر شهروندان اسرائیلی از سوی آنها محکوم شده بود، اما ناشیانه کشتار غیرنظامیان اسرائیلی که درمیان آنان کودکان و سالخوردگان نیز بودند را «حاشیه»ای در این پیروزی فلسطینی‌ها نامید. فضای دوقطبی ذکر شده را حتی در برخی از مطالب و کامنت‌های خوانندگان در همین سایت اخبار روز نیز شاهد هستیم.

بهرحال مسئله فلسطین و منطقه خاورمیانه وارد دور جدید و مهمی از تحولات شده است و چشم انداز صلح و آرامش نه برای فلسطینی‌ها و نه برای اسرائیلی‌ها فعلا در افق خاورمیانه دیده نمی‌شود. باید دید سفر جو بایدن به اسرائیل تا چه میزان به کاهش مخاصمات کمک خواهد.